Theo phác đồ điều trị của Mạng lưới ung thư toàn diện quốc gia của Hoa Kỳ (NCCN), phẫu thuật là phương pháp lựa chọn đầu tiên và cơ bản khi bệnh ở giai đoạn sớm (giai đoạn còn khu trú, giai đoạn I, II, IIIA). Mục đích là loại bỏ triệt để khối u và các hạch di căn trong lồng ngực, ngăn chặn xâm nhiễm cục bộ và di căn xa, làm giảm bớt hoặc mất các triệu chứng lâm sàng phát sinh do khối u gây ra, tạo điều kiện thuận lợi cho các phương pháp điều trị bổ trợ khác.
Yêu cầu của phẫu thuật triệt để bao gồm việc cắt trọn thùy phổi mang khối u đạt diện cắt âm tính và vét hạch vùng hệ thống theo bản đồ ở các chặng N1, N2. Đôi khi cần thiết cắt hai thùy kế cận hoặc một bên phổi.
Phẫu thuật nội soi cắt u phổi (Ảnh: BVCC).
Các phương pháp phẫu thuật gồm:
- Cắt theo giải phẫu chuẩn:
+ Cắt một thùy phổi: áp dụng khi khối u còn nằm khu trú trong một thùy giải phẫu.
+ Cắt hai thùy phổi: áp dụng cho bên phổi phải bao gồm cắt thùy trên hoặc thùy dưới cùng với thùy giữa
+ Cắt phổi: là cắt toàn bộ một lá phổi, cắt tĩnh mạch phổi trên và tĩnh mạch phổi dưới, cắt phế quản gốc đến sát mức carina.
- Cắt không theo giải phẫu chuẩn (cắt không điển hình):
+ Cắt phân thùy phổi.
+ Cắt góc nhu mô phổi (cắt Wedge, cắt hình chêm).
+ Cắt rìa: Cắt quanh khối u với diện cắt an toàn R0.
Theo bác sĩ Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, hiện nay các phương pháp cắt phổi không điển hình ít được áp dụng do không đảm bảo được tính triệt căn của phẫu thuật và tỷ lệ tái phát cao. Chúng chỉ áp dụng trong một số ít các trường hợp chức năng thông khí phổi thấp, giai đoạn sớm khi kích thước u < 3cm ở ngoại vi chưa xâm lấn nhu mô xung quanh, tổn thương có độ biệt hóa cao hoặc khối u phổi thứ phát. vì vậy vấn đề nạo vét hạch không được đề>
- Phẫu thuật nội soi lồng ngực cắt thùy phổi nạo vét hạch và cắt qua robot:
Phẫu thuật nội soi lồng ngực có hỗ trợ của video (VATS) và cắt qua robot thường được áp dụng cho các tổn thương nhỏ và vừa ở ngoại biên, không hoặc ít hạch vùng. Đây là các kỹ thuật can thiệp ít xâm lấn với các ưu điểm thời gian nằm viện ngắn, ít đau sau mổ, bệnh nhân hồi phục nhanh nhưng cần chọn lọc bệnh nhân kỹ lưỡng hơn. VATS cho các kết quả sống còn và tỉ lệ tái phát thấp tương đương như phẫu thuật cắt thùy mở. Kỹ thuật cắt qua robot cũng cho kết quả ban đầu hứa hẹn với ít di chứng và kết quả lâu dài về mặt ung bướu học tương đương.
Chỉ định phẫu thuật ung thư phổi
Bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn I, II, IIIA
- Giai đoạn I (T1, T2 N0): Phẫu thuật cắt thùy phổi, T1a có thể cắt phân thùy (hoặc trong trường hợp bệnh nhân già yếu).
- Giai đoạn II:
+ T1,2 N1: Cắt thùy phổi và vét hạch
+ T3N0: U ở đỉnh phổi, xâm lấn xương sườn, cột sống thì phẫu thuật cắt thùy phổi và thành ngực bị xâm lấn. U gần sát carina thì mổ cắt toàn bộ một bên phổi hoặc cắt tạo hình phế quản.
Với trường hợp u xâm lấn trung thất, phẫu thuật kết hợp hóa hay xạ trị. Nếu u di căn trong cùng một thùy phổi thì cắt thùy phổi và vét hạch
- Giai đoạn IIIA: T3N1; T1,2 N2; T4N0,1
+ Không xác định được N2 trước phẫu thuật: nếu u cắt được trong lúc phẫu thuật, phẫu thuật cắt thùy phổi, vét hạch.
+ Xác định được N2 trước phẫu thuật: phối hợp đa mô thức phẫu thuật, hóa, xạ.
+ T4: tổn thương carina thì phẫu thuật cắt toàn bộ một bên phổi, tạo hình khí quản.
Trường hợp có nhiều u một bên phổi thì cắt thùy phổi, cắt toàn bộ một bên phổi. Nếu đã xâm lấn các cơ quan lân cận, phẫu thuật trong một số trường hợp chọn lọc như: u phổi xâm lấn cột sống, tĩnh mạch chủ trên, thực quản, tâm nhĩ nhờ phối hợp với sử dụng máy tuần hoàn ngoài cơ thể.
Bệnh nhân ung thư phổi tế bào nhỏ chỉ phẫu thuật ở giai đoạn I và IIA (T1-2, N0, M0).
