SARS-CoV-2 gây ra hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng, lây lan nhanh chóng và dẫn đến đại dịch COVID-19 với những tác động tàn khốc chỉ trong vòng vài năm qua kể từ khi nó bắt đầu được phát hiện ở Vũ Hán vào cuối năm 2019.
ThS DS Đỗ Thị Thùy – Trưởng Ban Dược lâm sàng – Bệnh viện Quân y 175 cho biết, mặc dù đã tích cực tìm kiếm phương pháp chữa trị hiệu quả và dứt điểm nhưng đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có loại thuốc kháng virus cụ thể nào được xác định để điều trị COVID-19. Đây chính là một trong những khía cạnh thách thức nhất trong đại dịch.
Hiện nay trên thế giới cũng như tại Việt Nam, việc sử dụng thay thế bằng các tác nhân kháng virus hiện có chống lại COVID-19 đã trở thành phương pháp điều trị phổ biến. Favipiravir cũng là một trong những loại thuốc này.
Favipiravir là thuốc kháng virus phổ rộng, ở dạng tiền chất khi đi vào cơ thể sẽ chuyển hóa thành dạng có hoạt tính là ribofuranosyl-5′-triphosphate có khả năng ngăn chặn sự nhân lên của virus thông qua 2 cơ chế: ức chế hoạt động của men RNA polymerase phụ thuộc RNA (RdRp) và gây tăng đột biến khi kết hợp vào RNA của virus.
Favipiravir được phê duyệt trước đó để điều trị dịch cúm mới ở Nhật Bản vào năm 2014, thuốc cũng được chứng minh có hiệu quả đối với virus Ebola và các virus ARN khác. Mặc dù việc sử dụng favipiravir đã được chấp thuận ở nhiều quốc gia để điều trị COVID-19 trong đại dịch, dữ liệu về hiệu quả và độ an toàn của favipiravir trong việc điều trị COVID-19 vẫn còn khá hạn chế trong y văn.
Trong một bài đăng đánh giá có hệ thống các nghiên cứu báo cáo đã dược xuất bản về hiệu quả của Favipiravir trong điều trị COVID19 vào tháng 05/2021, đã chỉ ra rằng Favipiravir giúp thanh thải virus trong 7 ngày và góp phần cải thiện lâm sàng trong vòng 14 ngày với tỉ lệ ước tính là 84,63% - đặc biệt ở những bệnh nhân mức độ từ nhẹ đến trung bình.
Kết quả cũng cho thấy sự cần thiết của việc bắt đầu dùng favipiravir sớm ngay cả đối với những bệnh nhân bị COVID-19 không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ trước khi diễn tiến tổn thương phổi nặng hơn.
Theo ThS.DS Đỗ Thị Thùy, mặc dù cải thiện về mặt vi sinh và lâm sàng được ghi nhận ở nhiều báo cáo, song hiệu quả giảm tử vong và thở máy chưa thực sự rõ ràng. Về tính an toàn, các dữ liệu hạn chế cho thấy thuốc có thể dung nạp và an toàn khi sử dụng ngắn hạn, song vẫn còn nhiều lo ngại về nguy cơ ảnh hưởng trong thai kì (gây quái thai và gây độc cho phôi thai), tăng acid uric máu, rối loạn tâm thần cấp tính (hiếm gặp) và kéo dài QT.
Favipiravir được đánh giá một ứng viên tiềm năng trong cuộc đua điều trị COVID-19 với tiềm lực EC50 chống lại SARS-COV-2 trên in-vitro dao động từ 60 đến > 100M. Cũng như Molnupiravir, thuốc dùng ở dạng uống nên rất dễ sử dụng cho những bệnh nhân không có triệu chứng hoặc từ thể nhẹ - trung bình với hồ sơ an toàn chấp nhận được.
Hướng dẫn sử dụng mới nhất của thuốc kháng virus Favipiravir từ Bộ Y tế:
- Đối tượng sử dụng: bệnh nhân không triệu chứng hoặc có triệu chứng từ thể nhẹ đến trung bình dưới sự theo dõi của nhân viên y tế.
- Chống chỉ định: phụ nữ có thai, cho con bú, phụ nữ đang có kế hoạch có thai; người < 18 tuổi; người suy gan, suy thận nặng.
- Liều dùng: ngày đầu uống 1600mg/lần x 2 lần/ngày (16 viên 200mg), các ngày sau uống 600mg/lần x 2 lần/ngày (6 viên 200mg).
Thời gian điều trị từ 7-14 ngày.
- Chú ý ít nhất 2 ngày đầu dùng thuốc do có khả năng gây rối loạn tâm thần; có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh gout do tăng nồng độ acid uric.
