Trả lương theo chức vụ và vị trí việc làm để 'giữ chân nhân tài'

"Ban hành bảng lương chức vụ bảo đảm đồng bộ, thống nhất với danh mục chức danh, chức vụ lãnh đạo và tương đương của hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở, sửa đổi mức phụ cấp kiêm nhiệm chức danh" là một trong những nội dung quan trọng được Bộ Chính trị đề cập trong Thông báo số 50 vừa ban hành, nhằm tiếp tục thực hiện Nghị quyết 18 của Trung ương về đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

Đây được nhìn nhận là vấn đề cấp bách khi thời điểm và các điều kiện cải cách chính sách tiền lương đang "chín muồi", sau nhiều lần phải trì hoãn vì những lý do khách quan.

Phải hoàn thiện vị trí việc làm để làm căn cứ trả lương

Trả lời báo Dân trí, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Duy Thăng cho biết Bộ đang phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và các cơ quan liên quan dự thảo để trình Bộ Chính trị và Trung ương nội dung liên quan đến ban hành bảng lương theo vị trí việc làm gắn với cải cách tiền lương.

Ông Thăng khẳng định xây dựng bảng lương theo vị trí việc làm là một trong những nội dung rất quan trọng đã được nêu trong Nghị quyết số 27 của Trung ương, đòi hỏi phải được thể chế rõ ràng, minh bạch khi thực hiện chế độ tiền lương mới.

Để xây dựng được bảng lương theo vị trí việc làm, Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong hệ thống chính trị và các đơn vị sự nghiệp công lập cần phải hoàn thiện danh mục vị trí việc làm, xây dựng được bản mô tả công việc và xác định được khung năng lực theo từng vị trí việc làm chuyên môn, nghiệp vụ. Việc này nhằm xây dựng bảng lương mới và thực hiện trả lương theo vị trí việc làm.

Thông tin thêm về lộ trình cải cách tiền lương, Thứ trưởng Nguyễn Duy Thăng cho biết Bộ Nội vụ đã chủ động phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan xây dựng cụ thể các nội dung của chế độ tiền lương mới (xây dựng các bảng lương mới, các chế độ phụ cấp lương, tiền thưởng, cơ chế quản lý tiền lương và thu nhập). Tuy nhiên, do tác động của nhiều yếu tố bất lợi, đặc biệt là ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 thời điểm thực hiện cải cách chính sách tiền lương mới đã được lùi lại.

Giải pháp đột phá để thực hiện cải cách chính sách tiền lương, theo ông Thăng, trước hết là hoàn thiện hệ thống vị trí việc làm để làm căn cứ tuyển dụng, sử dụng, đánh giá và trả lương đối với cán bộ công chức, viên chức theo vị trí việc làm.

Bên cạnh đó, thực hiện nghiêm chủ trương "hàng năm dành khoảng 50% tăng thu dự toán và 70% tăng thu thực hiện của ngân sách địa phương, khoảng 40% tăng thu ngân sách Trung ương để tạo nguồn cho cải cách chính sách tiền lương.

Đặc biệt, Thứ trưởng Bộ Nội vụ nhấn mạnh phải gắn cải cách chính sách tiền lương với sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế trong hệ thống chính trị và đơn vị sự nghiệp công lập, trên cơ sở đó cơ cấu lại và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cũng nhìn nhận đây là thời điểm cấp bách để cải cách tiền lương, vì chủ trương này đã bị trì hoãn một thời gian dài do nhiều yếu tố khách quan.

Việc xây dựng thang bảng lương chức vụ, theo ông Dĩnh, sẽ "đơn giản hóa" và "đi vào thực chất" thay vì để tồn tại quá nhiều khoản phụ cấp như hiện nay. "Xây dựng được bảng lương này cũng sẽ góp phần đánh giá đúng năng lực của cán bộ và nâng cao trách nhiệm của các vị trí việc làm cũng như vị trí lãnh đạo quản lý", theo lời ông Dĩnh.

Ông Bùi Sỹ Lợi, nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội, thì cho rằng điều kiện cần để ban hành bảng lương chức vụ lãnh đạo và tương đương bên cạnh nguồn lực, cần xác định được hệ thống tổ chức bộ máy và chức danh lãnh đạo của tổ chức bộ máy đó.

"Tức là phải thực hiện tốt tinh thần Nghị quyết 18 về sắp xếp lại tổ chức bộ máy chính trị để định hình các chức danh lãnh đạo, tinh gọn bộ máy để các chức danh lãnh đạo không nhiều đến mức không thể cải cách tiền lương như hiện nay", ông Lợi phân tích thêm.

Ngăn làn sóng chuyển dịch nhân lực từ khu vực công sang tư

Nhắc đến thực tế sau hơn 2 năm dịch Covid-19, hàng chục nghìn cán bộ, công chức, viên chức rời bỏ khu vực công, ông Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng ngoài áp lực công việc và môi trường làm việc, tiền lương và thu nhập cũng là một phần nguyên nhân của tình trạng này.

Dù sắp đến thời điểm tăng lương cơ sở từ mức 1.490.000 đồng/tháng lên 1.800.000 đồng/tháng, song theo ông Dĩnh, khoản tăng lương cơ sở chỉ là tạm thời. Mấu chốt để giải quyết vấn đề tiền lương là phải xác định trả lương theo vị trí việc làm và theo chức vụ lãnh đạo quản lý. Muốn làm được như vậy, phải sớm xác định đúng được vị trí việc làm.

"Lương của cán bộ, công chức, viên chức hiện nay tính theo công thức hệ số nhân với lương cơ sở, nhưng khi xây dựng được bảng lương, một vị trí có thể được hưởng ngay một mức lương xứng đáng mà không cần trải qua thâm niên để có hệ số cao", ông Dĩnh nói.

Theo ông, từng cơ quan, đơn vị phải rà soát xây dựng lại đề án vị trí việc làm, xác định lương theo vị trí việc làm và vị trí lãnh đạo quản lý. Ví dụ cùng ở cấp thứ trưởng hiện đang hưởng lương trách nhiệm như nhau nhưng tới đây khi cải cách tiền lương sẽ khác, bởi vị trí việc làm của thứ trưởng ở từng bộ là khác nhau.

Gắn với cải cách chính sách tiền lương, ông Dĩnh cho rằng thu hút người tài cũng quan trọng không kém, nhưng muốn hút được nhân tài thì ngoài môi trường, điều kiện làm việc, thu nhập và tiền lương cũng là yếu tố rất quan trọng. Thiết kế tiền lương khi ấy không chỉ đảm bảo cho họ đủ sống mà còn phải đảm bảo nhiều nhu cầu khác.

Ông dẫn chứng câu chuyện thực tế ở một số địa phương cho chính sách đầu tư cho nhân tài trẻ đi học ở nước ngoài, khi trở về tỉnh làm việc được hưởng ngay đãi ngộ vài trăm triệu nhưng đã có những người chấp nhận trả lại tiền để được rời sang khu vực tư làm việc.

"Vì thế, cải cách tiền lương để kéo gần khoảng cách thu nhập giữa khu vực công và khu vực tư, thu hút nhân tài vào khu vực công là những điều cấp bách cần làm ngay", ông Dĩnh nêu quan điểm.

Vấn đề mấu chốt trong câu chuyện cải cách tiền lương, theo ông Bùi Sỹ Lợi, là mức lương và phụ cấp chức vụ phải tương xứng với năng lực lãnh đạo, là động lực giúp cán bộ lãnh đạo, quản lý phát huy trí tuệ, thúc đẩy tăng năng suất lao động.

"Hiện nay, trong hệ thống thang bảng lương của cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang có quá nhiều loại phụ cấp. Tới đây phải cải cách, tập trung giảm các loại phụ cấp để làm sao tỷ lệ này không vượt quá 30% tổng quỹ lương", theo quan điểm của nguyên Phó chủ nhiệm Ủy ban Xã hội.

Ông nhấn mạnh thêm nếu xác định đúng hệ thống thang bảng lương của công chức, viên chức và chức vụ lãnh đạo, đảm bảo tương xứng với giá trị của sức lao động, đặc biệt là lãnh đạo quản lý, thì chắc chắn sẽ khắc phục được tình trạng chuyển dịch nhân lực từ khu vực công sang khu vực tư.

"Muốn giữ được chất xám và đội ngũ cán bộ có năng lực, trình độ ở khu vực công thì cải cách tiền lương đóng vai trò cực kỳ quan trọng bởi tiền lương bao giờ cũng là sức hút để thu hút nhân tài", ông Lợi nói.

Xây dựng 5 bảng lương mới theo chức vụ, vị trí việc làm

Nghị quyết 27 của Trung ương nêu rõ mục tiêu xây dựng 5 bảng lương mới theo chức vụ, vị trí việc làm.

Trong đó gồm một bảng lương chức vụ áp dụng với cán bộ, công chức giữ chức vụ lãnh đạo, không phân biệt bộ, ngành, ban; một bảng lương chuyên môn, nghiệp vụ áp dụng chung với công chức, viên chức không giữ chức danh lãnh đạo; được xây dựng trên nguyên tắc: Cùng mức độ phức tạp công việc thì mức lương như nhau…

Ngoài ra, còn 3 bảng lương với lực lượng vũ trang nhân dân.

Trung ương cũng quán triệt rõ cơ cấu tiền lương mới đối với khu vực Nhà nước sẽ bao gồm: Lương cơ bản (chiếm khoảng 70% tổng quỹ lương) và các khoản phụ cấp (chiếm khoảng 30% tổng quỹ lương); bổ sung tiền thưởng (quỹ tiền thưởng bằng 10% tổng quỹ lương của năm, không bao gồm phụ cấp).

Cùng với đó là việc bãi bỏ hàng loạt phụ cấp và khoản chi ngoài lương; đồng thời, bãi bỏ các khoản chi ngoài lương của cán bộ, công chức có nguồn gốc từ ngân sách Nhà nước như: Tiền bồi dưỡng họp; tiền bồi dưỡng xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, đề án…