Thông tin với phóng viên Dân trí, một lãnh đạo Viện Chính sách Tài nguyên và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho biết, trước đây đã tổ chức lấy ý kiến các chuyên gia, nhà khoa học về quy hoạch của địa phương.
"Trong dự thảo lần đầu họ đề ra chủ trương lấn biển, nhưng không nói rõ lấn biển như thế nào, ở đâu nên các chuyên gia góp ý kiến cần phải làm rõ hơn. Tỉnh Thái Bình ra quyết định giảm 90% diện tích Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải để xây dựng khu đô thị, du lịch nghỉ dưỡng, sân golf là không ổn. Một khu bảo tồn đã được thành lập thì về nguyên tắc không được xâm phạm, chuyển đổi mục đích sử dụng đất", vị này nhấn mạnh.
Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải chứa đựng các sinh cảnh quan trọng của 215 loài chim với nhiều loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ như cò thìa, rẽ mỏ thìa, bồ nông chân xám, 116 loài thực vật, 113 loài côn trùng, 37 loài lưỡng cư, bò sát (Ảnh: Đức Văn).
Theo lãnh đạo Viện Chính sách Tài nguyên và Môi trường, quyết định cắt giảm 90% diện tích khu bảo tồn có thể xuất phát từ nhu cầu, mong muốn phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Thái Bình có hạn chế là diện tích đất hẹp, không thể mở rộng ra. Nhưng muốn có đất để phát triển theo hướng chuyển đổi mục đích sử dụng đất như thế thì phải báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.
"Chỉ khi Thủ tướng cho phép rồi mới làm được như thế", lãnh đạo Viện Chính sách Tài nguyên và Môi trường nhấn mạnh.
"Đảng và Nhà nước vẫn thường nhấn mạnh không đánh đổi môi trường với phát triển kinh tế. Tỉnh Thái Bình phải cân nhắc rất kỹ lưỡng, thấu đáo và minh bạch mọi vấn đề khi dư luận báo chí đã lên tiếng như vậy", vị này nói thêm.
GS.TSKH Nguyễn Ngọc Lung, Viện trưởng Viện Quản lý Rừng bền vững và Chứng chỉ rừng, từng đi khảo sát và nêu quan điểm liên quan việc thu hẹp khu rừng ngập mặn ở Thái Bình.
"Khi đó chúng tôi đã nêu ý kiến về mặt chính sách về lấn biển, còn xử lý như thế nào phải lấy ý kiến của người dân. Bây giờ dư luận nêu việc cắt giảm 90% diện tích khu bảo tồn thiên nhiên, thì tỉnh Thái Bình phải trả lời được tại sao lại ra quyết định như thế, ra quyết định trên cơ sở nào, phân tích cái lợi, cái hại, hậu quả của việc đó. Đây là những điều họ chưa nói gì cả", ông Lung cho hay.
Còn bà Hoàng Thị Thanh Nhàn, Phó cục trưởng Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng, quyết định của UBND tỉnh Thái Bình sẽ ảnh hưởng tới việc thực hiện các cam kết của Việt Nam về bảo tồn đa dạng sinh học đối với quốc tế.
Theo bà Nhàn, Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải còn là vùng lõi khu Dự trữ sinh quyển đất ngập nước liên tỉnh ven biển châu thổ sông Hồng (được UNESCO công nhận vào ngày 2/12/2004), Công ước Ramsar, Công ước Đa dạng sinh học, Khung Đa dạng sinh học các Công ước quốc tế toàn cầu 2020 (mục tiêu gia tăng diện tích các khu vực bảo tồn đa dạng sinh học).
Hơn nữa, quyết định thu hẹp Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải từ 12.500ha xuống còn 1.320ha để xây đô thị, du lịch nghỉ dưỡng, sân golf còn ảnh hưởng tới việc thực hiện mục tiêu Nghị quyết số 24-NQ/TW, Nghị quyết số 36-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về ứng phó với môi trường, về phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (mục tiêu cụ thể đến năm 2030 là quản lý và bảo vệ tốt các hệ sinh thái biển, ven biển và hải đảo; tăng diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt tối thiểu 6% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia).
"Với các giá trị, vai trò và tầm quan trọng của Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải đối với tỉnh Thái Bình nói riêng và quốc gia, quốc tế nói chung đồng thời tuân thủ các chủ trương, đường lối, chính sách và quy định pháp luật Việt Nam, cam kết quốc tế, nơi đây cần tiếp tục duy trì và bảo vệ đảm bảo nguyên tắc hài hòa giữa bảo tồn và phát triển", bà Nhàn nêu quan điểm.
Theo Quyết định số 731 của UBND tỉnh Thái Bình, diện tích Khu bảo tồn thiên nhiên Tiền Hải bị thu hẹp từ 12.500ha xuống còn 1.320ha (giảm 90%) để xây dựng khu đô thị, du lịch, nghỉ dưỡng, sân golf Cồn Vành - Cồn Thủ (Ảnh: Đức Văn).
Như Dân trí thông tin trước đó, vào tháng 4/2023, ông Lại Văn Hoàn, Phó chủ tịch UBND tỉnh Thái Bình, ký Quyết định số 731 về việc xác định vị trí, quy mô diện tích, ranh giới khu rừng đặc dụng tại 3 xã ven biển Nam Phú, Nam Hưng và Nam Thịnh (huyện Tiền Hải), có tên gọi là
Với quyết định đó, tỉnh Thái Bình đã thu hẹp, đến mức gần như sẽ "xóa sổ" trên 11.000ha diện tích khu bảo tồn (giảm quy mô từ 12.500ha xuống còn 1.320ha), đồng thời thu hẹp đáng kể diện tích rừng đặc dụng của khu bảo tồn.
Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học đã báo cáo lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường việc đến thời điểm này chưa hề nhận được công văn xin ý kiến về vấn đề trên từ tỉnh Thái Bình.
Rủi ro cho hệ thống rừng đặc dụng, phòng hộ thuộc quản lý của cấp tỉnh?
Ông Trịnh Lê Nguyên, Giám đốc Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) phân tích, sự việc ở Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Tiền Hải đang thu hút sự quan tâm của dư luận.
Đến nay có thể thấy việc cắt giảm 9/10 diện tích khu bảo tồn có dấu hiệu không đúng theo chủ trương, pháp luật hiện hành.
Bên cạnh Luật Lâm nghiệp và Luật Đa dạng sinh học, Luật Đất đai hiện hành cũng có các quy định về thẩm quyền cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất tại khoản 1, Điều 58. Thế nhưng các hàng rào pháp lý này đang được đề xuất gỡ bỏ tại dự thảo Luật Đất đai sửa đổi.
Theo đó, tại khoản 2, điều 15 của dự thảo đề xuất "HĐND các cấp thực hiện quyền thông qua quy hoạch sử dụng đất của địa phương mình trước khi trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt; thông qua bảng giá đất, việc thu hồi đất thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng của địa phương theo thẩm quyền; thông qua việc chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, đất rừng sản xuất theo thẩm quyền quy định tại Luật này; giám sát việc thi hành pháp luật về đất đai tại địa phương".
Cơ quan nhà nước có thẩm quyền chỉ được quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa, đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng, đất rừng sản xuất là rừng tự nhiên sang mục đích khác sau khi có Nghị quyết của HĐND cấp tỉnh thông qua và phù hợp với quy định, trừ trường hợp sử dụng đất thực hiện dự án thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, HĐND cấp tỉnh chấp thuận, quyết định chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, pháp luật về đầu tư công, pháp luật về đầu tư theo phương thức đối tác công tư, pháp luật về dầu khí.
"Với sức ép từ cuộc đua tăng trưởng GDP, cạnh tranh xúc tiến đầu tư, bệnh thành tích của các địa phương vốn diễn ra bấy lâu nay, liệu việc "tháo khoán" như đề xuất của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) có quá rủi ro cho hệ thống rừng đặc dụng, rừng phòng hộ thuộc thẩm quyền quản lý của cấp tỉnh?
Cơ chế nào đảm bảo giám sát được việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ, đặc dụng sẽ tuân thủ theo tiêu chí, điều kiện do Chính phủ quy định?", ông Trịnh Lê Nguyên đặt vấn đề.
