Hệ thống tiêu hóa hoặc đường tiêu hóa giúp phân hủy và hấp thụ thức ăn để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Đường tiêu hóa bắt đầu từ miệng, đi qua thực quản đến dạ dày rồi đến ruột non và ruột già. Hệ thống tiêu hóa giúp đào thải các chất cặn bã từ thức ăn, đồ uống. Quá trình đào thải liên quan đến ruột già, còn được gọi là đại tràng, ruột kết, kết thúc ở trực tràng.
Ruột già dài gần 2m là nơi có hàng nghìn tỷ vi khuẩn sống tạo thành hệ vi sinh vật với chức năng chính là phân hủy thức ăn. Ngoài ra, ruột già cũng hấp thụ chất điện giải, nước và một số chất dinh dưỡng, bao gồm vitamin K và các vitamin tan trong chất béo khác.
Thức ăn sau khi đã được “vắt kiệt” chất dinh dưỡng và nước chỉ còn phần cặn bã (phân) di chuyển đến trực tràng - nơi có các cảm biến đặc biệt với sức căng sẽ cung cấp tín hiệu để đi ngoài khi khối lượng phân đủ lớn.
Hệ vi sinh vật trong hệ thống tiêu hóa cũng là một phần thiết yếu của hệ thống miễn dịch và sức khỏe tổng thể, ảnh hưởng đến cách cơ thể phản ứng với chế độ ăn uống và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của các rối loạn từ rối loạn tiêu hóa như táo bón mạn tính đến ung thư đại trực tràng. Thức ăn và phản ứng của cơ thể với stress có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật và sức khỏe hệ tiêu hóa.
Đại tràng bình thường sẽ tự làm sạch một cách tự nhiên. Thông thường, quy trình để tiêu hóa và bài tiết hết thức ăn sẽ mất khoảng ba ngày. Hành trình này được gọi là thời gian lưu thông ruột. Nó cho phép thức ăn được tiêu hóa triệt để với tất cả protein, carbohydrate, chất béo, nước, vitamin và khoáng chất được chiết xuất, sử dụng hoặc dự trữ.
Khi thời gian lưu thông ruột bị ảnh hưởng, có thể gây ra một số tình trạng như: tiêu chảy; táo bón; buồn nôn và ói mửa hoặc đau bụng. Một số hội chứng có thể ảnh hưởng đến tốc độ thức ăn lưu thông qua đường tiêu hóa như: Hội chứng ruột kích thích hay bệnh ruột kích thích; Liệt dạ dày (dạ dày mất quá nhiều thời gian làm rỗng khỏi thức ăn); Chứng khó tiêu, đầy bụng…
Hiện nay, một số người quảng cáo thụt tháo, trong đó có phương pháp thụt cà phê như một cách để làm sạch ruột già khỏi tạp chất, vi khuẩn và chất thải tích tụ, giảm cân. Tuy nhiên, không có bất kỳ bằng chứng khoa học nào chứng minh việc sử dụng thụt tháo vì lý do này.
Việc làm sạch ruột già (thụt tháo) có thể qua uống thuốc nhuận tràng hoặc thuốc xổ qua đường miệng hoặc thụt rửa trực tiếp qua hậu môn vào ruột già. Thụt tháo được chỉ định trong một số trường hợp sau:
Thứ nhất, táo bón: trong một số trường hợp táo bón điều trị bằng các biện pháp khác không hiệu quả hoặc trong một số bệnh như phình giãn đại tràng (megacolon).
Thứ hai, thụt thuốc cản quang để chụp khung đại tràng.
Thứ ba, làm sạch trước khi nội soi, phẫu thuật giúp quan sát lòng ruột tốt hơn, thực hiện phẫu thuật trong điều kiện sạch và thuận lợi hơn.
Thụt rửa ruột già còn đòi hỏi thực hiện trong môi trường, công cụ, dụng cụ và chất lỏng đưa vào phải đảm bảo vệ sinh, nhiệt độ, tính kích ứng... Các cơ sở y tế không được cấp phép hoặc không thực hiện đúng quy trình có thể đưa vi khuẩn có hại vào đường tiêu hóa của người bệnh.
Như vậy, việc tháo thụt để giảm cân như các quảng cáo không có tác dụng. Mọi người có nhiều cách tiếp cận tốt hơn để giảm cân bền vững và lành mạnh. Cụ thể, ăn nhiều trái cây và rau quả, tăng lượng chất xơ và nước, ngủ đủ 6-8 tiếng vào ban đêm và tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần. Một lối sống lành mạnh sẽ dẫn đến một hệ thống tiêu hóa khỏe mạnh hơn.
Bác sĩ Nguyễn Thành Khiêm - Bác sĩ Lương Tuấn Hiệp (Bệnh viện Bạch Mai)
