Phát huy sức mạnh tự thân, khẳng định giá trị chiến lược

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đoàn đại biểu Việt Nam dự phiên toàn thể Hội nghị cấp cao ASEAN-43 tại Trung tâm Hội nghị Jakarta ngày 5/9. (Ảnh: Anh Sơn)

Hội nghị cấp cao ASEAN-43 và các hội nghị cấp cao liên quan là chuỗi hoạt động cấp cao quan trọng kết thúc Năm Chủ tịch ASEAN 2023 của Indonesia với chủ đề “Một ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng”.

Đoàn kết không phải không có khác biệt

Thông điệp về đoàn kết ASEAN một lần nữa được các nhà lãnh đạo ASEAN nhấn mạnh trong các trao đổi cấp cao. Đoàn kết không chỉ là một mệnh lệnh thiêng liêng mà còn là một giá trị trân quý mà tất cả các thành viên gia đình trân trọng và giữ gìn - như Tổng thống nước chủ nhà Joko Widodo khẳng định tại Lễ khai mạc Hội nghị cấp cao ASEAN 43. Đoàn kết đã mang đến một mái nhà chung vững vàng, nơi tất cả các nước thành viên đều sẻ chia niềm tự hào và tình yêu thương, đùm bọc.

“Cắt nghĩa” đoàn kết ASEAN, Tổng thống Joko Widodo cho rằng, đoàn kết ở đây không phải thiếu vắng những khác biệt. Trong một khu vực đa dạng về văn hóa, truyền thống, lịch sử và ngôn ngữ, đoàn kết là sự hài hòa các khác biệt, kể cả về quan điểm. Chính sự tôn trọng đa dạng đã nuôi dưỡng giá trị dân chủ, bảo đảm sự bình đẳng giữa các thành viên trong gia đình, ASEAN – thống nhất trong đa dạng có lẽ cũng là vì đó.

Tinh thần đoàn kết của ASEAN, luôn mạnh mẽ tiến lên phía trước, cùng đưa tầm vóc ASEAN ngày càng lớn mạnh trở thành tâm điểm của tăng trưởng ở khu vực và thế giới, là sự nhất trí chung, cao nhất của các nhà lãnh đạo ASEAN trong khuôn khổ kỳ Hội nghị.

Đoàn kết không chỉ mang đến cho ASEAN mái nhà bền vững và tự cường, nội lực vô giá ấy còn mang đến cho ASEAN một sức mạnh vô cùng to lớn, vượt qua mọi gian nan của thời cuộc, của đời sống quốc tế phức tạp.

Các nhà lãnh đạo ASEAN cho rằng, trước biến chuyển sâu sắc của tình hình thế giới và khu vực, đoàn kết là giá trị chiến lược để ASEAN tiếp tục vượt qua thử thách, vững vàng trước cọ xát chiến lược và cạnh tranh địa chính trị, khẳng định vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực; là nền tảng để củng cố vai trò của ASEAN trong định hướng và dẫn dắt nỗ lực đối thoại và hợp tác vì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực. ASEAN kiên định không biến khu vực thành nơi cọ xát quyền lực, mà là nơi nuôi dưỡng hợp tác và đối thoại vì hòa bình và thịnh vượng.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại phiên toàn thể Hội nghị cấp cao ASEAN-43 ngày 5/9. (Ảnh: Anh Sơn)

Bày tỏ quan điểm về tinh thần này, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, ASEAN cần xác định bảo đảm hòa bình, an ninh, khu vực đầu tiên và trước hết là trách nhiệm và nỗ lực tự thân của chính ASEAN. Muốn vậy, các nước thành viên ASEAN phải nêu cao tinh thần đoàn kết, độc lập, tự chủ, tự cường; và tinh thần này phải được thể hiện bằng cả lời nói và hành động. Chỉ có như vậy, vai trò của ASEAN mới có thể phát huy thực chất và nhận được sự coi trọng trên thực tế của các đối tác, nhất là các nước lớn.

Hiện thực hóa tâm điểm của tăng trưởng

Địa điểm đón các nhà lãnh đạo tham dự kỳ Hội nghị được thiết kế giống như khu rừng Kalimantan (một trong những khu vực đa dạng sinh học nhất trên Trái đất) với tầm nhìn ra thủ đô Jakarta. Phải chăng, đó là thông điệp về một tương lai xanh, bền vững!

Chủ đề của ASEAN 2023 là “ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng”, ASEAN đã và đang hết mình để hiện thực hóa mục tiêu tiến ra biển lớn, rộng mở với thế giới. ASEAN đang có những chuyển dịch mạnh mẽ theo xu hướng số hóa và phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực và củng cố vai trò mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong khuôn khổ kỳ Hội nghị, các nhà lãnh đạo ASEAN cho rằng để hiện thực hóa tâm điểm của tăng trưởng, ASEAN cần đẩy mạnh cải cách chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, dỡ bỏ các rào cản thương mại, đầu tư, chú trọng đầu tư vào sự phát triển con người thông qua giáo dục, y tế, phát triển đồng đều, và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Các xu thế của thời đại đặt ra cho ASEAN yêu cầu đổi mới trong tư duy, sáng tạo trong hành động và đột phá trong ý tưởng để có thể tận dụng tối ưu các động lực tăng trưởng kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế biển xanh, chuyển đổi xanh, và phát triển bền vững.

Trên tinh thần đó, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thảo luận và ghi nhận “Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045” với những định hướng xuyên suốt xây dựng một ASEAN “Tự cường, Năng động, Sáng tạo” và lấy người dân làm trung tâm, xác lập khuôn khổ chiến lược cho sự phát triển và bứt phá mạnh mẽ hơn của ASEAN trong 20 năm tới.

Đưa ra những định hướng cụ thể để giữ vững “ASEAN tầm vóc” và là “tâm điểm của tăng trưởng”, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh phải nâng cao tự cường của ASEAN thông qua đẩy mạnh liên kết kinh tế, mở rộng thị trường nội khối, khơi thông các dòng chảy thương mại và đầu tư.

Theo đó, người đứng đầu Chính phủ Việt Nam đề nghị các nước ASEAN khẩn trương tháo gỡ các điểm nghẽn và rào cản về chính sách và thể chế, duy trì ổn định chuỗi cung ứng nội khối, nhằm nâng cao sức chống chịu của khu vực trước các tác động, thách thức từ bên ngoài.

Hướng đến một ASEAN phát triển đồng đều, bền vững, Thủ tướng tái khẳng định tinh thần cốt lõi của ASEAN lấy “người dân là trung tâm, mục tiêu và động lực của tiến trình xây dựng Cộng đồng” để tiếp tục thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, tiểu vùng.

Các nhà lãnh đạo tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN+3 lần thứ 26 ngày 6/9. (Ảnh: Anh Sơn)

Vững vai trò trung tâm trong khu vực

Các Hội nghị cấp cao ASEAN+1, ASEAN+3, Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS)… diễn ra trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN lần này tiếp tục là minh chứng cho thấy ASEAN là trung tâm của các cơ chế hợp tác khu vực quan trọng, vai trò trung tâm của ASEAN được coi trọng và tiếng nói của ASEAN được lắng nghe.

Tại Hội nghị cấp cao ASEAN - Nhật Bản lần thứ 26, Thủ tướng Kishida Fumio tái khẳng định ủng hộ đoàn kết và vai trò trung tâm của ASEAN cũng như Tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của ASEAN, cam kết tiếp tục tích cực tham gia, đóng góp hiệu quả vào các cơ chế do ASEAN chủ trì. Vai trò trung tâm của ASEAN cũng được Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol đánh giá cao trong khuôn khổ Hội nghị cấp cao ASEAN-Trung Quốc và Hội nghị cấp cao ASEAN - Hàn Quốc hay Hội nghị cấp cao ASEAN+3.

Tất cả đối tác đều khẳng định coi ASEAN là lực lượng trung tâm trong khu vực, cam kết hỗ trợ xây dựng Cộng đồng, đóng góp trách nhiệm, hiệu quả cho đối thoại và hợp tác và các nỗ lực xây dựng cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, bao trùm, dựa trên luật pháp quốc tế.

Rõ ràng, ASEAN với tiếng nói và vị thế ngày càng gia tăng đang chứng tỏ sức hút và giá trị của ASEAN với các đối tác cùng cam kết hợp tác thúc đẩy một khu vực hòa bình và thịnh vượng với các cơ chế do ASEAN dẫn dắt.

Ở giữa tâm điểm cạnh tranh, như Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, ASEAN cần giữ vững cân bằng chiến lược với các nước lớn. ASEAN phải thực sự trở thành một cầu nối tin cậy với năng lực điều hòa và cân bằng các mối quan hệ và lợi ích, kiên định mục tiêu xây dựng cấu trúc khu vực rộng mở, minh bạch, bao trùm và quan trọng nhất là thống nhất giữ vững lập trường nguyên tắc của mình trong các vấn đề có liên quan trực tiếp đến môi trường an ninh - phát triển của khu vực.

Kết lại, như Tổng thống Indonesia đã ví, nơi đại dương rộng lớn mênh mông, “con thuyền ASEAN” không thể đi một mình. Con thuyền ASEAN sẽ tiếp tục vươn xa tới những mục tiêu mới bằng tinh thần vững vàng, quyết tâm không từ bỏ. Ở mỗi hành trình đó, ASEAN mong muốn hợp tác cùng có lợi với tất cả các nước, khẳng định vai trò là tâm điểm của tăng trưởng.