Có thể nói, say xe là nổi ám ảnh đối với nhiều người khi đi ô tô, nhất là đi đường dài hoặc các cung đường đèo dốc, đường xấu,... Khi đó, người bị say xe sẽ rất mệt mỏi, đầu óc quay cuồng, choáng váng, da tái nhợt, tăng tiết nước bọt và có thể buồn nôn rất khó chịu.
Anh Nguyễn Thanh Tùng - giảng viên đào tạo thực hành lái xe ô tô và có kinh nghiệm gần 20 năm cầm lái cho rằng, có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc các hành khách bị say xe như: Không khí trong xe quá ngột ngạt, tư thế ngồi không thoải mái, do hành khách tập trung vào sách báo, điện thoại, mùi trên xe (mùi xăng dầu trên đường, mùi trong khoang nội thất xe),...
Theo anh Tùng, một trong những nguyên nhân cực kỳ quan trọng khác khiến người ngồi trên xe ô tô dễ say chính là do thói quen điều khiển xe của tài xế. Nhiều người ngồi trên xe này thì rất khoẻ, còn ngồi xe do một tài xế khác cầm lái lại say "đứ đừ".
"Lái xe mà đạp nhanh phanh gấp, chuyển hướng đột ngột, chỉnh chế độ lấy gió không phù hợp hay để xe có mùi 'lạ' sẽ là con đường ngắn nhất khiến hành khách ngồi cùng phải tìm đến… túi ni-lon", anh Tùng chia sẻ.
Để hạn chế tối đa những lý do có thể làm hành khách bị say xe, nôn ói, các tài xế có kinh nghiệm đưa ra một số lưu ý khi cầm lái như sau:
1. Luôn giữ xe sạch sẽ, gọn gàng
Theo nhiều người có tiền sử say xe, việc ngồi lên một chiếc ô tô có mùi như mùi điều hoà, mùi mồ hôi, mùi thức ăn phân huỷ, mùi ghế,… sẽ khiến những người này buồn nôn ngay từ khi mới bước vào trong xe chứ chưa cần phải đi đường dài.
Do đó, một chiếc xe sạch sẽ, thơm tho hoặc ít nhất là không có mùi "lạ" sẽ giúp những hành khách ngồi trên xe có cảm giác thoải mái nhất. Đồng thời, tài xế cần sắp xếp đồ đạc gọn gàng, tránh để đồ ở ghế ngồi để hành khách trên xe có được tư thế thoải mái nhất khi di chuyển.
2. Giữ tốc độ ổn định, hạn chế phanh gấp
Khi xe di chuyển trên đường, đối với những người nhạy cảm, chỉ cần một vài cú “dí phanh” của tài xế cũng có thể khiến cả bữa sáng nằm gọn trong túi ni-lon.
Nhiều “tài già” có kinh nghiệm luôn kiểm soát tốc độ xe ở mức ổn định, không tăng tốc hay giảm tốc đột ngột. Kỹ năng lái xe này không chỉ đảm bảo an toàn, giúp chiếc xe tiết kiệm nhiên liệu hơn mà còn khiến cho hành khách trên xe cảm thấy dễ chịu, hạn chế được tình trạng say xe.
Để duy trì được điều này, lái xe cần tập trung quan sát, giữ khoảng cách an toàn với xe trước, phát hiện chướng ngại vật từ xa để giảm tốc độ một cách từ từ. Đồng thời, sử dụng số hợp lý (đối với xe số sàn) và chuyển số nhịp nhàng theo nguyên tắc “côn ra, ga vào” cũng giúp chiếc xe đỡ bị giật, gằn khi di chuyển trên đường.
3. Lấy lái, "chém cua" ở các đoạn đường cong
Việc đánh lái gấp, liên tục trên những đoạn đường ngoằn ngoèo cũng rất dễ dẫn đến cảm giác nôn nao, khó chịu cho người ngồi trên xe. Cùng trên một cung đường nhưng có tài xế phải đánh lái nhiều, có người lại chủ động căn chỉnh để đánh lái ít hơn.
Theo chia sẻ của anh Nguyễn Thanh Tùng, đối với những đoạn cua trái, nên căn để đi nhiều vào tim đường, ngược lại với đoạn cua phải thì nên lấy lái nhiều về phía rìa để có được góc “chém cua” nhỏ nhất. Mục đích là mở rộng bán kính vòng cua, giảm bớt lực ly tâm, qua đó giúp những người ngồi trên xe đỡ say hơn.
Tuy vậy, khi áp dụng mẹo này cũng cần phải quan sát và tuyệt đối tuân thủ theo quy tắc an toàn khi tham gia giao thông, tránh việc đè vào vạch liền (nếu có) hoặc “chém cua” quá đà dẫn tới việc lấn làn của xe đối diện, gây nguy hiểm trên đường.
4. Sử dụng chế độ lấy gió hợp lý
Không khí trong xe cực kỳ quan trọng và ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ của những hành khách. Chỉ với việc lấy gió trong/gió ngoài của xe cũng giúp những người ngồi trên xe đỡ bị say hơn.
Theo các tài xế giàu kinh nghiệm, lái xe nên để ưu tiên chế độ lấy gió ngoài khi chở đông người, đi đường dài ngoài đô thị và những nơi có không khí trong lành, mát mẻ. Ngược lại, nên để chế độ lấy gió trong khi đi với tốc độ thấp, đi trong thành phố hoặc nơi có chất lượng không khí kém để tránh mùi xăng dầu từ ngoài bay vào khoang lái.
5. Chuẩn bị đồ dùng, thực phẩm cần thiết
Dù có chở theo nhiều người hay không, tài xế cần chuẩn bị một số vật dụng cần thiết trên xe như: Nước sạch, đồ ăn nhẹ, giấy ăn và cả... túi ni-non. Những đồ dùng nói trên nên được bố trí sẵn ở từng khu vực ghế ngồi và sẽ phát huy tác dụng khi không may ai đó trên xe bị say.
Ngoài ra, nhiều lái xe có kinh nghiệm còn chuẩn bị một số loại thực phẩm có mùi dễ chịu trên ô tô như bánh mì, bánh đa, bánh dừa; trái cây như cam, quýt,... Khi vừa đi, vừa “nhấm nháp” các loại bánh, trái cây này, những hành khách sẽ phần nào quên đi cảm giác say xe.
6. Nghỉ ngơi hợp lý với hành trình dài
Đối với những chuyến đi xa như về quê ăn Tết hoặc đi du xuân, việc cho hành khách “hít thở” không khí trong lành dù chỉ 5-10 phút cũng là cực kỳ cần thiết để lấy lại sức khoẻ, sự tỉnh táo trong một hành trình dài. Căn cứ lộ trình của mình, lái xe cần phân bổ các quãng nghỉ cho phù hợp.
Trên các tuyến đường cao tốc, bắt buộc lái xe phải dừng nghỉ đúng nơi quy định như trạm dừng nghỉ, trạm xăng,… Còn với những cung đường miền núi, có thể dừng nghỉ ở nơi rộng rãi, thoáng mát với khung cảnh đẹp để người ngồi trên xe quên đi cảm giác bồng bềnh, mệt mỏi.
Có một lưu ý là khi dừng xe để nghỉ ngơi trên đường, tài xế phải tuyệt đối tuân thủ các quy định về dừng đỗ xe, không đỗ xe ở lòng đường, nơi đường hẹp, đường dốc, đoạn đường cua khuất tầm nhìn để đảm bảo an toàn giao thông cho mình và các phương tiện khác.
Hoàng Hiệp
