Ngày 12/4, Viện Nghiên cứu vùng và đô thị (Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật TPHCM) tổ chức hội thảo về ý tưởng điều chỉnh hướng tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ (đoạn trên địa bàn TPHCM và Bình Dương).
Tại đây, PGS.TS Nguyễn Văn Trình, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và phát triển TPHCM (đại diện nhóm nghiên cứu) đã trình bày phương án điều chỉnh hướng tuyến đường sắt.
Đường sắt Cát Linh - Hà Đông, Hà Nội (Ảnh minh họa: Toàn Vũ).
Theo ông Trình, quy hoạch tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ đã được Thủ tướng phê duyệt từ năm 2013 trên nền tảng đi song song đường vành đai 2 TPHCM.
Tuy nhiên, sau nhiều năm, dự án chưa được triển khai do hiện nay dọc vành đai 2 đã đô thị hóa nhanh, giá nhà trong khu vực tăng lên rất cao (2,5-3 lần) so với giá đền bù trên vành đai 3, khiến việc giải phóng mặt bằng sẽ tốn nhiều chi phí và thời gian.
Tiến sĩ Trịnh Văn Chính, thành viên nhóm nghiên cứu cho rằng, nếu xây dựng tuyến đường sắt riêng lẻ, thiếu sự kết hợp với đường bộ khung của đô thị, sẽ hạn chế việc kết hợp các phương thức giao thông, tạo nhiều điểm giao cắt ở đô thị gây phức tạp trong tổ chức giao thông (ví dụ dân sinh băng ngang đường), tốn nhiều chi phí đầu tư xây dựng các nút giao thông khác cao độ.
Như vậy, nhóm nghiên cứu đề xuất đưa dự án đường sắt này đi sát gần như hoàn toàn vào phần bên trái của đường vành đai 3.
PGS.TS Trình phân tích ưu điểm của phương án này, sẽ giảm chi phí giải phóng mặt bằng. Cụ thể, mặt cắt đoạn tàu đi trên mặt đất được giảm từ 48-50m xuống còn 20m, từ đó tổng diện tích đất cần thu hồi giảm xuống đáng kể.
Bên cạnh đó, tuyến đường sắt được điều chỉnh ra xa trung tâm hơn, tránh bớt giao thông qua khu vực mật độ dân cư khá dày đặc và có giá giải phóng mặt bằng khá cao.
Nhìn chung phương án mới sẽ tạo sự ổn định cho cuộc sống người dân hơn, do chỉ cần giải phóng mặt bằng một lần (cho tuyến vành đai 3 kết hợp đường sắt), thay vì làm riêng lẻ từng tuyến.
"Việc đưa tuyến đường sắt đi ra bên ngoài sẽ tạo tiềm năng phát triển khu vực mới. Đồng thời, mạng lưới vận tải hàng hóa khối lượng lớn về các cảng được hình thành sẽ giảm chi phí vận tải và giảm ùn tắc giao thông trong nội đô", PGS.TS Nguyễn Văn Trình nhấn mạnh.
Bản đồ Đường sắt TPHCM - Cần Thơ (Nguồn: TEDI South 2013).
Trong nội dung nghiên cứu, TS. Trịnh Văn Chính đã dẫn chứng bài học kết hợp tuyến đường sắt và đường bộ thành công từ nhiều quốc gia trên thế giới. Ngay tại Việt Nam, đường sắt tốc độ cao TPHCM - Nha Trang và đường sắt nhẹ đô thị Thủ Thiêm - Long Thành cũng được quy hoạch sát bên cao tốc TPHCM - Long Thành - Dầu Giây. Tại Hà Nội, tuyến đường sắt quốc gia cũng được bố trí trong hành lang quy hoạch vành đai 4.
Nhận xét về phương án trên, ông Phạm Hoài Chung, Phó Viện trưởng Viện chiến lược và phát triển GTVT (Bộ GTVT) cho rằng, tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ là dự án trọng điểm và là dự án khó; do đó, cần nghiên cứu kỹ lưỡng để đánh giá đầy đủ các tác động của dự án đối với xã hội; cân nhắc tính kết nối mạng lưới để tạo ra hiệu quả kinh tế; đánh giá ưu, nhược điểm của tuyến đường sắt; phương án tài chính phải tiết kiệm tối đa nhất...
Ngoài ra, ông Hà Ngọc Trường, Phó Chủ tịch Hội cầu đường cảng TPHCM nêu đề xuất các cơ quan quản lý gia hạn thêm thời gian để bổ sung thiết kế tốt nhất cho phương án đưa tuyến đường sắt TPHCM - Cần Thơ đi sát vành đai 3.
Theo quyết định của Bộ GTVT về phê duyệt quy hoạch đường sắt tốc độ cao TPHCM - Cần Thơ dài 174km, tuyến tàu bắt đầu từ ga đầu Tân Kiên (TPHCM), đi qua các ga thuộc tỉnh Long An, Tiền Giang, Vĩnh Long và kết thúc ở ga Cái Răng (quận Cái Răng, TP Cần Thơ).
Việc đầu tư tuyến đường sắt này cần thiết để đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng, đồng thời tái cấu trúc đô thị và phân bổ dân cư, lao động trên hành lang TPHCM - Cần Thơ.
