Anh bạn tôi ở Mỹ nhắn tin: Thật xúc động khi xem các tuyển thủ nữ Việt Nam hát Quốc ca ở trận ra quân gặp đội tuyển Mỹ. Khoảnh khắc đã đi vào lịch sử khi lần đầu tiên đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam lọt vào vòng chung kết giải bóng đá vô địch thế giới - World Cup 2023.
Trái với sự sẵn sàng về tâm lý của người hâm mộ để đón nhận một "rổ" bàn thua trong trận ra quân, các nữ cầu thủ của chúng ta đã tự giới thiệu mình với thế giới bằng một phong thái thi đấu chững chạc và nỗ lực, kết quả chung cuộc dù thua nhưng vẫn khiến người hâm mộ trong nước không khỏi nức lòng.
Ý thức về sự khác biệt đẳng cấp, tuyển nữ Việt Nam xuất phát với đội hình phòng ngự sâu, cùng ý định không giấu giếm là giảm thiểu số bàn thua trước đội tuyển bóng đá nữ Mỹ, nhà đương kim vô địch thế giới. Tuy nhiên, sức mạnh của đội tuyển Mỹ là không thể ngăn cản, mà tỷ số chung cuộc 3-0 chưa phản ánh hết thực lực của họ.
Trong suốt cả trận đấu đầu tiên tại giải vô địch thế giới, sự thua kém của đội tuyển nữ Việt Nam thể hiện qua những đường bóng chỉ có thể triển khai đến phần giữa sân là lại bị đội bạn đoạt mất.
Đội tuyển nữ Việt Nam hát vang Quốc ca trên đấu trường World Cup (Ảnh: Getty).
Chỉ lo chống đỡ, không có lấy một tình huống tổ chức tấn công hay sút khung thành đối phương nhưng khán giả nơi quê nhà thật khó rời màn hình bởi không hề thấy những khuôn mặt thất thần, ánh mắt lo lắng, hay tâm thế bất lực, buông xuôi. Ngược lại, ý chí nỗ lực, tác phong thi đấu chuyên nghiệp và kiên cường của các nữ cầu thủ Việt Nam đã khiến đội tuyển nữ Mỹ không thể vùi dập được tuyển Việt Nam về tỷ số, điều mà họ đã không ít lần thực hiện với các đội bóng khác.
Về chuyên môn, những thất bại được dự báo trước sẽ ảnh hưởng đến thành tích của cả đội, và tất nhiên là những lợi ích vật chất đi kèm. Tuy nhiên, không phải tiền thưởng, hẳn là Ban huấn luyện và các nữ cầu thủ đều xác định rằng được thi đấu cùng với những đội bóng hàng đầu thế giới tại một giải đấu chính thức và lớn nhất, tâm điểm thể thao thu hút sự chú ý toàn cầu, mới là phần thưởng vô giá cho đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam.
Chúng ta có thể thua, thậm chí thua với tỷ số bẽ bàng nhưng đó chắc chắn là những trận thua quý giá bởi nhờ đó mà chúng ta biết chính xác hơn về chính chúng ta, hiểu rõ thêm chúng ta đang ở đâu và cần phải làm những gì tiếp theo.
Khi các mục tiêu thành tích chuyên môn chưa phải là đích đến thì ngoại giao thể thao lại trở thành ưu tiên hàng đầu. Tâm thế, phong thái, lối chơi, nét mặt, nụ cười, lời nói… của Ban huấn luyện cùng các nữ cầu thủ trong suốt giải đấu sẽ góp phần giúp bạn bè quốc tế có thêm sự hình dung về đất nước và con người Việt Nam.
Tôi nghĩ rằng nếu cứ thi đấu như trận gặp đội tuyển Mỹ, mỗi trận tiếp theo của tuyển nữ Việt Nam tại giải vô địch bóng đá nữ thế giới năm nay sẽ có thể làm sâu đậm hơn những ấn tượng tích cực của người hâm mộ trên thế giới về hình ảnh con người Việt Nam.
Trong cuộc sống, những người có ý thức tự trọng và cầu tiến có thể chấp nhận "thua" ở những tình huống nhất định nhưng họ sẽ dứt khoát không chịu để bị "coi thường" hay được "thương hại". Nguyên tắc này cũng nên là triết lý ra sân của tuyển nữ Việt Nam ở những trận tiếp theo, trước các đội bạn quá mạnh.
Có nghĩa là, các nữ cầu thủ không chỉ phải nỗ lực vượt qua những giới hạn của chính mình, khiến đội bạn hao tổn thể lực, trí lực để tìm kiếm bàn thắng mà còn phải giữ đội nhà không bị rơi vào thế vỡ trận, thần thái bàng hoàng. Bị dẫn 3-5-7 bàn không quan trọng, mà quan trọng hơn là khẩn trương đưa bóng vào sân và không nao núng triển khai lối đá của mình, không để tỷ số ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý thi đấu.
Tinh thần chung của tất cả các môn thể thao là "fairplay - chơi đẹp". Vì thế, chúng ta cần cho các đội bạn thấy chúng ta có thể chơi bóng trong mọi hoàn cảnh, tận dụng từng khoảnh khắc khi còn ở trên sân, chứ không để bị rơi vào tình thế chỉ chạy theo bóng, hốt hoảng và phá bóng nhằm bảo vệ khung thành bằng mọi giá. Chúng ta cần xác định tâm thế: có thể thua về kết quả nhưng dứt khoát không thua đội bạn về tinh thần học hỏi và vươn lên, ý thức "fairplay", và phong cách thi đấu thể thao chuyên nghiệp.
Bằng cách đó, đội tuyển bóng đá nữ của chúng ta có thể chuyển tải thông điệp tích cực của thể thao và của màu cờ sắc áo.
Gặp các nhà đương kim vô địch và á quân ngay tại vòng bảng có thể là điều không may cho các nữ cầu thủ Việt Nam, nhưng lại ngẫu nhiên cho chúng ta thấy một sự trùng hợp thú vị - ấy là thành tích vượt trội của bóng đá nữ so với bóng đá nam ở cấp độ đấu trường thế giới, với cả Mỹ và Việt Nam. Nếu các đội tuyển bóng đá nam của Mỹ chưa bao giờ là ứng cử viên vô địch ở các kỳ World Cup mà họ tham gia, thì đội tuyển nữ nước này lại đã khẳng định vị thế dẫn đầu tuyệt đối với kỷ lục về số lần lọt vào top 3 và đoạt ngôi vô địch.
Tương tự, không kể số lần vô địch các giải khu vực Đông Nam Á và tham gia sân chơi châu lục, việc đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam lần đầu tiên lọt vào danh sách 32 đội dự giải vô địch thế giới năm 2023 đã trở thành dấu mốc lịch sử mà không biết đến khi nào đội tuyển bóng đá nam nước ta mới thực hiện được.
Ở bất cứ quốc gia nào thì sự thành công của bóng đá nữ không đơn giản chỉ là minh chứng cho sự tiến bộ về thể thao. Bằng những thành tích nổi bật dù sự quan tâm và đầu tư nhìn chung còn khiêm tốn, các nữ cầu thủ đã chuyển đến mọi thành viên trong xã hội thông điệp về sự bình đẳng giới và cùng phát triển.
Quốc ca Việt Nam đã vang lên ở World Cup nữ 2023 đầy tự hào. Mong rằng điều này sẽ tiếp thêm động lực và truyền cảm hứng không chỉ với các nữ cầu thủ mà với tất cả các vận động viên thể thao đỉnh cao của Việt Nam. Từ đó chúng ta sẽ được chứng kiến và lắng nghe Tiến quân ca vang lên ở nhiều giải đấu ở tầm cỡ châu lục cũng như thế giới hơn nữa.
Sâu xa hơn, với những ưu thế tuyệt đối của môn thể thao vua, sự phát triển của bóng đá nữ sẽ có tác động tích cực đến nhận thức và hành động bình đẳng giới trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Qua đó góp phần hiện thực hóa nguyên tắc cùng phát triển, mỗi cá nhân, bất kể là nam hay nữ, đều có cơ hội thuận lợi và được tạo điều kiện như nhau để phát huy hết mọi năng lực của bản thân và theo đuổi những giá trị mà cá nhân đề cao.
Bất chấp những bất lợi về thể hình, thể lực, những thành tích và đóng góp nổi bật của bóng đá nữ ở nước ta trong hơn ba thập kỷ vừa qua đang đặt ra nhu cầu quan tâm hơn nữa đến bóng đá nữ, từ việc khuyến khích trẻ em nữ chơi bóng để rèn luyện sức khỏe, đến tổ chức các câu lạc bộ bóng đá nữ, và sớm có được một giải vô địch quốc gia hoàn chỉnh và chuyên nghiệp hơn.
Tác giả: Ông Nguyễn Văn Đáng có bằng tiến sĩ Quản trị công và chính sách từ trường Quản lý nhà nước Mark O. Hatfield, Đại học Portland State, Mỹ. Hiện ông công tác tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
