Muốn giàu như "thầy" thì phải… đóng tiền
Kinh tế khó khăn, thu nhập anh Bùi Huy Hoàng bị sụt giảm 30% từ dịch Covid-19, chưa có dấu hiệu khấm khá hơn. Trong lúc đang lo khoản nợ tiền nhà trả góp gần 20 triệu đồng mỗi tháng có nguy cơ trở thành gánh nặng không thể xoay xở, anh vô tình xem được một clip trên TikTok nói về việc quản lý dòng tiền và đầu tư sinh lời:
Hoàng cho biết, những clip ban đầu đơn thuần chia sẻ những kiến thức quản lý tài chính thông thường thôi. Nhưng cái hấp dẫn của họ là họ đánh vào tình cảnh khó khăn chung của kinh tế hiện tại để lôi kéo người theo dõi.
Từ những clip chia sẻ cách quản trị tài chính cá nhân, đến những bài học mà "thầy" đã kinh qua sau nhiều năm lặn lội trên thương trường và quá trình đầu tư làm giàu, Huy Hoàng bị cuốn hút và dần dành nhiều thời gian cho những kênh này. Người tự xưng là "thầy" cho biết đã đi từ con số 0 lên triệu phú đô-la chỉ sau 3 năm bằng việc đầu tư vào chứng khoán và tiền số.
Một công thức được khái quát "nếu người lao động thất nghiệp nhiều hơn thì cơn sốt làm giàu qua mạng còn nhiều hơn nữa" (Ảnh: CAND).
"Mình bắt đầu hoài nghi bản thân và cứ liên tục đặt câu hỏi rằng có phải trước đến nay mình làm sai cách rồi không? Người ta cứ nhấn mạnh nhiều lần về việc không biết đầu tư thông minh thì cày cuốc cả đời cũng chỉ để đi phục vụ những người biết đầu tư thôi. Lúc đó mình cảm thấy như có một góc nhìn mới. Mình muốn tìm hiểu cách những người này đầu tư như thế nào", Hoàng kể.
Tin tưởng người được gọi là "thầy" trong clip trên TikTok, Hoàng dồn tiền tiết kiệm mua khóa học quản trị tài chính và đầu tư với giá 3.000 USD, tương đương 75 triệu đồng với mong muốn được "khai mở tư duy làm giàu" theo như lời quảng cáo. Khi bắt đầu tham gia khóa học, anh choáng ngợp bởi những ngôn ngữ cao siêu và khó hiểu ở đây. Khi phản hồi về điều này, anh được đội ngũ hỗ trợ lý giải rằng "bước đầu luôn khó khăn cho tất cả mọi người".
Điều kỳ lạ ở trong mỗi buổi học là anh Hoàng luôn được nhắn gửi thông điệp đầu tư một loại tiền ảo mới với cam kết có thể "nhân 10 tài khoản trong vòng 1 năm". Đội ngũ "giảng viên", "chuyên gia" trong khóa học đưa ra nhiều biểu đồ cho thấy sự tăng trưởng giá trị của các loại tiền số nổi tiếng như Bitcoin, Ethereum... để gây kích thích những người học như anh Hoàng.
"Họ nói rằng cách đây chục năm ai cũng nói rằng những đồng này không có giá trị. Nhưng hiện giờ chỉ một đồng Bitcoin có thể mua được một căn nhà. Và những đồng tiền khác mới hơn cũng có thể làm được điều này".
Bị hấp dẫn bởi những lập luận chặt chẽ và những lời hứa hẹn về mức độ sinh lời, Hoàng vay thêm tiền từ ngân hàng, người thân được 500 triệu, quyết định "tất tay" cho đồng coin này với hy vọng nhân 10 tài khoản sau 1 năm.
Sau khi dồn hết tiền vào đây, Hoàng theo dõi tình hình trong lo sợ. Rồi chuyện gì đến cũng đến, giá trị đồng tiền anh đầu tư giảm liên tục. Suốt hơn 1 năm kể từ khi tham gia, anh gần như mất trắng 500 triệu đồng, số tiền mà anh sẽ phải cày cuốc hàng năm trời mới có lại.
Hối hận vì mất tiền "không đâu"
Không giống Huy Hoàng, chị Mai Anh (30 tuổi) ở Hà Nội làm chủ một cửa hàng thời trang online nhỏ đã từng tìm hiểu nhiều về các khóa học kinh doanh. Tuy nhiên, khi có nhu cầu cập nhật hình thức kinh doanh mới để khỏi tụt hậu, chị vô tình sa chân vào bẫy khóa học của một người nổi tiếng rồi mất hàng chục triệu mà không thu lại được kiến thức gì đáng kể:
"Tôi đã theo dõi người chủ khóa học trên Instagram từ khá lâu rồi. Tôi cũng không rõ người này thành công ở mức độ nào nhưng cách làm hình ảnh thì khá tốt. Fan của "thầy" toàn người trẻ, mà mặt hàng tôi kinh doanh cũng hướng tới khách hàng trẻ nên tôi nghĩ chắc sẽ có ích".
Vốn là người cẩn thận, Mai Anh đã lùng sục các thông tin của người mà mình định mua khóa học với đủ các từ khóa để xem người này có "phốt" hay không. Yên tâm khi giảng viên có "lý lịch sạch sẽ", chị quyết định xuống tiền.
Bỏ ra gần 20 triệu để mua khóa học, Mai Anh cảm thấy hối hận ngay từ khi nhận được tài khoản để vào học: "Video bài giảng không có gì khác ngoài video những buổi học cũ với các học viên trước đây đã được đăng lên Youtube".
Chưa hết, điểm khiến Mai Anh cảm thấy khó chịu nhất là châm ngôn bán hàng của giảng viên này chủ yếu xoay quanh câu nói: "Hãy khiến cho khách hàng cảm thấy ngu ngốc khi không mua sản phẩm của mình". Những cam kết, hứa hẹn như: được học các kiến thức thú vị, chuyên sâu về Instagram, tăng Followers Organic, doanh thu tăng trưởng từ 50-100 triệu đồng hoàn toàn không có trong suốt khóa học:
"Giảng viên thì toàn nói lan man về việc Instagram sẽ phát triển như thế nào, rồi giá trị của việc xây kênh Instagram để bán hàng mà không thấy đi vào vấn đề chính. Mình thực sự đã rất kiên nhẫn để ngồi nghe suốt hàng tiếng đồng hồ với hy vọng mấy chục triệu của mình không bị bỏ phí. Nhưng kết thúc khóa học vẫn chẳng có gì", Mai Anh thở dài kể về lần "dính lưới".
Công thức "đặt bẫy"
Một khảo sát của Insider cho thấy, ít nhất 34% người dùng Internet thuộc Gen Z tin tưởng vào hướng dẫn kiếm tiền online. Trong khi đó, chỉ 24% thực sự tìm kiếm lời khuyên từ cố vấn tài chính chuyên nghiệp.
Theo một tổng hợp của Paxful - một nền tảng giao dịch tiền số, trong số hơn 1.200 video chứa lời khuyên tài chính trên Tiktok, cứ 7 clip lại có một nội dung phi lý và nhảm nhí. Đơn vị này cũng chỉ ra những thất bại của các phương pháp tăng thu nhập thụ động này.
Thông thường, những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội đánh vào mong muốn tự chủ tài chính của giới trẻ. Sau khi có lượng fan trung thành, họ mở bán các khóa học làm giàu.
Một nghiên cứu gần đây của công ty dịch vụ tài chính CMC Markets cho thấy, nhóm này kiếm được 1.000 USD cho bài giảng dài 1 phút. Khi kết hợp với ứng dụng tiền tệ, vài người ảnh hưởng hàng đầu dễ dàng thu về 275.000-750.000 USD mỗi năm.
Theo nhiều chuyên gia, trong bối cảnh kinh tế khó khăn, những quảng cáo về cách kiếm tiền thụ động nhiều người sẽ ao ước có nguồn thu nhập thụ động. Họ sẵn sàng bỏ việc và chỉ ngồi nhà thực hiện theo hướng dẫn của những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội.
Theo chuyên gia Phan Dũng Khánh, Giám đốc tư vấn đầu tư tại Maybank Investment Bank, sự phát triển của AI đưa khóa học làm giàu lên tầm cao mới. Khi AI thay thế con người trong một số công việc thì nhu cầu tìm kiếm các phương thức đầu tư làm giàu trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Vị chuyên gia khái quát: "Nếu như người lao động thất nghiệp nhiều hơn thì cơn sốt làm giàu qua mạng còn nhiều hơn nữa".
Theo chuyên gia, những "thầy dạy làm giàu tự xưng" thường sẽ "phông bạt" để lôi kéo, dụ dỗ "con mồi" bằng các hình ảnh thành công, những video chia sẻ kiến thức, tạo động lực, kích thích lòng tham bên trong con người. Bối cảnh bên ngoài kèm theo lòng tham bị kích thích, khi đó nhiều người rất dễ xuống tiền.
Chuyên gia khuyến cáo, tư tưởng kiếm tiền dễ dàng hoặc chỉ cần học một khóa học là có thể học được cách kiếm tiền, làm giàu là điều rất khó xảy ra. Thay vì tiếp tục ảo tưởng, người trẻ nên tập trung kiếm tiền theo đúng chuyên môn, năng lực của mình.
