Kết luận thanh tra việc thực hiện sắp xếp lại, cổ phần hóa, thoái vốn các doanh nghiệp Nhà nước thuộc Bộ Xây dựng giai đoạn 2011-2018 vừa được Thanh tra Chính phủ công bố, cho thấy những vi phạm tài chính tại Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam (Vicem).
Trụ sở Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam tại Hà Nội (Ảnh: Vicem).
Suýt "bỏ quên" 1.507 tỷ đồng
Đến thời điểm thanh tra, Tổng công ty Vicem chưa hoàn thành cổ phần hóa. Qua kiểm tra việc xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa công ty mẹ - Tổng công ty Vicem được thực hiện cùng với 3 Công ty TNHH MTV (Vicem Tam Điệp, Vicem Hải Phòng, Vicem Hoàng Thạch) tại thời điểm 1/10/2018 phát hiện khoản công nợ phải thu của Vicem Tam Điệp với gần 12 tỷ đồng với 4 khách hàng là khoản nợ quá hạn.
Vicem Tam Điệp đã khởi kiện và có phán quyết của tòa án buộc khách hàng phải thanh toán nợ cho công ty này, không đủ điều kiện để được xác định là khoản nợ phải thu không có khả năng thu hồi.
Tuy nhiên, quá trình xác định giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa, Vicem Tam Điệp không hạch toán trên sổ sách đối với khoản nợ phải thu trên và loại ra khỏi giá trị doanh nghiệp, làm giảm giá trị doanh nghiệp (phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp) gần 12 tỷ đồng.
Công ty xi măng Vicem Tam Điệp (Ảnh: Trần Lê).
Tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp, các công ty con 100% vốn nhà nước thuộc Tổng công ty Vicem đang sử dụng 9 giấy phép khai thác khoáng sản đá vôi, đất sét để sản xuất xi măng, với tổng trữ lượng được khai thác trên 9,5 triệu tấn đá vôi/năm và hơn 1,9 triệu tấn đá sét/năm. Thời gian khai thác còn lại từ 2-30 năm tùy từng giấy phép.
Tuy nhiên, đơn vị tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp - Công ty TNHH kiểm toán AASC, đã không tính giá trị lợi thế thương mại đối với quyền khai thác khoáng sản tại các mỏ này.
Từ yêu cầu của Thanh tra Chính phủ và Bộ Xây dựng, Tổng công ty Vicem đã thuê tư vấn định giá để xác định giá trị lợi thế thương mại về quyền khai thác khoáng sản đối với các mỏ trên.
Đến tháng 12/2019, Công ty kiểm toán AASC có chứng thư xác định tổng giá trị thương mại về quyền khai thác khoáng sản đối với các mỏ của 3 đơn vị trên là 1.507 tỷ đồng. Trong đó, Vicem Hoàng Thạch trên 638 tỷ đồng, Vicem Hải Phòng 532,6 tỷ đồng, Vicem Tam Điệp trên 344 tỷ đồng.
"Việc Công ty kiểm toán AASC, Tổng công ty Vicem không tính giá trị lợi thế thương mại đối với quyền khai thác khoáng sản tại các mỏ với số tiền tạm tính 1.507 tỷ đồng là không đúng với Nghị định 59/2011 và Nghị định 126/2017 của Chính phủ về xử lý tài chính khi cổ phần hóa", Thanh tra Chính phủ kết luận và yêu cầu việc này phải được rà soát, xác định lại và được ghi nhận vào phần vốn nhà nước khi thực hiện cổ phần hóa Tổng công ty Vicem.
Yêu cầu xử lý số tiền tại Tổng công ty Vicem
Cơ quan thanh tra đánh giá, mặc dù việc cổ phần hóa của Tổng công ty Vicem cùng 3 Công ty TNHH MTV (Vicem Tam Điệp, Vicem Hải Phòng, Vicem Hoàng Thạch) chưa hoàn thành, nhưng qua kiểm tra, xem xét việc xử lý tài chính để cổ phần hóa cho thấy khoản chênh lệch giữa vốn chủ sở hữu và vốn điều lệ tại tổng công ty phải được xử lý (tạm tính) lên tới 3.011 tỷ đồng.
Quá trình xử lý tài chính khi cổ phần hóa, Bộ Xây dựng, Tổng công ty Vicem chưa xử lý, thu nộp theo quy định đối với khoản tiền chênh lệch trên là chưa đúng với quy định tại Quy chế quản lý và sử dụng Quỹ hỗ trợ sắp xếp, phát triển doanh nghiệp ban hành kèm theo Quyết định số 21/2012 của Thủ tướng Chính phủ.
"Đến nay khoản tiền này vẫn chưa được Bộ Xây dựng và Tổng công ty Vicem xử lý, nộp ngân sách nhà nước theo quy định", kết luận thanh tra cho hay.
Dự án Trung tâm điều hành và giao dịch VICEM (VICEM Tower) xây dựng dở dang, bị bỏ hoang nhiều năm ở Hà Nội (Ảnh: Hà Phong).
Đối với số tiền tạm tính trên 4.500 tỷ đồng tại Tổng công ty Vicem, Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Xây dựng báo cáo Thủ tướng chỉ đạo, xử lý, thu nộp về ngân sách đối với khoản tiền chênh lệch giữa vốn chủ sở hữu với vốn điều lệ của Tổng công ty Vicem 2.910 tỷ đồng và xử lý đối với khoản chênh lệch 101 tỷ đồng giữa vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu tại Công ty Vicem Hải Phòng, đảm bảo đúng quy định.
Tổng công ty Vicem chỉ đạo việc hạch toán với khoản công nợ phải thu của Vicem Tam Điệp gần 12 tỷ đồng. Đồng thời rà soát, xác định đầy đủ, chính xác các khoản giá trị lợi thế thương mại quyền khai thác khoáng sản của Tổng công ty Vicem tại các mỏ còn trong thời hạn khai thác.
Lỗ lũy kế gần 4.400 tỷ đồng
Thanh tra Chính phủ cho biết, đến thời điểm thanh tra Tổng công ty Vicem chưa xử lý dứt điểm một số khoản đầu tư tài chính dài hạn tại 4 công ty với số lỗ lũy kế tính đến hết năm 2019 trên 4.397 tỷ đồng.
Cụ thể, tỷ lệ sở hữu của tổng công ty/vốn điều lệ là 100%, đầu tư vào Vicem Tam Điệp, số lỗ lũy kế lên tới 1.087 tỷ đồng; đầu tư vào Vicem Hải Phòng, số lỗ lũy kế của công ty trên 161 tỷ đồng; Vicem Hạ Long, số lỗ lũy kế 3.435 tỷ đồng, đây là khoản đầu tư tiếp nhận vốn từ Tổng công ty Sông Đà năm 2016; đầu tư vào xi măng Sông Thao, số lỗ lũy kế trên 380 tỷ đồng, đây là khoản đầu tư tiếp nhận phần vốn từ Tổng công ty HUD năm 2017.
