Rối loạn phổ tự kỷ là gì?
Rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD) là một loại rối loạn phát triển thần kinh ảnh hưởng đến cách trẻ em giao tiếp và tương tác với thế giới xung quanh. Từ "phổ" trong tên gọi của bệnh chỉ ra rằng, các biểu hiện của rối loạn này có thể rất khác nhau về mức độ, từ nhẹ đến nặng. Một số người mắc rối loạn phổ tự kỷ có thể có khả năng học tập và trí thông minh bình thường, thậm chí cao hơn mức trung bình, nhưng lại gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp và các mối quan hệ xã hội. Ngược lại, một số khác có thể cần sự hỗ trợ suốt đời do những khuyết tật nghiêm trọng.
Các biểu hiện có thể khác nhau từ nhẹ đến nặng. Ảnh: Google Search
Rối loạn phổ tự kỷ được hiểu là một tình trạng không đồng nhất, bao gồm nhiều dạng khác nhau và ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của người bệnh. Thuật ngữ "phổ" trong tên gọi của nó chỉ đến sự biến thiên rộng lớn của các triệu chứng và mức độ nghiêm trọng. Điều này có nghĩa rằng, không có hai người mắc rối loạn phổ tự kỷ có triệu chứng hoàn toàn giống nhau. Các biểu hiện có thể khác nhau từ nhẹ đến nặng, và điều này làm cho quá trình chẩn đoán và điều trị rối loạn phổ tự kỷ trở nên phức tạp và cần sự thấu hiểu cặn kẽ từ các chuyên gia.
Dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ
Rối loạn phổ tự kỷ có nhiều triệu chứng khác nhau, nhưng các dấu hiệu chung có thể bao gồm:
Khó khăn trong giao tiếp xã hội: Một trong những dấu hiệu dễ nhận biết nhất của rối loạn phổ tự kỷ là khó khăn trong việc giao tiếp xã hội. Trẻ có thể không phản ứng khi được gọi tên, tránh tiếp xúc mắt, hoặc không hiểu được các dấu hiệu phi ngôn ngữ như nụ cười hoặc cái nhăn mặt. Những trẻ này thường gặp khó khăn trong việc kết bạn và duy trì các mối quan hệ xã hội.
Khó khăn trong giao tiếp xã hội diễn ra ở trẻ. Ảnh: MXH
Hành vi lặp đi lặp lại: Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ thường có xu hướng lặp lại một hành vi hoặc sở thích nhất định. Ví dụ, trẻ có thể xoay tròn, vỗ tay hoặc sắp xếp đồ chơi theo cùng một trật tự mà không chấp nhận sự thay đổi.Hành động này có thể giúp trẻ cảm thấy an tâm và có thể kiểm soát được môi trường xung quanh mình.
Khả năng ngôn ngữ bị suy giảm: Một trong những triệu chứng rõ rệt khác là khó khăn trong việc phát triển ngôn ngữ. Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ có thể gặp khó khăn trong việc học từ mới, không hiểu các ngữ cảnh giao tiếp xã hội hoặc không nói gì cả. Ngay cả khi trẻ có thể nói chuyện, lời nói của trẻ có thể bị lặp lại hoặc không phù hợp với tình huống.
Không linh hoạt với thay đổi: Trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ thường không dễ dàng chấp nhận sự thay đổi. Nếu có một sự thay đổi nhỏ trong thói quen hàng ngày hoặc môi trường, trẻ có thể trở nên căng thẳng và mất kiểm soát.
Các cấp độ của rối loạn phổ tự kỷ
Rối loạn phổ tự kỷ bao gồm một loạt các rối loạn khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Các mức độ này có thể được chia thành các nhóm sau:
Tự kỷ cổ điển (Autistic Disorder): Đây là dạng nặng nhất của rối loạn phổ tự kỷ, ảnh hưởng lớn đến khả năng ngôn ngữ, giao tiếp và hành vi của trẻ. Trẻ mắc dạng tự kỷ cổ điển thường có nhiều khó khăn trong việc học tập và cần sự hỗ trợ nhiều từ gia đình và các chuyên gia.
Hội chứng Asperger: Đây là một dạng nhẹ hơn của rối loạn phổ tự kỷ. Trẻ mắc hội chứng Asperger thường có trí thông minh bình thường hoặc cao hơn mức trung bình, nhưng lại gặp khó khăn trong giao tiếp xã hội và thể hiện hành vi lặp đi lặp lại.
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ. Ảnh: MXH
Rối loạn phát triển toàn diện không đặc hiệu (PDD-NOS): Đây là dạng nhẹ hơn của tự kỷ cổ điển và hội chứng Asperger, với các triệu chứng rải rác nhưng vẫn ảnh hưởng đến khả năng phát triển của trẻ.
Nguyên nhân gây ra bệnh rối loạn phổ tự kỷ
Nguyên nhân của rối loạn phổ tự kỷ vẫn chưa được xác định hoàn toàn. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh có liên quan đến nhiều yếu tố, bao gồm di truyền, yếu tố môi trường và sự phát triển của não bộ.
Di truyền học: Một trong những yếu tố quan trọng trong sự phát triển của rối loạn phổ tự kỷ là di truyền học. Các nghiên cứu cho thấy, nếu một thành viên trong gia đình mắc rối loạn phổ tự kỷ, khả năng cao hơn rằng trẻ em trong gia đình đó cũng có nguy cơ mắc bệnh. Một số biến đổi gen nhất định đã được phát hiện có liên quan đến sự phát triển của bệnh.
Di truyền học cho rối loạn phổ tự kỷ. Ảnh: MXH
Yếu tố môi trường: Ngoài yếu tố di truyền, các yếu tố môi trường trong quá trình phát triển của trẻ cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của rối loạn phổ tự kỷ. Các yếu tố như ô nhiễm môi trường, tiếp xúc với các chất độc hại, hoặc mẹ bị bệnh trong quá trình mang thai đều có thể đóng vai trò trong sự phát triển của bệnh.
Sự phát triển bất thường của não bộ: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng não của trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ phát triển không đồng đều, ảnh hưởng đến các khu vực chịu trách nhiệm cho giao tiếp và hành vi xã hội. Điều này có thể giải thích tại sao trẻ mắc rối loạn phổ tự kỷ gặp khó khăn trong việc tương tác với người khác.
Bệnh rối loạn phổ tự kỷ có chữa được không?
Một trong những thắc mắc lớn nhất của các bậc phụ huynh là bệnh rối loạn phổ tự kỷ có chữa được không? Câu trả lời là không thể hoàn toàn chữa khỏi bệnh. Tuy nhiên, với sự can thiệp và điều trị kịp thời, các triệu chứng của bệnh có thể được kiểm soát và cải thiện đáng kể.
Rối loạn phổ tự kỷ kéo dài suốt đời
Rối loạn phổ tự kỷ không phải là tình trạng có thể chữa khỏi hoàn toàn. Đây là một rối loạn kéo dài suốt đời, và mức độ nghiêm trọng của triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian. Mục tiêu điều trị là quản lý triệu chứng, giúp cải thiện khả năng giao tiếp và giảm các hành vi tiêu cực, thay vì tìm cách "chữa khỏi" bệnh.
Tại TP.HCM, trung tâm can thiệp sớm Sunshine, 110 Đường 40, KDC Tân Qui Đông, Phường Tân Phong, Quận 7, TP.HCM là nơi can thiệp cá nhân 1-1 hoặc 2-1 toàn thời gian từ sáng tới chiều, cho trẻ khuyết tật trí tuệ, chậm phát triển, rối loạn phổ tự kỷ (ASD), rối loạn thiếu chú ý (ADD), rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), có hành vi thách thức. Hotline: 0934.567.244
