"Phù thủy" ghép chi thể dấu ấn ngành y Việt Nam trên bản đồ y khoa thế giới

Thực hiện ca ghép chi thể từ người cho sống đầu tiên trên thế giới

Ấn tượng đầu tiên của tôi về vị bác sĩ mặc áo lính ấy không chỉ là sự giản dị trong phong thái, mà còn là nụ cười ấm áp, thân thiện và dễ mến. Các nhà báo chúng tôi, dù không phải học trò chính thức của ông, vẫn kính cẩn gọi ông bằng hai tiếng "thầy Hoàng". Bởi lẽ, những kiến thức và câu chuyện mà ông chia sẻ trong các buổi phỏng vấn không chỉ mới mẻ và sâu sắc mà còn mang đến những góc nhìn chân thực mà khó có thể tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác.

"Đồng đội tôi, nhiều người đã nằm lại chiến trường, nhiều người khác bị thương, mất đi một phần thân thể. Những ngày đầu làm bác sĩ, tôi tham gia phẫu thuật cứu chữa các thương binh bị vết thương cắt cụt chi, nhưng đau đớn là không biết làm sao để phục hồi hoàn toàn cho họ"- ông trầm ngâm chia sẻ. Chính những ký ức đầy ám ảnh nơi chiến trường ấy đã thôi thúc ông bước vào con đường chấn thương chỉnh hình, biến nỗi trăn trở thành động lực để thay đổi cuộc sống của những người không may.

Tháng 8.2008, sau khi tham gia mổ ghép 2 cánh tay đầu tiên trên thế giới tại Đức, GS Hoàng cùng nhóm nhận giải thưởng thành tựu khoa học Karl Max Von Bauerfeind của Đại học Tổng hợp Munich, Cộng hòa Liên bang Đức. Cùng năm đó, ông hoàn thành Luận án tiến sĩ khoa học cấp 2 ở Đức.

Năm 2014, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 có đề tài lớn về ghép tạng (ghép tim, phổi, giác mạc, chi thể...), bắt đầu mở ra sự phát triển mạnh mẽ của bệnh viện trong lĩnh vực đặc biệt này. "Năm 2019, tôi thực hiện ca ghép chi thể từ người cho sống đầu tiên trên thế giới. Kết quả rất ấn tượng"- GS Hoàng chia sẻ.

Phát triển một lĩnh vực mới, luôn gặp nhiều khó khăn. Nguồn mô tạng hiến khan hiếm, là cản trở lớn nhất trong lĩnh vực này. Trong "cái khó ló cái khôn". Ông đã mày mò, nghiên cứu cách thức để sử dụng những phần chi thể không còn khả năng sử dụng và tân tạo tuần hoàn để ghép lại cho các bệnh nhân khác. Những nghiên cứu của ông mang lại kết quả tốt "ngoài sức tưởng tượng".

Nhờ những nghiên cứu có một không hai đó, đến nay, Giáo sư Hoàng cùng đội ngũ các bác sĩ của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 đã thực hiện 4 ca ghép chi thể với 6 chi. Trong đó, có 2 ca ghép từ người cho còn sống và 2 ca ghép từ người chết não. Kết quả bước đầu của 4 ca ghép cho thấy, các bệnh nhân đều đã hồi phục tốt và có thể vận động bình thường. Đây là kết quả thực sự ấn tượng, mang tính đột phá, tạo ra triển vọng lớn về lĩnh vực ghép chi của Bệnh viện Trung ương Quân đội 108.

“Rất nhiều đồng nghiệp ở nước ngoài đã ngỏ ý muốn gửi các phẫu thuật viên sang Việt Nam để học hỏi về ghép chi thể. Chúng tôi cũng đang tiến tới ký kết hợp tác khoa học để thúc đẩy và tạo cơ hội cho các chuyên gia hai bên trong việc trao đổi, đào tạo và nghiên cứu khoa học”, GS Hoàng nói.

2 lần từ chối trời Âu, 1 lòng cống hiến cho nước nhà

Khi chia sẻ về cơ duyên đến với ngành y, Giáo sư Nguyễn Thế Hoàng không ngần ngại bộc bạch: "Tôi lớn lên trong một gia đình có truyền thống y dược. Ông nội tôi là lương y, nguyên Giám đốc Bệnh viện Quân y 105, còn mẹ tôi là dược sĩ. Chính từ "cái nôi" ấy, ngọn lửa âm ỉ về khát khao chữa bệnh cứu người dần được thắp lên trong tôi".

Ban đầu, ông chưa thực sự yêu thích ngành y, nhưng vẫn nghe theo lời khuyên của cha, quyết định thi vào Học viện Quân y để nối tiếp truyền thống gia đình. Tuy nhiên, bước ngoặt đến vào năm thứ ba đại học, khi ông được tiếp xúc và thực tập lâm sàng. Chứng kiến những căn bệnh hiểm nghèo cùng sự phức tạp trong điều trị, niềm đam mê với ngành y bắt đầu nảy nở. "Những người thầy tận tâm với chuyên môn và hết lòng vì bệnh nhân đã truyền ngọn lửa đam mê nghiên cứu khoa học cho tôi. Tôi luôn xem các thầy như thần tượng để noi theo" - ông chia sẻ.

Năm 2008, sau khi được phong hàm Phó Giáo sư tại Đại học Tổng hợp Munich, Cộng hòa Liên bang Đức, ông nhận được lời mời ở lại làm việc. Đến năm 2012, khi vinh dự nhận giải thưởng Friedrich Wilhelm Bessel từ Quỹ Hàn lâm Khoa học Đức Alexander von Humboldt cho những công trình nghiên cứu khoa học xuất sắc và đột phá, lời mời ấy một lần nữa được nhắc lại. Thế nhưng, Giáo sư Hoàng đã từ chối cả hai lần để trở về Việt Nam, khiến không ít đồng nghiệp và người thân bất ngờ.

Khi được hỏi lý do, ông chỉ giản dị nói: "Tôi là một người lính, tự thấy rằng mình phải hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng và Quân đội giao phó. Và hơn hết, tôi muốn làm điều gì đó cho người bệnh". Với ông, điều quan trọng nhất khi đi học tập ở nước ngoài là mang những kiến thức tiên tiến trở về phục vụ đất nước và nhân dân.

Là người chọn gắn bó với ngành ngoại khoa, Giáo sư Hoàng quan niệm, bác sĩ ngoại khoa phải có trái tim nhiệt huyết với bệnh nhân, khối óc tỉnh táo để đưa ra phán đoán chính xác và đôi bàn tay khéo léo để thực hiện phẫu thuật. Đặc biệt, ông xem vi phẫu thuật như "cứu cánh" trong lĩnh vực tạo hình, giúp điều trị những tổn thương, tưởng chừng không thể khắc phục.

Ông nhớ lại, những ngày đầu ra trường khi chưa biết đến vi phẫu, ông từng bất lực trước những bệnh nhân bị loét hoặc mất chi mà không có cách nào giúp họ. Nhưng giờ đây, nhờ vi phẫu thuật, những ca bệnh tưởng chừng vô vọng đã có thể được điều trị triệt để, mang lại cuộc sống mới cho bệnh nhân.

Khi nhắc về ca ghép chi thể đầu tiên trong sự nghiệp, ông vẫn nhớ như in áp lực mà mình phải đối mặt. "Tôi mổ suốt đêm, từ 8 giờ tối đến 7 giờ sáng hôm sau, dưới sự theo dõi của các thầy. Thành công của ca mổ đó giúp tôi khẳng định rằng mình cũng có chút năng lực" - ông khiêm tốn kể lại.Trở thành một trong hai người Việt Nam được bầu làm viện sĩ của Viện Hàn lâm Khoa học Thế giới, Giáo sư Nguyễn Thế Hoàng vẫn giữ sự giản dị trong từng lời nói: "Lúc này, tôi nhớ nhiều hơn đến những người thầy của mình. Họ là những người lát những viên gạch đầu tiên, đặt nền móng vững chắc để sau này chúng tôi may mắn đi trên con đường đó. Tôi nghĩ nhiều hơn đến người bệnh. Có được vinh dự này, cũng nhờ sự tin tưởng, ủng hộ của người bệnh"- Thầy thuốc Nhân dân Nguyễn Thế Hoàng nói bằng cả tâm can mình.

(Bài đăng trên Ấn phẩm đặc biệt Lao Động Xuân Ất Tỵ)