Lời tòa soạn: Gần đây, câu chuyện về phát triển ngành game Việt Nam đã nhận được sự quan tâm của cộng đồng. Là những người từng làm việc trong ngành game, hiện là giảng viên thiết kế game và truyền thông tương tác, Tiến sĩ Renusha Athugala, Thạc sĩ Hoàng Bảo Long cùng Thạc sĩ Christian Berg đã chia sẻ góc nhìn về ngành game nước nhà. VietNamNet xin giới thiệu bài phân tích của nhóm chuyên gia đến từ Khoa Truyền thông và Thiết kế, Đại học RMIT Việt Nam.
Những yếu tố thiếu hụt trong ngành game
Ngành game tại Việt Nam đang trong giai đoạn nở rộ. Năm 2020, tổng doanh thu của ngành game trong nước cán mốc 12.000 tỷ đồng (khoảng 530 triệu USD), tăng hơn gấp đôi so với năm 2015. Việt Nam nằm trong 10 nước phát hành game hàng đầu tính theo số lượt tải xuống ở khu vực Đông Nam Á và Australia, New Zealand, theo báo cáo của App Annie năm 2021. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, Việt Nam là trung tâm game lớn ở Đông Nam Á với khoảng 430.000 nhà lập trình game đang làm việc cho nhiều công ty trong và ngoài nước.
Tuy vậy, các studio game Việt Nam mới chỉ thiết kế được rất ít game độc đáo, mới mẻ và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế. Khảo sát của LacBird - một startup về nghiên cứu trải nghiệm người dùng và phát triển ứng dụng công nghệ chỉ ra rằng, hầu hết các studio game ở Việt Nam đang hoạt động với mô hình gia công phần mềm. Họ chỉ phụ trách những việc liên quan tới gia công đồ họa, lập trình game hay nhân bản game. Điều này dẫn đến sự thiếu hụt các nhà thiết kế game có kỹ năng tạo ra một game hoàn chỉnh, ấn tượng và độc đáo từ những bước đầu cho đến thành phẩm. Nói cách khác, Việt Nam chưa có nhiều nhà thiết kế game, mà mới chỉ có nhiều nhà lập trình game.
Thực tế, nhiều game của Việt Nam được tạo bởi các nhà lập trình game thiếu tư duy vượt khuôn khổ, dẫn đến bị hạn chế về đổi mới sáng tạo, tạo ra sản phẩm thiếu tính độc đáo. Với trọng tâm phát triển game là nhân bản và gia công phần mềm, nhiều studio game Việt có thể kiếm tiền nhanh nhưng trọng tâm đó không thể giúp họ bứt phá trên thị trường toàn cầu.
Vì thế, chúng tôi cho rằng Việt Nam cần có thêm nhiều nhà thiết kế game có tư duy sáng tạo. Hay nói cách khác, Việt Nam cần đầu tư vào đào tạo và phát triển các nhân sự làm game có khả năng tìm kiếm và giải quyết vấn đề tốt. Từ đó, giúp ngành game Việt Nam có thể trở thành trụ cột của nền kinh tế số trong tương lai.
Từ góc nhìn của những người từng làm việc trong lĩnh vực game, hiện là giảng viên thiết kế game và truyền thông tương tác, chúng tôi thấy rằng, trở ngại lớn mà các nhà lập trình game Việt Nam phải vượt qua là “tư duy sản xuất”.
Kết quả từ 32 cuộc phỏng vấn của LacBird với đại diện các studio game từ quy mô nhỏ đến trung bình tại Hà Nội và TP.HCM cho thấy, hầu hết các nhà thiết kế gặp khó khăn ở giai đoạn hình thành ý tưởng ban đầu. Do vậy, họ có xu hướng tìm kiếm các game được tải nhiều, bán chạy trên các kho ứng dụng và dành nhiều thời gian, tài chính để sao chép các sản phẩm này, thậm chí nhân bản chúng và chỉ thay đổi đồ họa, âm thanh.
“Tư duy sản xuất” này là hậu quả của việc đi theo lối mòn của các doanh nghiệp gia công phần mềm, làm giảm khả năng đổi mới, sáng tạo. Nếu muốn ngành thiết kế game Việt đứng vững và trở thành một phần của ngành công nghiệp game toàn cầu, cũng như tạo ra được các game độc đáo, chúng ta cần chuyển “tư duy sản xuất” thành “tư duy thiết kế sáng tạo”. “Thiết kế” ở đây bao hàm tư duy sáng tạo, lên ý tưởng, quá trình tưởng tượng và lập kế hoạch, giải quyết vấn đề, tư duy phản biện và phân tích, nghiên cứu và đánh giá, nghệ thuật, khoa học và công nghệ.
Chú trọng đào tạo bài bản nhân lực thiết kế game
Ngành game Việt Nam có tiềm năng trở thành trụ cột hàng đầu của nền kinh tế kỹ thuật số và có thể xây dựng vị thế nổi trội trên thị trường game toàn cầu. Song để làm được điều này, Việt Nam cần chú trọng đầu tư vào việc tạo ra những nhà thiết kế game được đào tạo bài bản, với đầy đủ kỹ năng cần thiết và khả năng thích ứng với công nghệ đang phát triển cùng xu hướng thị trường.
Đại học RMIT đã đưa vào giảng dạy chương trình Cử nhân Thiết kế game tại Việt Nam từ năm 2022. Với chương trình này, trường định hướng đào tạo ra những nhà thiết kế game với các kỹ năng cần thiết như lên ý tưởng, tư duy thiết kế, phân tích phản biện, giải quyết vấn đề, nghiên cứu, dẫn dắt cốt truyện, thiết kế màn chơi, thiết kế hệ thống, sáng tạo nội dung, xây dựng nguyên mẫu sản phẩm, cân bằng gameplay, kiểm thử sản phẩm… Trong đó, một trong những mục tiêu chính là giáo dục cho sinh viên cần và phải biết sáng tạo, đặt mình vào vị trí người dùng, người chơi để tạo ra sản phẩm phù hợp.
Từ kinh nghiệm triển khai ngành thiết kế game tại RMIT Việt Nam, chúng tôi thấy rằng cũng như các ngành học khác, trọng tâm của ngành là tạo ra tác động tích cực đến xã hội. Vì thế, cần giảng dạy, nghiên cứu và tạo ra những game nghiêm túc, có tác động tích cực đến xã hội và cộng đồng địa phương như game phục vụ mục đích giáo dục và chăm sóc sức khỏe, game mô phỏng, game phục vụ mục đích thiện nguyện, game kể chuyện bằng hình ảnh.
Chương trình đào tạo về thiết kế game là sự kết hợp giữa các môn học lý thuyết và kỹ thuật. Hoạt động nghiên cứu cần được khuyến khích trong mỗi môn học. Cùng với đó, cần tổ chức các buổi học trong studio, nơi sinh viên có thể suy nghĩ và thiết kế trong một không gian làm việc sáng tạo chuyên nghiệp, đồng thời phát triển các kỹ năng làm việc nhóm. Các sinh viên nên được dạy kết hợp các kỹ năng lập trình game để có khả năng thiết kế và lập trình game của riêng mình – tạo điều kiện để các em trở thành doanh nhân khởi nghiệp trong ngành game.
Nhóm chuyên gia Đại học RMIT Việt Nam
