Năm 2017, cặp long sàng (sập đá) ở đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng, khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư (Ninh Bình) được công nhận là bảo vật quốc gia. Đây là 2 tác phẩm nghệ thuật điêu khắc trên sập đá độc nhất vô nhị ở Việt Nam được gìn giữ 500 năm qua.
Cặp long sàng ở đền vua Đinh được đặt ở nghi môn ngoại và ngay trước bái đường. Cả 2 long sàng đều được chạm khắc hình rồng trên mặt, thể hiện sự uy quyền của bậc đế vương xưa.
Các kiệt tác này được người dân Cố đô Hoa Lư tạo tác từ thế kỷ XVII, trên những phiến đá nguyên khối có tuổi đời hàng triệu năm.
Việc điêu khắc rồng trên các sập đá đặt ở đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng để tỏ lòng thành kính của dân chúng với vị vua khai quốc công thần. Người đã dẹp loạn 12 sứ quân, lên ngôi hoàng đế, lập ra nhà nước Đại Cồ Việt - Nhà nước phong kiến trung ương tập quyền đầu tiên của Việt Nam.
Điều đặc biệt trên cặp long sàng là đều được chạm khắc hình con rồng đang cuộn, nhưng các bàn chân rồng đều cách điệu là bàn tay con người. Hình rồng vừa thể hiện sự oai vệ của bậc đế vương nhưng cũng rất mềm mại, hài hòa.
Trên long sàng nghi môn ngoại, ngoài hình rồng được chạm khắc còn có hình sư tử được khắc sắc nét giữa hai chi sau của con rồng. Đầu rồng to, miệng đang há ngậm viên ngọc, răng và sừng sắc nhọn. Bốn chi của rồng được nhân cách hóa, theo đó, thay vào chi chim ưng với những móng vuốt sắc nhọn thì chi rồng này là 4 bàn tay người phụ nữ mềm mại, tay thì cầm sừng và bờm, tay thì vít râu rồng.
Hình rồng được khắc trên long sàn trước bái đường cũng đang cuộn tròn mình trên mặt sập. Các chi của rồng cũng được cách điệu nhân cách hóa rất lạ lẫm và thần bí. 3 chân rồng được cách điệu thành bàn tay con người, mỗi bàn tay thực hiện một nhiệm vụ, không tay nào giống tay nào, tay thì vít chặt sừng rồng, tay nắm chặt bờm.
Vào dịp lễ hội Hoa Lư hàng năm, đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng là trung tâm của lễ hội. Cặp long sàng cũng là nơi tổ chức các lễ tế để tỏ lòng thành kính với vị vua khai sinh ra nhà nước Đại Cồ Việt, chọn Hoa Lư làm kinh đô cách đây hơn 1.000 năm.
Đến đền thờ vua Đinh, ngoài chiêm bái, tham quan di tích lịch sử văn hóa còn là nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ. Trong ảnh, các em học sinh chiêm ngắm kiệt tác điêu khắc long sàng của cha ông cách đây hơn 500 năm.
Du khách quốc tế và Việt Nam tham quan, chiêm ngắm nét tinh xảo trên cặp long sàng bảo vật quốc gia "độc nhất vô nhị" ở Việt Nam.
Các nhà nghiên cứu đánh giá, cặp long sàng đẹp nhất vào những ngày mưa khi các đường nét hoa văn, họa tiết chạm khắc trên khối đá nổi bật rõ nét. Hai hình rồng trên mặt sập như đang bay lượn, vẫy vùng trong không gian bao la rộng lớn. Điều này cũng thể hiện sự trường tồn với thời gian.
Khu di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư ngày nay nằm trong Quần thể danh thắng Tràng An - Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, mỗi năm thu hút hàng triệu lượt du khách đến tham quan. Vì thế, giá trị lịch sử, văn hóa của cặp long sàng, bảo vật quốc gia ngày càng phát huy hết giá trị mà cha ông để lại cho hậu thế.
Ảnh: Ninh Mạnh Thắng - Thái Bá
30/1/2024
