Lươn thủy tinh có tên khoa học là Anguilla anguilla, tên thường gọi là cá chình châu Âu hay lươn châu Âu. Tên gọi lươn thủy tinh bắt nguồn từ cơ thể có màu trong suốt của chúng.
Về nguồn gốc của lươn thủy tinh đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi.
Lươn thủy tinh là một loài di cư và có vòng đời khá phức tạp. Chúng được sinh ra trên biển rồi di cư vào các vùng nước lợ và nước ngọt ở đất liền như cửa sông, sông, suối, ao, hồ,... để sinh sống và phát triển.
Đặc biệt, lươn thủy tinh có sự thay đổi về màu sắc của da theo một số giai đoạn trưởng thành.
Trứng lươn sau khi được sinh ra sẽ nở thành ấu trùng. Sau đó, ấu trùng sẽ biến đổi trở thành con lươn thủy tinh có màu trong suốt. Tới giai đoạn trưởng thành, da màu trong suốt của lươn sẽ biến đổi thành màu vàng. Đến giai đoạn sinh sản, da của lươn thủy tinh lại chuyển sang màu bạc. Sau khi được nấu chín, chúng sẽ chuyển sang màu trắng đục.
Lươn thủy tinh chỉ sinh sản một lần trong suốt cuộc đời của chúng. Điều kỳ lạ nhất là sau một thời gian dài sinh sống trong đất liền (từ 5-15 năm) với môi trường sống là nước ngọt, nước lợ, đến giai đoạn sinh sản, lươn thủy tinh lại di cư bơi ngược dòng ra biển để đẻ trứng và chết luôn ở đấy.
Loại lươn này có thể sống đến 80 năm, đạt chiều dài tối đa 130cm và nặng 1-2 kg khi trưởng thành.
Lươn thủy tinh bị buôn lậu từ châu Âu đến châu Á. Hoạt động buôn lậu thường nhắm vào những con lươn non. Bởi ở giai đoạn này, chúng có cơ thể trong suốt như thủy tinh.
Để có sẵn nguồn cung, những kẻ buôn lậu đã tiến hành đánh bắt và nuôi con non của lươn thủy tinh đến khi chúng trưởng thành mới đem đi tiêu thụ. Số lươn thủy tinh được tiêu thụ ở Nhật hiện nay phần nhiều có nguồn gốc từ các trang trại nuôi trồng thủy sản, lượng lươn đánh bắt ngoài tự nhiên chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ.
Những con lươn thủy tinh non được đặt trong trong các vali chứa đầy nước và oxy, hoặc được để trong các lô hải sản nhập lậu từ châu Âu đến châu Á bằng máy bay, sau đó nuôi trong các trại lươn.
Ngành buôn lậu lươn thủy tinh trở nên hấp dẫn với nhiều người khi lợi nhuận của nó còn lớn hơn buôn lậu ma túy. Theo Tổ chức Bảo tồn Lươn châu Âu, nghề buôn lậu lươn thủy tinh mang về khoảng 3,7 tỷ USD mỗi năm.
Europol (cơ quan cảnh sát châu Âu) ước tính, có tới 300-350 triệu con lươn bị buôn bán trái phép từ Âu sang Á mỗi năm.
Song những kẻ buôn lậu lươn thủy tinh cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro, thậm chí có thể bị đi tù.
Từ năm 2019-2020, có 108 người buôn lậu lươn đã bị cảnh sát bắt tại 19 quốc gia châu Âu. Các nhà chức trách cũng tịch thu gần 2 tấn lươn thủy tinh, giá trị tới 6,2 triệu Euro trong giai đoạn trên.
Một tòa án ở Pháp ngày 30/10/2019 đã kết án tù hai du khách người Trung Quốc vì tội buôn lậu 60kg lươn thủy tinh còn sống cất giấu trong hành lý trên một chuyến bay tới Trung Quốc. Tòa Hình sự Southwark của London (Anh) ngày 7/2/2020 cũng kết tội một công dân Anh buôn lậu số lươn non có khối lượng 200kg trị giá 7,4 triệu USD từ châu Âu sang Đông Á.
Giá trị của một con lươn thủy tinh gia tăng theo cấp số nhân theo chuỗi cung ứng. Vì thế, loại lươn này còn được gọi là “vàng trắng” vì mức giá trên trời.
Chính sự khan hiếm đã khiến giá cả của lươn thủy tinh tăng vọt. Đây được cho là loại lươn đắt nhất thế giới.
Tại Trung Quốc và Nhật Bản, lươn thủy tinh được coi là món ăn đặc sản và giúp tăng cường sinh lý. Vì vậy, loài này được săn lùng, có giá đắt đỏ. Lươn thủy tinh bán ở Trung Quốc với giá 5.500 USD/kg (hơn 130 triệu đồng).
Còn tại Pháp, một kg lươn thủy tinh hiện có giá 250 Euro (khoảng hơn 6 triệu đồng). Từng có một giai đoạn, giá lươn thủy tinh lên đến 1.000 Euro/kg (tương đương 25 triệu đồng/kg).
Hiện lươn thủy tinh nằm trong danh sách những loài "cực kỳ nguy cấp" cần bảo vệ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Số lượng lươn thủy tinh những năm gần đây sụt giảm nghiêm trọng, tới 99% trong 30 năm qua.
