Lãnh đạo chủ chốt của Hamas ở trong và ngoài Gaza gồm những ai?

Tiến sĩ Abdul Bashid Shaikh, giảng viên về Nghiên cứu tiếng Ảrập và Hồi giáo tại Đại học Leeds cho biết: "Để tồn tại như một thực thể, giữa mối đe dọa bị ám sát, Hamas đã quyết định có ban lãnh đạo nội bộ và bên ngoài. Theo cách đó, nếu tất cả các lãnh đạo chủ chốt bị xóa sổ ở Gaza, ít nhất tổ chức này vẫn có thể tái phát triển một cách tự nhiên".

Nhìn chung, các lãnh đạo Hamas tại Gaza sẽ tham gia trực tiếp hơn vào các hoạt động quân sự chống Israel trong khi văn phòng chính trị của nhóm đặt tại Doha.

Hamas được thành lập vào năm 1987 và ra đời sau cuộc nổi dậy lần thứ nhất (Intifada), chống lại sự chiếm đóng của Israel tại Gaza và Bờ Tây. Các thủ lĩnh của Hamas tại Gaza phần lớn bị giới hạn trong mạng lưới đường hầm rộng lớn của nhóm, di chuyển liên tục với một nhóm nhỏ nhân viên an ninh để tránh bị phát hiện và ám sát.

Sky News dẫn lời Tiến sĩ Ahron Bregman, giảng viên cao cấp về xung đột Ảrập-Israel tại trường King's College London đồng thời là cựu thiếu tá quân đội Israel cho biết, theo quan điểm của Tel Aviv, việc thủ tiêu các lãnh đạo Hamas bên trong Gaza không "gây ra khủng hoảng ngoại giao".

Dù không đầy đủ nhưng những người dưới đây là các lãnh đạo chủ chốt của Hamas ở trong và ngoài Gaza, gồm cả những người được cho là đã chết.

Yahya Sinwar

Ông Yahya Sinwar là người phụ trách Hamas tại Gaza kể từ năm 2017.

Theo tiến sĩ Shaikh, vị thủ lĩnh Hamas này đã ngồi tù hơn 20 năm và được thả trong đợt trao đổi 1.000 người Palestine lấy người lính Israel bị bắt cóc Gilad Shalit. Trong thời gian ở tù, ông Sinwar đã hoàn thiện nghệ thuật chiến tranh tâm lý bằng cách học tiếng Hebrew (ngôn ngữ chính của Israel) và đọc báo Israel để hiểu rõ hơn về kẻ thù của mình.

Tiến sĩ Bregman kể, ông Sinwar hiểu người Israel hơn người Israel hiểu ông, vì thế ông có khả năng đánh lừa người Israel và khiến nhà nước Do Thái bất ngờ trong cuộc tấn công của Hamas vào Israel ngày 7/10/2023.

Trong những ngày đầu của Hamas, ông thân thiết với cả hai người đồng sáng lập của nhóm là Ahmed Yassin và Mahmoud al Zahar.

Theo các báo cáo của Israel, ông Sinwar kể, nhà sáng lập Yassin đã ban cho ông một fatwa (một phán quyết trong luật Hồi giáo) để giết bất kỳ ai bị tình nghi hợp tác với người Israel. Sau khi ra tù, ông được giao phụ trách nhánh an ninh nội bộ của Hamas - Lực lượng Majd, chuyên tìm kiếm và thủ tiêu những người bị nghi là điệp viên Israel.

Tiến sĩ Shaikh nói thêm, ông Sinwar, 62 tuổi, là một trong những thủ lĩnh trẻ tuổi nhất của nhóm và là một trong "bộ ba thủ lĩnh Hamas ở Gaza". Do phụ trách hoạt động và chiến lược nên ông Sinwar bị coi là "chủ mưu cuối cùng" của vụ tấn công Israel ngày 7/10/2023.

Mohammed Sinwar

Là em trai của ông Yahya Sinwar, nhà lãnh đạo Hamas này cũng nằm trong danh sách truy nã gắt gao nhất của Israel với mức treo thưởng lên tới 300.000 USD.

Ông Mohammed Sinwar, 48 tuổi, là nhân vật cao cấp trẻ nhất của Hamas. Ông gia nhập Lữ đoàn Qassam năm 1991, từng bị chính quyền Palestine bắt giữ và phải ngồi tù 3 năm.

Sau khi trốn thoát, Mohammed Sinwar trở nên thân thiết với thủ lĩnh quân sự của Hamas Mohammed Deif và phó tướng của ông Deif là Marwan Issa. Có thông tin cho rằng ba người này cùng nhau đứng sau một số vụ đánh bom tự sát chết người ở Israel trong những năm 1990.

Mohammed Sinwar trở thành người đứng đầu Lữ đoàn Khan Younis ở miền nam Gaza vào năm 2005 và nằm trong nhóm chịu trách nhiệm bắt cóc, giam giữ binh lính Israel Gilad Shalit vào năm sau.

Năm 2014, ông Mohammed Sinwar được cho là đã chết sau khi Hamas công bố những hình ảnh dường như là cơ thể đẫm máu của ông. Tuy nhiên, trong cuộc xung đột hiện tại, ông đã xuất hiện trong một đoạn video đang lái xe qua mạng lưới đường hầm của Gaza, nơi ông có khả năng đã ẩn náu dưới lòng đất trong 10 năm qua.

Tiến sĩ Shaikh cho biết: "Một người đàn ông mà hầu hết các nhà quan sát phương Tây cho là đã chết vào năm 2014 dường như vẫn còn sống khỏe mạnh. Một lần nữa, các nguồn tin tình báo của Israel và phương Tây đã bị Hamas qua mặt. Hơn nữa, điều khiến câu chuyện này trở nên giật gân hơn là ông ta đã đóng vai trò lớn trong việc chỉ đạo cuộc tấn công vào Israel ngày 7/10/2023".

Khaled Meshaal

Khaled Meshaal, 67 tuổi, là một trong những thành viên sáng lập của Hamas và một trong các nhà lãnh đạo lớn tuổi nhất của tổ chức này. Ông đứng đầu cánh chính trị của Hamas tại Doha cho tới năm 2017 và được coi là một trong những nhà đàm phán chính của nhóm, là người dẫn đầu các cuộc thương thuyết về vụ bắt giữ con tin ngày 7/10/2023.

Ông Meshaal dành nhiều thời gian sống ở ngoài lãnh thổ Palestine, đã tham gia hoạt động chính trị của Hamas ở cả Kuwait và Damascus. Trong thời gian sống ở Jordan, ông đã bị các điệp viên tình báo Israel đầu độc và may mắn sống sót. Ông được những người ủng hộ coi là "người tử vì đạo còn sống".

Tiến sĩ Shaikh cho biết việc chuyển giao quyền lực cho các nhà lãnh đạo ở Gaza đã khiến ông Meshaal "bị đẩy ra ngoài lề", nhưng vẫn là một "nhân vật có ảnh hưởng".

Mahmoud Zahar

Sắp bước sang tuổi 80, ông Zahar là người lớn tuổi nhất trong số các lãnh đạo của Hamas và là một trong những người đồng sáng lập của tổ chức này.

Sinh ra tại Gaza năm 1945, ông theo học đại học tại Cairo rồi trở về làm bác sĩ phẫu thuật. Năm 1988, ông bị Israel giam giữ ngay sau khi Hamas thành lập và được thả vào năm 1992.

Tiến sĩ Shaikh mô tả ông Zahar là "người theo chủ nghĩa Hồi giáo cứng rắn nhất" trong số các nhà lãnh đạo Hamas. "Tôi sẽ mô tả ông ấy là một người theo chủ nghĩa Hồi giáo toàn cầu. Ông ấy nói Chiến dịch Bão Al Aqsa chỉ là khởi đầu và muốn mở rộng sự thống trị của Hồi giáo trên toàn thế giới. Theo nghĩa đó, ông ấy tự coi mình là một người có tầm nhìn xa trông rộng".

Mặc dù là người cực đoan nhất, nhưng do tuổi tác cao nên ông Zahar không phải là mục tiêu chính của Israel và không trực tiếp tham gia vào các hoạt động quân sự hàng ngày của Hamas.

Đã chết: Ismail Haniyeh và Mohammed Deif

Là một thành viên nổi bật của phong trào Hamas vào cuối những năm 1980, Ismail Haniyeh được coi là lãnh đạo chung của nhóm cho đến khi ông bị ám sát vào tháng 7/2024.

Tiến sĩ Shaikh cho biết, ông Haniyeh là lãnh đạo trên thực tế của Hamas tại Dải Gaza từ năm 2007 đến năm 2017. Sau đó, ông chuyển đến Qatar để trở thành người đứng đầu bộ phận chính trị của Hamas, nơi ông chịu trách nhiệm về các cuộc đàm phán ngừng bắn sau khi cuộc xung đột Israel - Hamas mới nhất nổ ra.

Mohammed Deif là chỉ huy trưởng của Lữ đoàn Qassam - cánh quân sự của Hamas kể từ năm 2002. Ông đã giúp thiết kế mạng lưới đường hầm ngầm chạy dưới Gaza và vào Israel.

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) xác nhận đã thủ tiêu ông này trong một cuộc tấn công vào Khan Younis, phía nam Gaza vào đầu tháng 7.

Marwan Issa

Marwan Issa là phó chỉ huy Lữ đoàn Qassam của Hamas. Giới chức Mỹ và Israel tin rằng ông này đã thiệt mạng trong một cuộc không kích nhằm vào khu phức hợp đường hầm dưới trại tị nạn Nuseirat ở trung tâm Gaza hồi tháng 3.

Tiến sĩ Shaikh nói, Marwan Issa được cho là một trong những người chỉ đạo chính của cuộc tấn công ngày  7/10/2023 vào nam Israel. Ông Issa đứng đầu danh sách những cá nhân mà Israel muốn loại bỏ vì mối đe dọa gây ra cho nước này.

Nhà lãnh đạo Hamas này đã sống sót sau một vụ ám sát năm 2006, cũng như các cuộc không kích vào nhà riêng của ông ở Gaza năm 2014 và 2021.