Khu tập thể 23 Hàng Bài (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) được xây dựng từ năm 1958, đến năm 1962 được đưa vào sử dụng. Đây là khu tập thể được phân cho các cán bộ công nhân của ngành bưu điện sau khi về tiếp quản Thủ đô sau ngày giải phóng.
Trải qua hơn 60 năm sử dụng khu tập thể đã xuống cấp nghiêm trọng, nhiều mảng tường bị bong tróc, phần mái vào những ngày mưa dột tứ bề. Bên cạnh đó, các hộ dân dùng đủ biện pháp để cơi nới, nhìn từ xa chằng chịt những cột trụ, đường ống nước như "mạng nhện", khiến nơi đây càng trở nên xập xệ.
Nhiều cư dân cho biết ngày mới đưa vào sử dụng, khu tập thể chỉ dành cho những người "cô đơn" nên việc ăn uống, tắm rửa, giặt giũ diễn ra ở tầng một. Sau này, nhiều người lập gia đình mua lại diện tích của nhau nên tách thành các căn hộ với diện tích chủ yếu từ 10-30m2.
Nhiều năm qua, phía bên trong hành lang được các hộ tận dụng làm bếp, khu vệ sinh, phòng tắm,... "May mà hành lang rộng mới có diện tích để tận dụng, hầu hết các phòng đều cơi nới thêm diện tích để nấu ăn, chứa đồ", bà Tám (63 tuổi) sống tại tầng 3 chia sẻ.
Bà Minh sống tại đây hơn 30 năm cho biết việc sinh hoạt vô cùng bất tiện vì thiếu thốn đủ bề, mọi thứ xuống cấp nghiêm trọng. Song do đã quen, ở gần hồ Hoàn Kiếm nên bà và nhiều người vẫn quyết bám trụ. Từ khu tập thể đi ra hồ Hoàn Kiếm chỉ hơn 100m.
"Con tôi thì học trường Trưng Vương còn các cháu học trường Ngô Sỹ Liên, Võ Thị Sáu gần nhà nên việc đưa đón cũng thuận tiện", bà kể và tâm sự nhiều người thân khi ở quê lên chơi đều cảm thấy bất ngờ trước cuộc sống chật hẹp, thiếu thốn của gia đình.
Những búi dây điện, đường ống nước mắc loằng ngoằng vắt từ nhà này sang nhà khác như "phụ họa" thêm cho sự tồi tàn và xuống cấp của khu tập thể 23 Hàng Bài. Tệ hơn, ở đây phải sống cảnh hàng chục người chung một khu vệ sinh.
Ông T. sinh sống tại khu tập thể từ những năm 1960 chia sẻ, do điều kiện sinh sống xuống cấp nên nhiều hộ dân tại đây "bỏ" đi nơi khác để mua, thuê nhà. Ông cũng như nhiều người mong muốn khu tập thể sớm được sửa chữa hoặc có cá nhân, đơn vị đến mua lại với mức giá hợp lý.
Khu tập thể có chính thức 3 tầng nhưng tầng thượng một số hộ đã xây dựng cơi nới để có thêm diện tích ở, chứa đồ, phơi quần áo, trồng cây cảnh,...
Vào mùa hè, nhiệt độ đo được tại căn phòng này (phòng cơi nới trên tầng thượng) là 43 độ C khiến gia đình bà Nguyễn Hồng Minh (63 tuổi) phải đi "sơ tán" ở cầu thang, công viên và đến 22h mới trở về phòng. Khi trời mưa to bà Minh phải dùng xô, chậu để hứng nước không cho chảy lênh láng ra phòng.
Bà kể, cách đây 4-5 năm có nhiều công ty, cá nhân đến khảo sát với ý định mua cả khu tập thể nhưng chưa "chốt" được phương án cuối cùng. "Thực lòng chúng tôi cũng muốn chuyển đi nơi khác vì khu tập thể xuống cấp, xập xệ, bẩn nhưng chưa có điều kiện nên phải ở lại", bà giãi bày.
Sau khi cơi nới căn phòng rộng gần 20m2 trên tầng thượng, gia đình bà Minh đã lắp đặt thêm điện, nước nhưng đi vệ sinh phải xuống tầng dưới.
Cuối giờ chiều, ông Nguyễn Phi Hà (60 tuổi) lên tầng thượng thu dọn quần áo cho gia đình. Sau khi ngắm một vòng thành phố với những căn nhà cao ốc tráng lệ, ông cười xuề xòa kể, ngày mới đưa vào sử dụng cả khu tập thể với hơn 100 người sinh sống chỉ có một khu vệ sinh gồm 6 phòng ở tầng một. Sau đó, các gia đình về ở nhiều nên tách phòng, cơi nới thêm khu bếp, nhà vệ sinh.
Ông cho hay, cách đây khoảng 4-5 năm đã có doanh nghiệp đến hỏi mua với giá 1tỷ đồng/m2 đối với diện tích nằm sát mặt phố Hàng Bài, còn diện tích ở trên các tầng được trả từ 700-800 triệu đồng/m2. Tuy nhiên, đến thời điểm chuyển tiền cho các hộ dân thì doanh nghiệp lại "mất tích".
Khu tập thể 23 Hàng Bài nằm lọt thỏm trên khu "đất vàng", bao quanh với những tòa cao ốc tráng lệ.
Bà Nguyễn Thị Điều, Tổ trưởng tổ dân phố số 1, phường Hàng Bài (quận Hoàn Kiếm) cho biết, trước đây đã có nhiều cơ quan chức năng đến đánh giá, thẩm định khu tập thể nhưng đến nay vẫn chưa cải tạo, sửa chữa.
Theo bà, hiện khu tập thể 23 Hàng Bài có hơn 130 cư dân sinh sống, nhiều người muốn chuyển đi nơi khác nhưng chưa có phương án cụ thể, địa điểm di dời nên đành ở lại.
Phần sân là nơi để xe và phơi quần áo chằng chịt,... Khu tập thể 23 Hàng Bài có tổng diện tích hơn 1.500m2, đây được coi là khu "đất vàng" của Hà Nội.
Do quá chật các hộ đã cơi nới thêm phần diện tích chung dưới sân làm nơi để xe, đồ đạc.
Ông Nguyễn Hồng Ba, Bí thư tổ dân phố số 1 phường Hàng Bài nói rằng, khu tập thể 23 Hàng Bài đã cũ nát, xuống cấp, diện tích của các hộ nhỏ hẹp. Năm 2004 khu tập thể xảy ra vụ cháy nghiêm trọng ở tầng thượng, may mắn được dập tắt kịp thời nên không có thương vong.
Theo thống kê của Sở Xây dựng Hà Nội, TP Hà Nội hiện có 1.579 chung cư cũ (2-5 tầng), tập trung trong 76 khu với khoảng 1.300 nhà còn là nhà riêng lẻ, chủ yếu được xây dựng trước năm 1954 và từ năm 1960-1994. Trong đó 4 quận nội thành có tới gần 1.000 nhà chung cư.
