Cuộc đua vô địch Premier League 2023-24 đang diễn ra vô cùng hấp dẫn và khó lường. Sau 16 vòng đấu, các nhà đương kim vô địch Man City chỉ xếp thứ tư, với 33 điểm, kém 4 điểm so với đội đầu bảng Liverpool. Có 30 điểm, Tottenham, đội bóng đang gây ấn tượng mạnh mẽ dưới sự dẫn dắt của HLV Ange Postecoglou, đứng ở vị trí thứ năm.
Trong khi đó, Arsenal và Aston Villa lần lượt đứng ở vị trí thứ hai và ba, với 36 và 35 điểm. Ở vòng 16, hai đội bóng này đã gặp nhau trên sân Villa Park. Đội chủ nhà nối dài mạch trận toàn thắng trên sân nhà lên con số 15, khi đánh bại đương kim á quân với tỷ số tối thiểu 1-0. Thất bại này khiến "Pháo thủ" đánh mất ngôi đầu.
Nếu giành chiến thắng, Arsenal không chỉ giữ ngôi đầu mà còn nới rộng khoảng cách với chính Aston Villa cũng như duy trì khoảng cách lên tới 6 điểm trước cường địch Man City. Năm ngoái, Arsenal đã dẫn đầu gần như cả mùa giải nhưng rốt cuộc vẫn mất chức vô địch vào tay thầy trò Pep Guardiola.
Song thật sai lầm nếu đánh giá thầy trò Mikel Arteta kém bản lĩnh. Tại Villa Park, "Pháo thủ thành London" đã phải nhận thất bại đầy tranh cãi. Có ít nhất hai pha bóng, tùy quan điểm của trọng tài, Arsenal có cơ hội lớn để ghi bàn.
Thứ nhất là tình huống Gabriel Jesus bị đốn ngã trong vòng cấm. Thứ hai là bàn thắng không được công nhận ở phút 89 của Kai Havertz.
Arsenal đã không thể giành điểm một cách ngoạn mục như chuyến hành quân đến Kenilworth Road của Luton Town vào tuần trước. HLV Arteta ngồi trầm ngâm trên khán đài. Ông bị cấm chỉ đạo vì những chỉ trích nhắm vào trọng tài hồi đầu mùa giải.
Lần này, Artera từ chối bình luận. Vị chiến lược gia trẻ người Tây Ban Nha đã có đủ kinh nghiệm đau thương để tránh án phạt không đáng có và sẵn sàng để thúc đẩy các học trò trở lại mạnh mẽ hơn.
Bàn thắng ở phút 90+7 của Declan Rice vào lưới Luton Town hay bàn thắng không được công nhận phút 89 trước Aston Villa của Kai Havertz cùng thể hiện một thông điệp: Trong mọi hiểm cảnh, Arsenal đều không buông xuôi và kiên cường chiến đấu đến cùng.
Một trong những dấu ấn đáng kể nhất HLV Arteta tạo ra cho Pháo thủ thành London là khát vọng chiến thắng cháy bỏng. Trước khi đánh bại Luton Town, Arsenal đã nhiều lần thể hiện bản lĩnh vào phút cuối.
Tại Premier League, thầy trò Arteta đánh bại Brentford bằng bàn thắng duy nhất của Havert ở phút 89, ngược dòng cầm hòa Chelsea với tỷ số 2-2 dù đến phút 75 vẫn bị dẫn 2-0, đánh bại Man City bằng pha lập công của Martinelli ở phút 86, hạ gục Man Utd với tỷ số 3-1 bằng 2 bàn thắng sau phút 90.
Trong cuộc phỏng vấn cùng Sky Sports sau trận thắng Luton Town, nhà cầm quân người Tây Ban Nha đã chia sẻ về bí quyết tạo nên tinh thần chiến đầu mạnh mẽ của các học trò: "Các cầu thủ cần "tắm mình" trong biển khát vọng chiến thắng và hiểu được trận đấu sẽ có những thời điểm khó khăn nhất định phải vượt qua".
"Khi không đạt được hiệu quả cao nhất ở một số khu vực, đặc biệt tại khu vực phòng ngự, họ phải xuất sắc hơn ở các khu vực khác để giành được chiến thắng. Ngay cả khi nghỉ giải lao giữa hai hiệp, tôi cảm nhận được khao khát của toàn đội để tiếp tục bước ra sân để vượt qua thách thức. Đó là bầu không khí thật tuyệt vời".
Ngoại hạng Anh 2023-24 chưa đi qua được nửa chặng đường, Arsenal còn nhiều cơ hội lẫn thử thách phải vượt qua để chạm tay vào giấc mơ vô địch sau tròn 20 năm chờ đợi. Bài học đau thương của mùa giải 2022-23 đủ để trui rèn bản lĩnh và kinh nghiệm cho thầy trò Mikel Arteta.
"Điều quan trọng là khi mùa giải bước sang tháng 3, tháng 4, bạn cần 24 cầu thủ luôn sẵn sàng ra sân, hoàn toàn sung mãn và đạt phong độ tốt nhất. Bởi vì đó là thời điểm danh hiệu được định đoạt", chiến lược gia người Tây Ban Nha đúc rút.
"Nhưng Arsenal đã không có điều đó. Một số chấn thương của các cầu thủ quan trọng đã ảnh hưởng đến toàn đội. Giờ đây, chúng tôi cần chiến đấu để vượt qua những thời khắc khó khăn, duy trì đà thăng tiến và không mắc phải sai lầm nào. Để làm được điều này, cần phải có bài học như chúng tôi đã nhận được ở mùa trước".
"Đó giống như một tham chiếu, nhưng không thể chỉ nhìn về quá khứ, mà còn hướng tới tương lai. Vẻ đẹp của thể thao là ở đấy. Bạn có thể đúc rút từ bài học trong quá khứ, nhưng điều quan trọng là thúc đẩy để nỗ lực hơn, mạnh mẽ hơn để đạt được mục tiêu mong muốn".
HLV Arteta đã điều chỉnh lối chơi để tối đa hóa cơ hội, chú trọng vào tính nhẫn nại, khả năng vượt qua khó khăn và sự vững chãi nơi hàng thủ. Vậy liệu đây có phải là một Arsenal kiểm soát mạnh mẽ hơn? Thay vào đó, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha thích dùng một từ khác.
"Hơn cả việc kiểm soát, tôi muốn sự áp đảo", ông nói. "Áp đảo ở những khu vực cần thiết và không cho đối phương thời gian để thở. Đó là những gì chúng tôi muốn thực hiện. Kiểm soát một số khu vực cụ thể trên sân là điều tôi không quá quan tâm, vì chúng tôi có thể gặp nhiều rắc rối khi cố làm như vậy".
"Chúng tôi muốn áp đảo. Chúng tôi muốn thống trị. Chúng tôi muốn tạo ra mối đe dọa thường trực và khiến đối thủ luôn cảm thấy bị áp lực".
Arsenal chắc chắn thành công trong khía cạnh này. Chiến thắng trước Luton Town, mặc dù có sự ngoại lệ về tính cởi mở của trận đấu, đánh dấu 6 chiến thắng liên tiếp của "Pháo thủ", ghi được 18 bàn, quan trọng hơn là sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự.
Arsenal mới nhận 15 bàn thua, cùng với Liverpool là hai đội bóng sở hữu hàng thủ vững chãi nhất tại Premier League. Tại Champions League, "Pháo thủ" cũng chỉ nhận 3 bàn thua sau 5 trận, là đội nhận ít bàn thua thứ hai tại giải.
"Đường ranh giới của sự cân bằng, đó là nghệ thuật của trận đấu bóng đá", Arteta nhấn mạnh về chiến thuật giống như chiếc chăn hẹp. "Giống như khi đắp chiếc chăn và cổ của bạn bị lạnh, bạn kéo chăn để che cổ, nhưng chân bạn bị thò ra và bạn muốn làm điều ngược lại".
"Luôn có sự cân bằng mong manh. Đôi khi các cầu thủ đem lại điều đó. Đôi khi là cách xây dựng đội hình. Đôi khi là kinh nghiệm hay chính diễn biến trận đấu tạo nên. Đó là một nghệ thuật. Nhưng để thành công thực sự, một đội bóng phải biết cách áp đảo đối phương".
Chính bởi lý do đó, Arsenal sẵn sàng chi ra số tiền kỷ lục 105 triệu bảng để chiêu mộ Declan Rice trong kỳ chuyển nhượng mùa hè vừa qua. Arteta đã ca ngợi ánh hào quang tiền vệ 24 tuổi này tạo ra sau chiến thắng trước Luton.
Nhưng đó chỉ là một phần giá trị cầu thủ này mang lại. Những phẩm chất nào khác của Rice khiến ông thầy người Tây Ban Nha đánh giá cao? "Cái cách cậu ấy lấn lướt, áp đảo trên sân", ông nói.
"Trước nhất, là cách cậu ấy đọc trận đấu. Sự thông minh và quyết đoán khi cậu ấy có bóng hoặc không bóng. Lúc nào nên chuyền bóng, chuyền bóng như thế nào, hướng tới đâu, thực hiện như thế nào và thời điểm thực hiện. Điều này rất, rất quan trọng, đặc biệt ở vị trí của Rice".
"Và sau đó, có thực tế rằng cậu ấy đọc được tình huống trước các cầu thủ khác, dù ở giữa sân hay trong vòng cấm. Đó là lợi thế lớn".
Bản thân Arteta cũng ngạc nhiên trước tầm ảnh hưởng Rice đang tạo ra tại Arsenal từ đầu mùa. Vị chiến lược gia người Tây Ban Nha đã dùng lại thuật ngữ ông đã sử dụng để miêu tả về ảnh hưởng của cậu học trò mới lên các đồng đội.
"Thật khó để lý giải nhưng nếu phải tóm tắt trong một khung hình, tôi sẽ nói cậu ấy như ngọn hải đăng. Đó là cảm nhận của tôi khi chứng kiến cậu ấy thi đấu. Ngay từ khi cậu ấy còn khoác áo West Ham, tôi đã có cảm giác rằng sự hiện diện của Rice cực kỳ độc đáo. Cậu ấy có thứ gì đó thật khác biệt. Tôi nghĩ đội bóng luôn cần một cầu thủ như vậy".
Về phần Kai Havertz, bản hợp đồng trị giá 65 triệu bảng từ Chelsea phải mất nhiều thời gian để hòa nhập hơn một chút. Khởi đầu khó khăn của tiền vệ người Đức từng khiến người hâm mộ Arsenal nản lòng và Arteta thừa nhận việc này đã ảnh hưởng đến tâm lý của Havertz.
"Tôi nghĩ mọi người đều cảm nhận được những gì xảy ra chung quanh bản thân mình", Arteta trả lời về việc có phần quá ưu ái cậu học trò mới đến từ Chelsea hay không. "Nhưng tôi nghĩ cậu ấy cảm nhận được sự ủng hộ từ tất cả đồng đội và thành viên đội bóng.
Và bây giờ, cậu ấy cảm nhận được sự cổ vũ từ người hâm mộ của chúng tôi. Điều này cực kỳ quan trọng và kích thích tiềm năng to lớn. Đó là lý do tại sao Arsenal đang được chứng kiến phiên bản tuyệt hảo của cậu ấy".
Thay thế Granit Xhaka tại trung tuyến Arsenal chắc chắn không đơn giản, nhưng Havertz đã ghi 3 bàn trong 5 trận gần nhất, và có lẽ là 4 nếu "may mắn" hơn trong trận gặp Aston Villa, thế nên không chỉ tiền vệ này thích nghi với Arsenal, mà cả Arteta cũng tìm cách thích nghi để tìm ra cách sử dụng Havertz hiệu quả nhất.
"Chúng tôi phải thích nghi với mọi cầu thủ", Arteta lý giải. "Chúng tôi không thể chỉ có một ý tưởng cho những gì chúng tôi muốn đạt được. Rốt cuộc, chúng tôi phải làm cho vị trí, vai trò và những đòi hỏi phù hợp với phẩm chất của từng cầu thủ, để các cầu thủ phát huy được phẩm chất của họ".
"Nếu có điều gì đó thiếu hiệu quả, chúng tôi phải điều chỉnh bởi sau cuối, chúng tôi muốn cậu ấy tạo ảnh hưởng tích cực nhất đến đội bóng. Tôi tin cậu ấy cần cảm thấy thoải mái để thể hiện trên sân".
Chắc chắn, Havertz đang thoải mái. Tiền vệ này là mẫu cầu thủ rất khác so với Xhaka nhưng màn trình diễn gần đây chứng minh sự hiệu quả. Havertz tạo ra nhiều cơ hội hơn, dứt điểm nhiều hơn, giành chiến thắng trong nhiều tình huống tranh chấp tay đôi hơn bất cứ đồng đội nào và ghi những bàn thắng quan trọng.
Ngoài chiều cao và sức mạnh thể chất giúp Arsenal tìm thấy "đầu ra" cho những đường chuyền tấn công trực diện, Havertz còn sở hữu khả năng di chuyển không bóng cực kỳ thông minh.
Ngoài pha chạy chỗ để dứt điểm tung lưới Luton, bàn thắng của Gabriel Jesus có dấu ấn lớn của tiền vệ người Đức, với pha chạy chỗ kéo hai cầu thủ phòng ngự đối phương ra xa tiền đạo Brazil.
"Phẩm chất quan trọng của cậu ấy là trí thông minh. Cách cậu ấy đọc tình huống, phát hiện khoảng trống, tận dụng khoảng không gian ấy, hay cách di chuyển của cậu ấy trước đối thủ đều thật biến hóa", vị chiến lược gia người Tây Ban Nha nhấn mạnh.
Tại Arsenal, Arteta không chỉ chứng minh tài nghệ cầm quân mà còn cho thấy ông không hề là phiên bản rập khuôn của Pep Guardiola. Từng là trợ lý tại Man City, Arteta không hề bám lấy các nguyên tắc của nhà cầm quân tài danh người Catalonia.
Mặc dù vẫn giữ triết lý cầm bóng, tạo ra ưu thế và đột biến trên sân bằng chiến thuật định hướng vị trí (chuyền bóng kéo giãn hàng thủ đối phương và xuyên phá vào vị trí ít phòng bị), tuy nhiên cách các cầu thủ Arsenal thể hiện khác biệt hoàn toàn phong cách Man City.
Nếu như các học trò của Pep Guardiola luôn cầm bóng trên 70% tại Champions League thì chỉ số này của "Pháo thủ thành London" chỉ là 56%. Vai trò và vị trí của các cầu thủ Arsenal cũng có nhiều điểm khác biệt so với Man City, đặc biệt là trung vệ và tiền vệ trung tâm.
Từ cuối thập niên 2010, hầu hết các đội bóng lớn thường xuyên đẩy gần như toàn đội hình sang phần sân đối phương, để tấn công áp đảo hơn và tổ chức phòng ngự mất ít thời gian hơn.
Nhờ cự ly đội hình được đảm bảo và số lượng cầu thủ đông đảo, các đội bóng lớn có thể kích hoạt chiến thuật high-pressing (gây áp lực quyết liệt tầm cao) ngay sau khi mất bóng và cố gắng giành lại bóng càng nhanh càng tốt để tổ chức đợt tấn công mới.
Arsenal nghiễm nhiên nắm bắt xu hướng chiến thuật này cùng Arteta. Với sức trẻ của các cầu thủ, thậm chí á quân Premier League là một trong những đội bóng sử dụng high-pressing lợi hại nhất.
Saka, Jesus, Martinelli, Odegaard và Havertz hợp thành cơn cuồng phong áp đảo mọi đối thủ. Và dưới sự chỉ huy của Declan Rice, 6 ngôi sao này khiến đối phương mệt nhoài.
Đáng ngạc nhiên ở chỗ, Arsenal sẵn sàng lùi đội hình về phòng ngự, trái ngược với Man City của Guardiola. The Citizens luôn muốn các học trò triển khai tấn công lớp lang, kiên nhẫn, để cả đội hình tịnh tiến sang phần sân đối phương, đảm bảo chắc chắn vị trí và giữ được sự ổn định càng lâu càng tốt.
Nhìn chung, Man City không thích phòng ngự bằng cách lùi sâu đội hình, đúng kiểu "nếu phải cách xa bóng chỉ vài giây, cả đội bóng trở thành bão tố".
Arteta đề cao phương án này, nhưng ông sẵn sàng để các học trò di chuyển tự do hơn, chơi với đội hình thấp hơn và thực hiện các đợt phản công. Đơn cử như trận đại thắng Lens tại Champions League, Arsenal không hề kiểm soát bóng vượt trội.
"Pháo thủ thành London" chỉ cầm bóng 52% và sau khi có bàn thắng vượt lên dẫn trước, họ lập tức lùi đội hình phòng ngự theo sơ đồ 4-1-4-1. Tại Premier League, Arteta cũng thường xuyên sử dụng lối chơi thực dụng này. Kết quả là chỉ số bàn thua dự kiến (xGA) của Arsenal đã giảm từ 1,19 xG/trận mùa trước xuống 0,98 xG/trận mùa giải này.
Dưới sự dẫn dắt của Mikel Arteta, Pháo thủ thành London tạo cảm giác đã, đang và sẽ còn trưởng thành hơn nữa.
Đội bóng này vẫn trên đà phát triển. So với mùa trước, Arsenal trở nên cứng rắn và khó bị đánh bại hơn, trong khi vẫn là một trong những đội bóng có độ tuổi trung bình thấp nhất Premier League. Với độ tuổi 25 tuổi 11 ngày, chỉ có Burnley sở hữu đội hình trẻ trung hơn, và đội hình chính của Arsenal còn trẻ hơn so với cả mùa trước.
"Tôi có niềm tin mạnh mẽ rằng đội bóng của tôi còn có thể trở nên xuất sắc hơn nữa. Chúng tôi có rất nhiều tiềm năng và nhiều cá nhân vẫn có khả năng vươn tới đẳng cấp cao hơn", Arteta chia sẻ. "Và họ đang thèm khát vinh quang. Họ thực sự muốn chinh phục và chúng tôi có một đội ngũ chất lượng để họ phát triển".
Bước tiếp theo của sự thăng tiến cũng rất rõ ràng. "Trước hết, chúng tôi cần giành danh hiệu lớn", Arteta quả quyết. "Chúng tôi chưa làm được điều này. Để đạt được mục tiêu, đòi hỏi cách chúng tôi làm việc mỗi ngày, từ cách tập luyện, thi đấu cho đến cách vượt qua những thời khắc khó khăn.
Hiện tại, Arsenal đang gặp vài khó khăn về lực lượng nhưng đội bóng vẫn thi đấu tốt và giành nhiều chiến thắng. Đó là thử thách lớn cho đội bóng nhưng toàn đội vẫn biết cách ứng phó".
"Vì vậy, chúng tôi cần vượt qua mọi thử thách, và tại giải đấu này, có những khó khăn nhỏ và thách thức lớn mà toàn đội phải chung sức chinh phục để đạt được kết quả như mong muốn vào cuối mùa giải".
Chỉ có thời gian mới đưa ra câu trả lời cuối cùng. Như Arteta đã nói, chức vô địch Ngoại hạng Anh sẽ được quyết định vào tháng Ba hoặc tháng Tư, và Arsenal vẫn đầy biến hóa cùng khát khao vươn lên.
