Đại tướng Võ Nguyên Giáp được biết đến là một thiên tài quân sự, kiến trúc sư của những chiến thắng chấn động khiến phương Tây cúi đầu. Phía sau những chiến công của vị tướng tài là người vợ hiền PGS. TS Đặng Bích Hà. 11 năm sau ngày Đại tướng Võ Nguyên Giáp ra đi, bà cũng theo ông về với thế giới người hiền, hưởng thọ 96 tuổi.
PGS. TS Đặng Bích Hà là con đầu của GS Đặng Thai Mai, Bộ trưởng Bộ Giáo dục, Viện trưởng Viện Văn học, một nhà giáo, nhà văn, nhà lý luận, phê bình văn học nổi tiếng. Đại tướng Võ Nguyên Giáp là bạn, là đồng chí của nhà giáo Đặng Thai Mai nên cũng sớm quen biết bà Bích Hà.
Năm 1944, Đại tướng Võ Nguyên Giáp phải gánh chịu mất mát lớn, khi người vợ đầu Nguyễn Thị Quang Thái hi sinh. Ít lâu sau, Đại tướng Võ Nguyên Giáp gặp lại bà Hà. Người em, người bạn năm xưa mong muốn được cùng ông chia sẻ mọi gian khó trên con đường cách mạng và đường đời. Cuối năm 1946, cả hai tổ chức một đám cưới giản dị. Theo Đại tá Trần Hồng, trong hình là bà Đặng Bích Hà thời trẻ. Bức ảnh do chính Đại tướng Võ Nguyên Giáp chụp để tặng một người em.
Bức ảnh chụp vào buổi sáng tháng 10/1994, buổi sáng đầu tiên Đại tá Trần Hồng được Đại tướng Võ Nguyên Giáp đồng ý cho ông ghi lại những khoảnh khắc làm việc và đời thường. Đại tá Trần Hồng cho biết, nhìn cảnh ông bà nhường nhịn nhau 2 quả trứng ông đã xúc động rất lâu. Ông càng hiểu thêm về cuộc sống giản dị và tình cảm chân thành của một nhân cách lớn.
Khu di tích chiến trường Điện Biên Phủ là nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã cùng quân đội, nhân dân Việt Nam làm nên chiến thắng lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu.
Phu nhân Đặng Bích Hà đã cùng chồng thăm lại hầm chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ ở Mường Phăng, Điện Biên năm 2004.
Bức ảnh Đại tá Trần Hồng đặt tên là "Giai điệu hòa bình". Bức ảnh chụp năm 2006, ngay sau sinh nhật 95 tuổi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. "Đây là khoảnh khắc tôi luôn ao ước được ghi lại. Tôi đặt tên là "Giai điệu hòa bình" bởi hòa bình là niềm ao ước lớn nhất của Đại tướng. Bên cạnh ông là hậu phương vững chắc bà Bích Hà", ông Hồng nói.
Bà Bích Hà đồng hành cùng chồng trong nhiều sự kiện. Trong ảnh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và vợ đến thăm một lớp học tình thương vào năm 2007.
Đại tướng và phu nhân dắt cháu tới thăm Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam.
Trong mắt của nhiều người từng tiếp xúc, trò chuyện và gắn bó với gia đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp, phu nhân Đặng Bích Hà là một người phụ nữ tốt bụng, sống giản dị, chân thành và luôn rất tế nhị. Bức ảnh trên được ghi lại nhân một chuyến bà Hà và Đại tướng về thăm quê hương Quảng Bình.
Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan ngồi xem ti vi cùng gia đình Đại tướng.
Tướng Giáp và phu nhân tươi cười đón tiếp một vị khách đến chơi nhà. Nhiều người chia sẻ rằng, bà Hà đối xử với tất cả mọi người đều thân tình như nhau, không phân biệt đó là người có chức tước, nông dân, trí thức hay lao động bình thường.
Bà Đặng Bích Hà đến thăm căn nhà nhỏ của ông Hồng trên phố Đường Thành, Hà Nội. Sau khi ngắm nhìn những bức chân dung của chồng trong căn nhà của nghệ sĩ nhiếp ảnh gia, bà Hà đứng rất lâu trước bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Đại tá Trần Hồng khắc trên đá.
Bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp và phu nhân chụp cùng Tổng thống Venezuela Hugo Chavez năm 2006 tại số 30 Hoàng Diệu. Đây là sự kiện ngoại giao quan trọng được bảo đảm an ninh nghiêm ngặt. Hôm đó, ông Hồng chụp được khoảnh khắc ông Hugo Chavez một tay ôm tướng Giáp, tay kia khoác vai bà Đặng Bích Hà đi vào buồng riêng.
"Đại tướng nói, nhân dân Venezuela yêu Hugo Chavez như người Việt Nam yêu kính Bác Hồ vậy. Đại tướng hiếm khi mời khách vào thăm căn phòng riêng của mình nhưng với Tổng thống Venezuela thì ông phá lệ, chứng tỏ ông rất yêu quý vị lãnh đạo này", Đại tá Trần Hồng nói.
Gia đình Đại tá Trần Hồng tới thăm và chúc sức khỏe Đại tướng Võ Nguyên Giáp và phu nhân. Bà Đặng Bích Hà luôn rất cảm kích trước tình cảm và sự ngưỡng mộ mà Đại tá Trần Hồng dành cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Trong gần 20 năm, ông Hồng đã ghi lại hàng nghìn khoảnh khắc của Đại tướng và gia đình bà.
Một lần, bà Hà nói với Đại tá Trần Hồng rằng: "Gia đình chúng tôi luôn mang ơn anh, những gì anh dành cho gia đình tôi và đặc biệt là Đại tướng thực sự rất lớn. Chúng tôi luôn trân trọng điều đó". Câu nói khiến ông Hồng trân trọng, xúc động bởi sự giản dị, chân thành. Ông Hồng đã in câu nói ấy trong khung gỗ và lưu giữ trang trọng trong nhà.
Bức ảnh ghi lại khoảnh khắc Đại tướng và phu nhân vui vầy bên con cháu trong ngày Tết Trung thu. Theo Thượng tá Lê Văn Hải, nguyên cán bộ giúp việc cho Đại tướng Võ Nguyên Giáp, phu nhân Đặng Bích Hà là người có công rất lớn trong việc chăm sóc và dạy bảo các con khiến gia đình luôn đầm ấm.
Đại tướng Võ Nguyên Giáp và phu nhân cùng cháu đi mua sách năm 2007. Sinh thời, Đại tướng nổi tiếng là một tấm gương ham đọc sách và tự học.
Theo Đại tá Trần Hồng, trong phòng khách của gia đình Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn có hai chiếc ghế, một chiếc dành cho Đại tướng và chiếc bên cạnh là của phu nhân. Cả hai thường ngồi uống trà, trò chuyện, hàn huyên tại đây. Những ngày Đại tướng nằm điều dưỡng tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, bà Hà thay chồng sắp xếp tài liệu, thư từ.
"Khi lấy nét vào phu nhân và chụp được một tấm, tôi không thể bấm máy tiếp bởi nhìn sang bên cạnh là khoảng trống lớn. Nơi ấy thiếu vắng bóng hình Đại tướng... Bà Hà đang đọc tài liệu thì ngẩng lên hỏi tôi: "Anh không chụp nữa à?". Tôi trả lời phu nhân: "Dạ không ạ". Khoảnh khắc ấy, tôi rất nhớ Đại tướng và hình ảnh ông ngồi cạnh bà. Tôi nghĩ rằng, bà Hà cũng có tâm trạng như vậy", Đại tá Trần Hồng bồi hồi nhớ lại.
Ảnh: Đại tá Trần Hồng
