Hộp số cũng tương tự như động cơ - là một hệ thống phức tạp và quan trọng - góp phần quyết định trực tiếp đến việc chiếc xe của bạn có thể hoạt động trơn tru, hiệu quả và êm ái hay không. Và tất nhiên, việc bảo hành bảo dưỡng không đúng lịch, không đúng cách hay thậm chí bỏ qua cả hạng mục chăm sóc hộp số có thể khiến bạn phải "trả giá đắt".
Theo các chuyên gia ô tô, một trong những hạng mục thường xuyên bị các chủ xe xem nhẹ hoặc "phớt lờ" khi đi bảo dưỡng, đó là hệ thống tản nhiệt hộp số. Trong điều kiện vận hành lý tưởng, nhiệt độ dầu hộp số không được cao hơn 90 độ C, bởi khi vượt quá ngưỡng này dầu sẽ nhanh bị biến chất, dẫn đến hoạt động kém hiệu quả và giảm tuổi thọ. Nếu vượt quá ngưỡng 150 độ C, các thành phần carbon trong dầu sẽ bị biến đổi chất, gây hại cho hộp số.
Hệ thống tản nhiệt hộp số có nhiệm vụ giữ cho nhiệt độ dầu luôn nằm trong vùng nhiệt lý tưởng từ 75 - 110 độ C. Và một trong những yếu tố tiên quyết giữ cho hệ thống luôn hoạt động tốt nhất, đó là thay dầu hộp số đúng hạn. Bên cạnh đó, các chủ xe cũng có thể lắp đặt thêm hệ thống tản nhiệt bổ sung dành riêng cho hộp số.
Giống như tên gọi của nó, hệ thống tản nhiệt hộp số có tác dụng làm mát riêng cho hộp số bằng cách giảm nhiệt độ của dầu hộp số - tương tự như cách hệ thống tản nhiệt động cơ giúp hạ nhiệt dầu máy, tránh xảy ra hiện tượng quá nhiệt.
Dựa vào cấu tạo, có thể tạm phân hệ thống tản nhiệt hộp số thành 3 dạng, bao gồm: Ống vây (tube and fin), tấm vây (plate and fin), hay tấm đúc nguyên khối (stacked plate).
Dàn tản nhiệt ống vây bao gồm một đường ống dài bằng nhôm uốn theo hình chữ S (kiểu rắn săn mồi) có gắn các vây tản nhiệt. Dầu hộp số chảy qua ống sẽ được làm mát tự nhiên qua các vây (khá giống với dàn nhiệt tủ lạnh). Loại tản nhiệt này có cấu tạo đơn giản, nên giá thành rẻ nhất, nhưng hiệu quả giảm nhiệt cũng kém nhất.
Dàn tản nhiệt tấm vây thiết kế phức tạp hơn một chút, bao gồm các khay đúc chứa dầu hộp số bên trong và hệ thống tấm vây bên ngoài. Ưu điểm của hệ thống này là có thể tản nhiệt được cùng lúc lượng dầu nhiều hơn so với loại bên trên, do đó hiệu quả làm mát tốt hơn nhưng có giá thành đắt hơn.
Cuối cùng là dàn tản nhiệt tấm đúc nguyên khối, với các khay đúc được kết hợp cả hệ thống tấm vây ngay bên trong cũng như bên ngoài để tăng hiệu suất làm mát. Loại này giúp tản nhiệt tốt nhất, nhưng do cấu tạo phức tạp nên giá thành cũng đắt nhất.
Trên thực tế, ba loại dàn tản nhiệt kết trên thường có giá giao động từ 600 - 1.000 USD (tương đương 14 - 25 triệu đồng) và không phải lúc nào bạn cũng cần sử dụng loại đắt đỏ nhất.
Hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia hoặc đội ngũ tư vấn kỹ thuật tại các gara để có thể chọn lựa loại tản nhiệt phù hợp nhất cả về công năng lẫn giá thành cho xe của mình. Nếu không thường xuyên tải nặng, chở đông người, đi đường đèo núi hay vượt địa hình khó thì việc sắm một dàn tản nhiệt tấm đúc đắt đỏ là không cần thiết.
Tuy nhiên nếu xe của bạn chỉ chạy nhẹ nhàng trong phố hàng ngày, nhưng lại thường xuyên vận hành trong diều kiện chạy - dừng liên tục (ví dụ điển hình như khi tắc đường hay giao thông đông đúc), hãy cân nhắc đến việc nâng cấp dàn tản nhiệt hộp số. Vì đây chính là lúc hệ thống hộp số của xe phải hoạt động vất vả nhất: thường xuyên thay đổi các cấp số khác nhau.
Tại thị trường Việt Nam, hai loại hộp số điển hình đã nhiều lần được người tiêu dùng ghi nhận tình trạng quá nhiệt bao gồm Power Shift - được lắp trên những chiếc xe Ford trong khoảng thời gian 2010 - 2016 và hộp số ly hợp kép 7 cấp dạng khô - có mặt trên những chiếc Kia Seltos đời 2022 - 2023.
