Động Vái Giời là hang động lớn nhất tại Thung Nham. Tại đây có thể quan sát thấy toàn bộ khung cảnh của núi rừng Thung Nham với những dãy núi trùng điệp.
Động Vái Giời thuộc xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, nằm trên ngọn núi cao khu vực Thung Nham.
Để lên đến động, du khách cần vượt qua 439 bậc đá quanh co ôm trọn theo sườn núi. Hành trình để lên đến động Vái Giời tương đối vất vả, đổi lại, mở ra trước mắt du khách là khung cảnh tráng lệ của hang động rộng 5000m2, cùng tầng tầng lớp lớp những khối thạch nhũ sáng lấp lánh, những rặng tre cao vút xanh mát và tầm nhìn tuyệt đẹp xuống phong cảnh thung lũng phía dưới.
Muốn đi vào động, du khách phải leo lên nhiều bậc thang.
Ở nơi đây, không khí mát lạnh cùng không gian nhuốm màu huyền bí - dường như càng làm cho du khách ngạc nhiên, choáng ngợp và thích thú.
Động Vái Giời xưa kia là nơi người dân kinh thành Hoa Lư lập đàn tế trời cầu mong mưa thuận gió hòa. Ngày nay, nơi đây được mệnh danh là chốn bồng lai tiên cảnh khi hội tụ đầy đủ: “địa ngục – trần gian – thiên đường” nơi đất Cố Đô. Ở mỗi tầng sẽ tạo cho du khách cảm giác khác nhau như: bình dị đời thường với tầng “trần gian”; sinh lão bệnh tử, kiếp nhân quả luân hồi với tầng “địa ngục” và cảm giác thoát tục trên “thiên đường”.
Cùng với trí tưởng tượng phong phú, người dân nơi đây cho rằng không gian trong động chia thành ba tầng tượng trưng cho ba cõi: thiên đường, trần gian và địa ngục.
Động Vái Giời là điểm tham quan thu hút du khách với hệ thống nhũ đá hấp dẫn. Nhiều nhũ đá trong động Vái Giời như những dấu tích của hàm răng của động vật, xương cá… nằm ở nhiều nơi trong hang, tạo cho du khách như lạc vào một động khảo cổ với nhiều chứng tích xưa.
Tầng địa ngục trong động Vái Giời có nhiều nhũ đá với những truyền thuyết người xưa để lại như: Cầu Nại Hà, Tam Sinh Thạch, ngai Diêm Vương…Ở tầng “trần gian” có thể thấy những khối đá bằng phẳng như cuộc sống bình dị, mộc mạc của thực tại. Tầng “địa ngục” có 2 khối nhũ đá giống hình chó ngao, nơi đây là nơi phân biệt giữa tầng địa ngục và trần gian. "Cột mốc số 0" nơi đánh dấu giữa thiên đường - trần gian và địa ngục trong động Vái Giời. Nhiều du khách đến tham quan động thường chụp ảnh lưu niệm với cây cột mốc đặc biệt này.
Vượt qua dòng thác để gột sạch bụi trần, một chiếc cầu thang hẹp sẽ đưa du khách lên đến tầng “thiên đường”. Tại đây, sẽ bắt gặp hình ảnh tiên ông bên cuốn sổ sinh tử, phục dưới chân là khối nhũ đá được ví như voi chầu hổ phục. Du khách sẽ ngạc nhiên trước sự tuyệt diệu của tạo hóa khi khéo léo làm nên những dải mây uốn lượn mềm mại, bầu trời lấp lánh ánh sao hay bức tượng đá hình voi phục.
Tầng thiên đường được coi là cõi cực lạc linh thiêng, nơi có ngai thờ Phật tôn nghiêm. Khi đến đây, nhiều du khách cúi đầu chắp tay, thành tâm cầu nguyện những điều may mắn đến cho bản thân và gia đình. Đặc biệt hơn nữa, ở tầng thiên đường có một cổng trời thông ra ngoài, nơi có tầm nhìn bao quát có thể quan sát toàn bộ phong cảnh thung lũng tuyệt đẹp phía dưới.
Với diện tích rộng đến 5000m2 cùng với lịch sử hình thành từ lâu đời, động Vái Giời không chỉ có giá trị về mặt cảnh quan hay địa chất địa mạo mà còn là vùng đất linh thiêng trong thế giới tâm linh của người dân địa phương.
Tương truyền rằng khi xưa, người dân Hoa Lư đã lập đàn tế trời cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, quốc thái dân an. Nơi đây được coi là nơi giao thoa của trời đất, âm dương hòa hợp.
