Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, nghị định được ký kết có ý nghĩa rất lớn đối với ngành hàng sầu riêng Việt Nam, hứa hẹn đột phá kim ngạch xuất khẩu trái cây này trong thời gian tới. Với nghị định thư vừa được ký kết, với năng lực hiện tại và nhu cầu thị trường Trung Quốc dự báo kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đông lạnh của Việt Nam ngay trong năm 2024 có thể đạt 300 triệu USD nếu sớm hoàn thành việc đăng ký doanh nghiệp để bắt đầu xuất khẩu.
Doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu sản phẩm đông lạnh sẽ đỡ áp lực trong tuân thủ quy định về kiểm dịch thực vật (các sinh vật có nguy cơ gây hại đi kèm quả tươi) và có thể bán vào sâu trong nội địa Trung Quốc nhờ thời gian bảo quản dài. Sầu riêng đông lạnh có thể xuất khẩu qua đường bộ, đường biển và đường hàng không.
Tiềm năng xuất khẩu lớn nhưng theo ông Huỳnh Tấn Đạt, sầu riêng cấp đông Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức và cần phải được nhận diện và chuẩn bị ứng phó. Đặc biệt là vấn đề đảm bảo các yêu cầu về vệ sinh an toàn thực phẩm, quy trình đóng gói, truy xuất nguồn gốc và quy trình kiểm soát an toàn vệ sinh thực phẩm.
Theo ông Huỳnh Tấn Đạt, doanh nghiệp cần không ngừng nâng cao công nghệ cấp đông, chất lượng sản phẩm và hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm, kiểm soát quy trình sản xuất sầu riêng đông lạnh. Việc nâng cao công nghệ cũng như chất lượng sản phẩm phải bắt đầu từ khâu sản xuất đến khâu đóng gói và vận chuyển đặc biệt là các thiết bị, kho cấp đông.
Các đơn vị cần tăng tăng cường kiểm tra, giám sát về an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật tại các vùng trồng, cơ sở đóng gói để đảm bảo không xảy ra sai sót nào có thể ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm cuối cùng. Cùng với đó là có hệ thống truy xuất nguồn gốc và các biện pháp quản lý và giám sát sinh vật gây hại và vệ sinh an toàn thực phẩm một cách khoa học và hiệu quả.
Ông Huỳnh Tấn Đạt chỉ đạo các đơn vị của Cục Bảo vệ thực vật tiếp tục cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, quy định; tập huấn, tuyên truyền… cho các địa phương, hiệp hội, vùng trồng, cơ sở đóng gói, doanh nghiệp xuất khẩu. Liên hệ thường xuyên với Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) để kịp thời giải quyết các vấn đề phát sinh, làm đầu mối trao đổi thông tin với phía Trung Quốc và thông tin nhanh cho các địa phương khi cần.
Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh, thành phố tuyên truyền, tập huấn; hỗ trợ doanh nghiệp, hiệp hội… nâng cao nhận thức cho người dân cũng như đáp ứng tốt các quy định của Trung Quốc đối với sầu riêng đông lạnh.
Các địa phương đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ các quy định về kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm trong sản xuất, đóng gói sầu riêng đông lạnh và trong việc sử dụng mã số, kịp thời phát hiện và xử lý các vi phạm.
Các doanh nghiệp xuất khẩu, cơ sở đóng gói, chế biến sầu riêng đông lạnh nghiên cứu kỹ các quy định của Trung Quốc và tuyệt đối tuân thủ nghiêm ngặt các yêu cầu của nghị định thư; chủ động xây dựng các chuỗi liên kết thực chất từ vùng trồng đến cơ sở đóng gói và doanh nghiệp xuất khẩu, xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc đảm bảo cho việc truy xuất khi có yêu cầu, ông Huỳnh Tấn Đạt nhấn mạnh.
Thông tin chi tiết về quy định của nghị định thư, ông Nguyễn Quang Hiếu, Phó Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật cho biết, sầu riêng đông lạnh Việt Nam được phép nhập khẩu vào Trung Quốc, bao gồm quả sầu riêng nguyên quả (có vỏ), sầu riêng xay nhuyễn (không có vỏ) và cơm sầu riêng (không có vỏ), có nguồn gốc từ quả sầu riêng tươi, chín được trồng ở Việt Nam.
Sầu riêng được đông lạnh ở nhiệt độ -35°C hoặc thấp hơn trong ít nhất 1 giờ cho đến khi nhiệt độ lõi đạt -18°C hoặc thấp hơn và được duy trì mức nhiệt độ lõi từ -18°C trở xuống hoặc thấp hơn trong suốt quá trình bảo quản và vận chuyển theo các yêu cầu của Tiêu chuẩn Thực phẩm Quốc tế - " Quy phạm thực hành đối với chế biến và xử lý thực phẩm đông lạnh nhanh" (CAC/RCP 8-1976).
Sầu riêng đông lạnh xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc phải tuân thủ các luật, quy định và tiêu chuẩn liên quan đến vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật của Trung Quốc. Sầu riêng đông lạnh xuất khẩu phải được lựa chọn để loại bỏ những quả bị thối, hỏng và đảm bảo không chứa tạp chất.
Nguyên liệu của sầu riêng đông lạnh xuất khẩu phải có nguồn gốc từ các vườn sầu riêng được đăng ký, quản lý và giám sát. Các cơ sở sản xuất, chế biến, bảo quản sầu riêng đông lạnh xuất khẩu phải đảm được đăng ký với hải quan Trung Quốc.
Vật liệu đóng gói sầu riêng đông lạnh xuất khẩu phải sạch, vệ sinh, chưa qua sử dụng, tuân thủ các yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch thực vật. Trên mỗi hộp phải dán nhãn bằng tiếng Trung hoặc tiếng Anh gồm tên sản phẩm; xuất xứ; tên và mã số đăng ký của cơ sở sản xuất hoặc chế biến; tên và địa chỉ của nhà xuất khẩu; ngày sản xuất; thời hạn sử dụng và dòng chữ "This product is being exported to the People's Republic of China", ông Nguyễn Quang Hiếu nhấn mạnh.
Tại hội nghị, các đơn vị chuyên môn của Cục Bảo vệ thực vật đã giải đáp tất cả các thắc mắc của nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp liên quan đến xuất khẩu sầu riêng đông lạnh. Điển hình về kiểm dịch thực vật, ông Lê Sơn Hà, Trưởng phòng Kiểm dịch thực vật thông tin thêm, chứng nhận kiểm dịch thực vật sầu riêng đông lạnh sẽ khác với các sản phẩm quả tươi. Do sầu riêng đông lạnh có yêu cầu về an toàn thực phẩm đối với: tạp chất, kim loại năng, vi sinh vật gây hại cho người…
Năm 2023, Trung Quốc đã chi khoảng khoảng 6,7 tỷ USD để nhập khẩu sầu riêng tươi và 1 tỷ USD để nhập khẩu sầu riêng đông lạnh từ Thái Lan và Malaysia.
Việt Nam có lợi thế về nguồn nguyên liệu khi có sầu riêng thu hoạch quanh năm. Tuy nhiên, khi xuất khẩu sầu riêng đông lạnh sang Trung Quốc thì các yếu tố lợi thế về chi phí logistics và vị trí địa lý gần sẽ bị loại bỏ so với các đối thủ cạnh tranh như Thái Lan và Malaysia.
