Xe điện và cuộc chạy đua cho một loại "dầu" mới

Xăng tăng đẩy người tiêu dùng chuyển hướng sang xe điện

Tháng 12 năm ngoái, khi Eric Dirksen nhận được chiếc xe điện đầu tiên, đó là một chiếc Tesla Model Y mới,  anh không biết giá xăng sẽ tăng vọt vài tháng sau đó. Nhưng với chi phí nhiên liệu trung bình khoảng 4,2 USD/gallon hiện tại, anh rất hài lòng với quyết định này.

"Thật may mắn khi tôi đã có quyết định đó," anh nói. Dirksen đã chi 62 USD để sạc trong tháng trước, tương đương với 15 gallon xăng. "Tôi muốn đảm bảo rằng những gì tôi đang làm có thể mang cho con gái mình một tương lai tốt hơn. Đó là sự lựa chọn rõ ràng", Dirksen nói về việc anh quyết định mua xe điện. "Tôi vẫn còn nhớ khoản tiết kiệm được".

Với giá xăng cao ngất ngưởng tháng thứ ba liên tiếp, nhiều người Mỹ như Dirksen đã chuyển sang các phương tiện thay thế tiết kiệm nhiên liệu như một cách để tiết kiệm tiền.

Một báo cáo chưa được công bố từ CarGurus - công ty nghiên cứu ô tô và mua sắm - cho thấy, 53% người mua sắm tích cực nói rằng họ đang cân nhắc một phương tiện tiết kiệm nhiên liệu hơn trong bối cảnh giá xăng cao. Cuộc khảo sát trực tuyến với 2.176 chủ sở hữu ô tô ở Mỹ tại nhiều thời điểm khác nhau trong năm nay cũng cho thấy, 40% người Mỹ hiện mong muốn sở hữu một chiếc ô tô điện trong 5 năm tới, tăng từ 32% vào tháng 2 và 30% vào năm ngoái.

Ali Chapman, nhà phân tích thông tin chi tiết về khách hàng cao cấp tại CarGurus, bày tỏ: "Giá xăng đã thực sự thúc đẩy người tiêu dùng xem xét việc mua một chiếc xe điện".

Các tìm kiếm trên Google về ô tô điện cũng được thúc đẩy bởi giá xăng, đạt mức cao kỷ lục trong tháng 3. Và kết quả đang được cảm nhận trên toàn ngành công nghiệp ô tô. Các công ty sản xuất xe điện đã báo cáo doanh số bán hàng cao ngất ngưởng trong những tháng gần đây, vượt cả kỳ vọng lạc quan nhất của Phố Wall.

Tesla, nhà sản xuất xe điện lớn nhất, đã tạo ra lợi nhuận kỷ lục 3,32 tỷ USD trong 3 tháng đầu năm 2022, với doanh số bán xe tăng gần 80% so với năm ngoái. Các nhà sản xuất ô tô Đức Volkswagen và Mercedes cũng báo cáo doanh số bán hàng cho đội xe điện tăng mạnh, lần lượt tăng 65% và 37%.

Nỗ lực chuyển đổi năng lượng toàn cầu

Nhiên liệu hóa thạch là nguồn cung cấp năng lượng cho xe cộ, nhà máy điện và máy phát điện. Với các tác động môi trường ngày càng tăng như sự nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu do phát thải từ việc đốt hóa thạch, người ta nhận ra rằng các dạng năng lượng mới hơn và sạch hơn sẽ phải được áp dụng để kiểm soát hoặc giảm thiểu thiệt hại do nhiên liệu hóa thạch gây ra.

Một số dạng năng lượng sạch hơn đã được đề xuất thay thế là năng lượng mặt trời, thủy triều, gió, sử dụng dầu diesel sinh học và ô tô điện. Tất cả các nguồn năng lượng này được coi là dạng năng lượng tái tạo.

Pin chạy bằng lithium được sử dụng trong ô tô điện đã được chứng minh là một sự thay thế tiềm năng cho các phương tiện chạy bằng hóa thạch vì sản lượng điện cao và khả năng lưu trữ năng lượng hiệu quả. Điều này khiến nhiều nhà sản xuất ô tô điện mua được nhiều kim loại hơn từ khắp nơi trên thế giới.

Ngày nay, nhiều chính phủ đang nỗ lực tạo ra luật và quy định mới để giảm thiểu ô nhiễm và phát thải. Điều này khiến ô tô điện và xe hybrid trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Thống kê cho thấy khoảng 450.900 xe hybrid đã được bán ra vào năm 2020, một xu hướng không có khả năng chậm lại vì ngày càng có nhiều người có ý thức về môi trường.

Mỹ không phải là quốc gia duy nhất có những bước tiến đáng kể trong việc ưa chuộng ô tô điện và hybrid. Nhiều quốc gia khác đang thực hiện các quy định và chính sách mới có lợi cho môi trường.

Chính phủ Đức đã yêu cầu đến năm 2030, tất cả các xe ô tô mới sẽ phải không phát thải. Na Uy đang nỗ lực hướng tới các luật và chính sách đầy tham vọng nhằm mục đích cấm bán ô tô chạy bằng xăng vào năm 2025.

Vương quốc Anh đã đặt ra các mục tiêu phù hợp với việc thiết lập các chính sách và quy định nhằm mang lại lợi ích cho môi trường. Phương tiện giao thông công cộng chạy bằng năng lượng lithium đã được chính phủ Trung Quốc giới thiệu để giúp kiểm soát ô nhiễm ở Trung Quốc và là tấm gương tốt cho các quốc gia khác.

Do đó, hiển nhiên là các chính phủ trên toàn thế giới đang nỗ lực đưa ra các quy định để thực thi việc mua và sử dụng xe điện. Nhiều chính phủ ủng hộ người dân sở hữu ô tô điện của họ. Đây là một nỗ lực nhằm giúp giảm lượng khí thải carbon do sử dụng các phương tiện chạy bằng năng lượng hóa thạch.

Sự lên ngôi của một kim loại được coi là "dầu mới"

Sự phát triển của ngành xe điện cùng với thúc đẩy toàn cầu về năng lượng xanh và các giải pháp giao thông carbon thấp đã dẫn đến nhu cầu về lithium tăng vọt trong những năm gần đây. Lithium là thành phần chính trong pin sạc cho xe điện cũng như dự trữ năng lượng tổng thể.

Pin lithium-ion là công nghệ pin thống trị dành cho xe điện và được kỳ vọng vẫn là trung tâm của các công nghệ pin xe điện trong tương lai. Điều này không phải ngẫu nhiên bởi vì lithium là nguyên tố có mật độ thấp nhất là chất rắn ở nhiệt độ phòng, nên nó phù hợp nhất để sử dụng làm vật liệu hoạt động trong pin.

Do đó, nhu cầu đối với lithium dự kiến sẽ tăng 130% vào năm 2025 so với năm 2020. Tuy nhiên, xe điện không phải là động lực duy nhất của việc gia tăng nhu cầu lithium. Vào năm 2020, xe điện chiếm 39% nhu cầu, nhưng dự kiến sẽ tăng lên hơn 60% vào năm 2025. 42% còn lại đến từ pin điện tử tiêu dùng, pin lưu trữ năng lượng và một loạt quy trình công nghiệp.

Thường được gọi là "dầu mới", nhu cầu dự kiến về pin lithium khiến các công ty phải chạy đua để đảm bảo lithium thô và đã qua xử lý để tăng sản lượng pin tại thị trường nội địa. Keith Phillips, Giám đốc điều hành của Piedmont Lithium, cho biết các OEM và công ty sản xuất pin đang đầu tư hàng chục tỷ USD vào các nhà máy pin. Đó là một sự thay đổi lớn so với chỉ một vài năm trước đây.

GM và Tesla gần đây đã công bố kế hoạch xây dựng các nhà máy sản xuất pin dung lượng cao của riêng họ tại thị trường quê nhà.

Nhiều chính phủ đã và đang đưa ra các kế hoạch đầy tham vọng nhằm khử carbon trong nền kinh tế thông qua điện khí hóa hệ thống giao thông công cộng và phương tiện cá nhân.

Nếu dự đoán của các nhà phân tích trở thành sự thật rằng pin sẽ vượt qua động cơ đốt trong để trở thành nguồn năng lượng chính cho ô tô và xe tải, thì sẽ cần nhiều lithium hơn nữa trong thập kỷ tới. Ví dụ, một chiếc Tesla Model S sử dụng hơn 63 kg lithium, tương đương lượng lithium dùng trong 10.000 chiếc điện thoại di động.

Tình trạng cầu vượt cung dẫn đến giá lithium tăng cao trong thời gian gần đây. Theo Bloomberg, giá kim loại này đã tăng 280% trong năm ngoái. Trong quý đầu tiên, giá của nhiều kim loại đã tăng hơn gấp đôi. Còn theo Fortune, chỉ riêng giá lithium đã tăng 438% trong năm nay.

Sự tăng vọt về giá này đã được một số người trong ngành sản xuất lithium dự đoán từ lâu, nhưng vẫn gây lo ngại cho những người sử dụng lithium trong sản xuất các mặt hàng.

Mặc dù lithium không phải là hiếm, nhưng việc khai thác nó đòi hỏi các phương pháp đắt tiền, điều này làm tăng rào cản gia nhập đối với các nhà đầu tư. Nghiêm trọng hơn, do quy mô của ngành tương đối nhỏ, giá cả dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu và cung vượt cầu.

Ngoài ra, giá của kim loại này cũng bị ảnh hưởng bởi lệnh cấm xuất khẩu kéo dài một tháng của Indonesia vào tháng Giêng. Điều này đã làm tăng chi phí cho các ngành sử dụng nhiều năng lượng ở Trung Quốc, dẫn đến việc ngừng sản xuất vào mùa đông.

Quy mô thị trường xe điện toàn cầu được dự đoán sẽ đạt 823,7 tỷ USD giá trị vào năm 2030, do giá nhiên liệu tăng, nhu cầu về phương tiện tiết kiệm nhiên liệu và điều tiết khí hậu ngày càng tăng.

Các quốc gia nỗ lực đảm bảo an ninh nguồn cung lithium

Nhu cầu về lithium tăng cao khiến nguồn cung có nguy cơ cạn kiệt. Để tránh tình trạng này, các quốc gia đã đưa ra nhiều biện pháp nhằm đảm bảo an ninh lithium.

Các mỏ lithium lớn nhất thế giới được tìm thấy ở Nam Mỹ và Australia và Trung Quốc đứng thứ ba về sản xuất lithium trên toàn thế giới vào năm 2020.

Mặc dù Trung Quốc chỉ sở hữu 7,9% lượng tiền gửi lithium trên toàn thế giới, nhưng khoản đầu tư gần 60 tỷ USD của họ đã cho phép nước này phát triển một chuỗi cung ứng lithium mạnh mẽ. Hơn nữa, Trung Quốc cũng sở hữu gần 82% trữ lượng than chì trên toàn thế giới. Điều này theo sau hơn 60 tỷ USD đầu tư vào ngành công nghiệp lithium của Trung Quốc trong hơn một thập kỷ, so với các khoản đầu tư ở châu Âu và Bắc Mỹ bị tụt hậu.

Các nhà lập pháp Mỹ đã thúc đẩy lập pháp để tạo ra một khu dự trữ đất hiếm chiến lược vào năm 2025 và phát triển các nguồn trong nước. Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS), 80% kim ngạch nhập khẩu đất hiếm của Mỹ trong năm 2019 là từ Trung Quốc.

Vào ngày 31/3, Tổng thống Mỹ Joe Biden tuyên bố viện dẫn Đạo luật Sản xuất Quốc phòng thời Chiến tranh Lạnh để đảm bảo lithium sẽ được cung cấp trong nước; viện dẫn sự phụ thuộc vào các nguồn nước ngoài của các nguồn tài nguyên này là mối quan ngại về an ninh quốc gia.

Điều này diễn ra sau một loạt các sáng kiến nhằm tăng sản lượng khai thác dầu khí trong nước và mở các mỏ đất hiếm mới một cách nhanh chóng, bao gồm khoản đầu tư 750 triệu USD để mở rộng các hoạt động khai thác hiện có.

Trong ngân sách liên bang mới được công bố, Canada đã công bố kế hoạch chi 3,2 tỷ USD nhằm tìm cách tăng trưởng sản xuất nội địa của lithium và các khoáng chất chiến lược khác như một phần của nỗ lực gia nhập nguồn cung xe điện toàn cầu.

Tổng thống Mexico Andres Manuel López Obrador cũng cảnh báo rằng nếu một cải cách của Quốc hội về năng lượng không được thông qua, ông sẽ sử dụng phán quyết của Tòa án tối cao để thông qua luật mới về năng lượng điện nhằm tăng cường giám sát và kiểm soát của chính phủ, đồng thời loại bỏ các nhượng bộ khai thác đối với lithium. Thông báo này được đưa ra nhiều năm sau khi một công ty Canada phát hiện ra mỏ lithium lớn nhất thế giới ở Mexico vào năm 2018.

Australia, nước xuất khẩu lithium lớn nhất thế giới với hơn 46% dự trữ lithium toàn cầu, cũng báo cáo rằng lần đầu tiên gần với việc tinh chế lithium cấp pin. Australia chưa bao giờ tinh chế lithium trong nước, với động thái mới nhất được các chuyên gia trong ngành hoan nghênh như những bước đầu tiên để cân bằng 80% tỷ lệ nắm giữ lithium tinh chế của Trung Quốc trên toàn thế giới.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã phản ứng với giá lithium tăng đột ngột bằng cách tiếp nhận các tác nhân thị trường trong hai ngày nhằm nỗ lực tìm giải pháp cho tình trạng khan hiếm đang diễn ra. Tại sự kiện này, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc đã kêu gọi "một sự trở lại hợp lý" đối với giá lithium bình thường.

Tương lai của sản xuất lithium

Về mặt thương mại, lithium chủ yếu thu được từ các mỏ quặng khoáng sản hoặc các mỏ nước muối ngầm. Một số dự án lớn về lithium chịu trách nhiệm cho việc sản xuất lithium hiện tại bao gồm 5 cơ sở khai thác khoáng sản ở Australia, 2 cơ sở sản xuất nước muối và một cơ sở khai thác khoáng sản ở Trung Quốc và 2 cơ sở sản xuất nước muối ở Chile và Argentina.

Với nhu cầu gia tăng đối với lithium, các dự án lithium mới hiện đang phát triển mạnh mẽ ở các quốc gia có trữ lượng và tài nguyên đáng kể về kim loại phổ biến. Các quốc gia này bao gồm Mỹ, Zimbabwe, Canada, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Phần Lan và Australia.

Theo các chuyên gia, do việc sử dụng ô tô điện, nhu cầu lithium ngày càng tăng và kim loại này sẽ có lãi trong vài năm tới, đồng thời góp phần chống lại khí thải ô nhiễm và biến đổi khí hậu.

(Theo Dân Trí)