Xác định yêu sách chồng lấn trên biển: Các biện pháp khả thi từ góc nhìn của Giáo sư Australia

Tại Hội thảo quốc tế "Hợp tác vì biên giới, biển, đảo hòa bình và phát triển", Giáo sư Clive Schofield, Trung tâm Tài nguyên và an ninh đại dương quốc gia Australia tại Đại học Wollongong (Australia) chia sẻ cách tiếp cận trong phân chia các khu vực chồng lấn yêu sách thông qua phân định biển.

Xác định các yêu sách chồng lấn trên biển: Những biện pháp khả thi

Giáo sư Clive Schofield (ngoài cùng bên trái) tham dự Hội thảo và có nhiều chia sẻ liên quan đến yêu sách chồng lấn trên biển. (Ảnh: Tuấn Anh)

Giáo sư Clive Schofield là chuyên gia địa lý biển và học giả luật quốc tế. Ông có 200 ấn phẩm được xuất bản, bao gồm 23 cuốn sách và chuyên khảo trong các lĩnh vực liên quan đến yêu sách chồng lấn trên biển. Ông từng tham gia các quá trình giải quyết hòa bình tranh chấp biên giới – lãnh thổ cùng một số vụ việc phân định biên giới quốc tế tại Tòa án Công lý quốc tế (ICJ).

Số lượng yêu sách gia tăng nhanh

Giáo sư Clive Schofield cho rằng, trong những thập niên trở lại đây, các yêu sách quyền tài phán trên biển đã mở rộng đáng kể. Các yêu sách mở rộng này bị hạn chế bởi khuôn khổ các vùng tài phán trên biển được quy định trong Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Tuy nhiên, do các quốc gia ven biển nằm gần nhau, số lượng các yêu sách biển chồng lấn gia tăng nhanh chóng, trong đó nhiều trường hợp vẫn chưa được giải quyết.

Theo Giáo sư, các quốc gia ven biển thường không xác định chính xác ranh giới yêu sách biển đối với các quốc gia láng giềng, do đó phạm vi khu vực biển có yêu sách chồng lấn và các khu vực tiềm ẩn tranh chấp không được xác định rõ.

Giáo sư Clive Schofield cho biết, thực trạng này xảy ra bất chấp các quốc gia thành viên UNCLOS có nghĩa vụ nộp lưu chiểu thông tin địa lý tới Tổng thư ký Liên hợp quốc để làm rõ vị trí đường cơ sở, ranh giới ngoài của các vùng biển, cũng như các ranh giới biển.

Theo đó, có những “hố đen” trong quản trị đại dương, kẽ hở cho các hoạt động đánh bắt, thương mại trái phép ở các vùng biển tranh chấp. Ở một số trường hợp, những vùng biển tranh chấp đã trở thành điểm nóng khi bất đồng leo thang, làm gia tăng các mối đe dọa đối với hòa bình, an ninh khu vực và thế giới.

Các quốc gia thường nêu ra quyền tài phán với các vùng biển chồng lấn, được viện dẫn theo luật pháp quốc tế, do vậy, nếu không dàn xếp được giữa các quốc gia thì cần phải có biện pháp điều chỉnh tạm thời mà không phương hại đến các nước và thoả thuận cuối cùng.

Có nhiều hình thức dàn xếp như: Hoạch định một khu vực khai thác chung, nơi hai bên có thể hoạt động khai thác đánh bắt cá, thậm chí là khai thác dầu khí; xác định ranh giới tạm thời hoặc thỏa thuận không thực hiện các hoạt động nhất định.