Sáng 11/5, trao đổi với PV Dân trí về nguyên nhân xảy ra hàng loạt các trận động đất trên địa bàn tỉnh Kon Tum thời gian vừa qua, ông Nguyễn Xuân Anh - Viện trưởng Viện Vật lý địa cầu, Viện Hàn lâm Khoa học - công nghệ Việt Nam - cho biết: Ngày 19/4, đoàn kỹ thuật (gồm các chuyên gia, các nhà khoa học) do Viện Vật lý địa cầu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam thành lập đã tổ chức đi khảo sát thực địa, đánh giá hoạt động động đất tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum và lân cận, trong đó hoạt động có điều tra động đất có độ lớn 4,5 richter đã xảy ra vào ngày 18/4.
Đoàn kỹ thuật làm việc từ ngày 19-29/4. Đoàn liên ngành Bộ Khoa học và Công nghệ và Viện Hàn lâm khoa học và Công nghệ Việt Nam (bao gồm cả nhà quản lý) làm việc từ ngày 26-29/4.
Ngày 28/4, tại tỉnh Kon Tum, đoàn công tác liên ngành đã có buổi làm việc với các đại diện Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Xây dựng, Sở Công Thương... và các chủ đầu tư thủy điện (Thượng Kon Tum, Đăk Đrinh) để thảo luận về bước đầu nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp triển khai thực hiện trong thời gian tới.
Thời gian qua, khu vực huyện Kon Plông (Kon Tum) có địa hình đồi núi cao, liên tục xảy ra các trận động đất nhỏ. Các trận động đất đều không gây ra thiệt hại về người, tài sản (Ảnh: Phạm Hoàng).
Theo ông Nguyễn Xuân Anh, các trận động đất xảy ra từ tháng 3/2021 đến 4/2022 có độ lớn từ 1,6 - 4,5 richter tại khu vực huyện Kon Plông, Kon Tum và lân cận gây chấn động lớn nhất là cấp V theo thang MSK-64. Với cường độ chấn động như vậy là chưa đến mức độ nghiêm trọng.
Nhận định bước đầu, động đất khu vực huyện Kon Plông, Kon Tum là động đất kích thích gây ra do hồ chứa. Tuy nhiên, để khẳng định nguyên nhân phát sinh động đất và có cơ sở để dự báo xu thế hoạt động động đất và cường độ của động đất trong tương lai nhằm đánh giá khả năng gây thiệt hại cho các công trình dân sinh và thủy điện cần có những khảo sát, quan trắc và nghiên cứu chi tiết về địa chất kiến tạo và chế độ địa chấn trong khu vực Kon Tum và lân cận.
"Các kết quả nghiên cứu trước đây về chế độ kiến tạo và hoạt động động đất tại khu vực Kon Tum và lân cận chưa đủ độ chi tiết để có thể đánh giá về nguyên nhân và mức độ nguy hiểm của động đất đối với các công trình dân sinh và thủy điện; chưa có những nghiên cứu chi tiết về động đất kích thích trong khu vực. Vì vậy, cần có nghiên cứu chi tiết để phục vụ xác định nguyên nhân, mức độ nguy hiểm động đất và đề xuất các giải pháp ứng phó phù hợp, đồng thời cần có sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ngành, địa phương và các đơn vị quản lý khai thác thủy điện trên địa bàn", ông Nguyễn Xuân Anh nói.
Từ thực trạng, nguyên nhân ban đầu nói trên, Viện Vật lý địa cầu kiến nghị, đoàn công tác cần làm việc với các bên liên quan để thiết lập nhanh mạng trạm quan sát động đất địa phương (dự kiến gồm 8 trạm, trong đó có 3 trạm đã triển khai từ tháng 5/2021) tại khu vực huyện Kon Plông và lân cận, phục vụ công tác báo tin động đất kịp thời.
Trên cơ sở khảo sát thực địa, thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành về việc xử lý động đất tại khu vực huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum đang đề xuất trong thời gian sớm nhất, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng nhiệm vụ "Nghiên cứu đánh giá hoạt động động đất khu vực tỉnh Kon Tum và lân cận phục vụ công tác phòng tránh giảm nhẹ thiên tai do động đất gây ra" với các nội dung chính là làm rõ nguyên nhân phát sinh chuỗi động đất xảy ra tại huyện Kon Plông và lân cận; mối liên hệ giữa hoạt động động đất và tích nước hồ chứa; dự báo xu thế hoạt động động đất; đánh giá độ nguy hiểm và xây dựng các kịch bản ứng phó có thể xảy ra cho khu vực huyện Kon Plông và lân cận.
Ngoài ra, theo ông Nguyễn Xuân Anh, các cơ quan chức năng liên quan cần thực hiện ngay nhiệm vụ tuyên truyền và hướng dẫn các kỹ năng ứng phó khi động đất xảy ra cho nhà quản lý và người dân tại khu vực tỉnh Kon Tum và lân cận.
