Bán đảo Musandam ẩn mình giữa núi cao và biển sâu trong một vịnh nhỏ phía bắc Oman.
"Na Uy của Ả Rập", biệt danh của vùng đất này bắt nguồn từ đường bờ biển lởm chởm, bị chia cắt bởi nhiều vịnh hẹp. Không giống như cảnh quan ngoạn mục do bờ biển Fjord (Fio) ở Scandinavia, dạng địa hình tại Musandam được hình thành từ sự va chạm giữa các mảng kiến tạo dưới vỏ Trái Đất.
Musandam, bán đảo được mệnh danh "Na Uy của Ả Rập". Ảnh: Telegraph.
Tại bán đảo Musandam, có ngôi làng nhỏ Kumzar tách biệt với phần còn lại của Oman, và chỉ có thể đến bằng tàu cao tốc hoặc thuyền buồm từ Khasab, thành phố gần nhất trên đất liền ở quốc gia Tây Á.
Ngôn ngữ kỳ thú
Trong 700 năm lịch sử, Kumzar từ lâu trở thành trung tâm giao thương quan trọng gần eo biển Hormuz, nối liền những thành phố gồm Basra, Muscat với nhiều đô thị lớn ở Ấn Độ.
Nhờ vậy, ngôi làng đã hình thành và phát triển ngôn ngữ Kumzari độc đáo. Đây là sự pha trộn giữa tiếng Ba Tư, tiếng Ả Rập và các ngôn ngữ khác như tiếng Anh, Akkad, Assyria, Thổ Nhĩ Kỳ và Hindi.
Đặc biệt, ngôn ngữ này chỉ được sử dụng ở làng Kumzar và không xuất hiện ở nơi nào khác trên thế giới.
Trong quá trình giao tiếp, những du khách nói tiếng Anh sẽ cảm thấy quen thuộc với một số từ Kumzari. Ví dụ, stārg (ngôi sao), lōšan (sữa dưỡng da) hay dar (cánh cửa). Trong khi đó, các từ Kumzari lấy từ tiếng Ả Rập hay tiếng Ba Tư nghe gần với phát âm của ngôn ngữ thời Trung cổ.
Vị trí biệt lập của ngôi làng Kumzar. Ảnh: Wild Man Life.
Dù Kumzar nằm ở vị trí biệt lập, dân làng lại cực kỳ nổi tiếng với sự thân thiện và lòng hiếu khách. Để chào đón các vị khách lạ mặt, những người phụ nữ địa phương thường bày biện tách cà phê bạch đấu khấu sẵn trên bàn vào buổi sáng, hay chế biến chà là và chiên cá lúc chiều tà.
"Họ thường xuyên tiếp nhận những thủy thủ sống sót sau vụ đắm tàu ở eo biển Hormuz, che giấu thuyền trong vịnh để chạy trốn khỏi cướp biển hoặc cung cấp nước ngọt cho nhiều tàu đi qua từ giếng ở Kumzar", nhà ngôn ngữ học Christina Anonby giải thích.
Nguồn thu nhập chủ yếu của cư dân Kumzar đến từ việc đánh cá. Biển mang lại cho ngôi làng sự sống, vì thế Kumzari là ngôn ngữ được định hình bởi biển. Các nhà ngôn ngữ học đã tìm thấy 200 tên riêng của loài cá trong ngôn ngữ ở vùng đất này.
Đánh cá là ngành kinh tế chính của dân làng Kumzar. Ảnh: Flickr.
Vị trí địa lý đặc thù của Kumzar, với ba phía được bao quanh bởi vùng núi đá và đại dương bao la ôm lấy phần còn lại, tạo nên cách diễn giải độc đáo của người dân nơi đây. Thay vì sử dụng các hướng cơ bản là đông, tây, nam, bắc như trong tiếng Anh, thế giới của Kumzari được định hình theo hướng "lên" về phía núi và "xuống" về phía biển.
Không bao giờ sợ hãi
Kumzar đang lưu giữ kiệt tác truyền khẩu của ngôi làng qua nhiều thế hệ gồm có âm nhạc truyền thống và kho tàng truyện dân gian độc đáo.
Người dân nơi đây cũng được biết đến trên khắp bán đảo Ả Rập nhờ những đám cưới sôi động kéo dài một tuần lễ, tràn đầy sắc màu khi đây là dịp để cả cộng đồng tụ họp với nhau.
Tuy vậy, Kumzar đang phải đối mặt với nhiều thách thức để bảo tồn di sản văn hóa của nhân loại.
Với sự phát triển của giáo dục phổ cập, TV và Internet, các gia đình giờ đây đều dạy con cái của họ tiếng Ả Rập đầu tiên. Thế hệ trẻ ở ngôi làng thường chuyển đến Muscat (thủ đô của Oman) để học tập. Sau đó, những người trẻ thường tìm kiếm việc làm trên đất liền hoặc tại miền đất hứa, như UAE.
Thế hệ trẻ ở Kumzar không từ bỏ bản sắc văn hóa và ngôn ngữ độc đáo của ngôi làng. Ảnh: Middleeasteye.
Rất may, vẫn còn nhiều bạn trẻ không muốn Kumzar mất đi lịch sử, nền văn hóa và khả năng sinh tồn giữa thiên nhiên khắc nghiệt.
"Chúng tôi luôn nói Kumzari maafi couf (Kumzari không bao giờ sợ hãi), bởi vì truyền thống của cư dân nơi đây là chiến đấu, dù chống lại thiên nhiên hay kẻ thù", hướng dẫn viên du lịch Moyath Al Kumzari nói.
"Chúng tôi tự hào đến từ Kumzar. Thế hệ trẻ có trách nhiệm phát triển quê hương trong bối cảnh hiện đại, nhưng chúng tôi sẽ không bao giờ từ bỏ ngôn ngữ và văn hóa của ngôi làng", Moyath khẳng định với ánh mắt lạc quan.
