Ngày 1/4, phiên xét xử bị cáo Trương Mỹ Lan (68 tuổi, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát) và 85 bị cáo khác tiếp tục phần tranh luận với nội dung Viện KSND TP.HCM đối đáp lại các quan điểm bào chữa của luật sư, tự bào chữa bổ sung của bị cáo, và quan điểm bảo vệ quyền lợi.
Trong phần đầu đối đáp, vị đại diện VKSND TP.HCM cho rằng, cơ quan công tố luôn tuân thủ các nguyên tắc của bộ Luật tố tụng Hình sự, trong đó có nguyên tắc suy đoán vô tội, trọng sự thật khách quan của vụ án… VKS trân trọng các quan điểm, bài bào chữa, chứng cứ của các luật sư bào chữa cho các bị cáo.
Theo đại diện VKS, những ngày xét xử vừa qua, các bị cáo thành khẩn, ăn năn hối cải, song một số luật sư trong phần tranh luận chưa thật sự nghiêm túc, luận cứ đưa ra không bám sát diễn biến của phiên tòa làm ảnh hưởng đến quyền lợi của các bị cáo. Một số luật sư sử dụng từ ngữ mang tính nhận định thiếu căn cứ phần đánh giá của VKS.
Đại diện VKS cho rằng, hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan là xuyên xuốt từ 2012. Bản chất Trương Mỹ Lan coi SCB như một công cụ tài chính, như một nơi giữ tiền, bất cứ lúc nào cần tiền thì Trương Mỹ Lan chỉ đạo các bị cáo khác rút tiền ra khỏi SCB.
Việc đưa tài sản đảm bảo cho các khoản vay chỉ là phương thức thủ đoạn phạm tội. Các tài sản này có thể rút ra, thay thế bằng tài sản khác không đủ điều kiện pháp lý dẫn đến các khoản vay không có khả năng thu hồi vốn.
Theo VKS, mặc dù bà Lan không phải là thành viên Hội đồng quản trị SCB, tuy nhiên nhận định đánh giá của luật sư bào chữa cho bị cáo Trương Mỹ Lan cho rằng bà Lan không phải chủ thể của tội danh Tham ô tài sản là không đúng Luật Doanh nghiệp, Luật Các tổ chức tín dụng, tài liệu thu thập được và kết quả thẩm tra tại tòa.
Pháp luật nêu rõ SCB thành lập dưới hình thức công ty cổ phần hoạt động theo pháp luật, đại hội đồng cổ đông là cơ quan cao nhất của công ty cổ phần, thành phần gồm tất cả cổ đông có quyến biểu quyết. HĐQT chỉ là cơ quan quản lý công ty do đại hội đồng cổ đông bầu ra. Luật sư cho rằng HĐQT mới là cơ quan quản lý cao nhất tại SCB là chưa đúng quy định của pháp luật.
Vị đại diện VKS cho rằng, căn cứ để xác định hậu quả của vụ án không bắt buộc phải thành lập hội đồng định giá trong tố tụng hình sự mà có thể Điều 88 áp dụng biện pháp thu thập chứng cứ khác để định giá xác định hậu quả của vụ án. Số tiền tham ô hơn 304.000 tỷ đồng
VKS không căn cứ vào kết luận định giá của Công ty Hoàng Quân mà áp dụng các biện pháp điều tra khác để xác định thiệt hại của vụ án. VKS đã áp dụng tổng dư nợ trừ đi giá trị các tài sản đảm bảo là đã áp dụng nguyên tắc có lợi cho các bị cáo.
Cáo trạng kết luận bị cáo Trương Mỹ Lan có quyền hạn chi phối, điều hành mọi hoạt động của SCB là có căn cứ, đúng quy định của pháp luật. VKS cho rằng tài liệu thể hiện Lan thâu tóm, sở hữu, chi phối quyết định với toàn bộ cổ phần bị cáo sở hữu.
Đối với quan điểm của luật sư cho rằng, xác định thiệt hại của vụ án dựa trên quy định của Ngân hàng Nhà nước là lấy tổng dư nợ trừ đi giá trị tài sản đảm bảo, VKS cho biết việc xác định chỉ áp dụng đối với các vụ án hình sự vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng thông thường.
Tuy nhiên trong vụ án này, bản chất của bị cáo Trương Mỹ Lan là chiếm đoạt tài sản, đưa tài sản vào không đăng ký giao dịch bảo đảm... nên VKS không xác định hậu quả của vụ án theo cách tính trên.
Bên cạnh đó, bản sao kê biến động cổ đông bị cáo Tạ Chiêu Trung (Tổng giám đốc Công ty Việt Vĩnh Phú) lập tới 6/2022 và lời khai ông Trung tại tòa đều thể hiện Trương Mỹ Lan giao Trung theo dõi cổ phần SCB thuộc sở hữu bị cáo, liên quan bị cáo. Biến động cổ phần SCB đều thực hiện theo chỉ đạo của vị Chủ tịch Vạn Thịnh Phát.
Ngoài ra, biên bản hỏi cung bị cáo Lan xác nhận vận động người thân, bạn bè mua cổ phần trước khi sáp nhập 3 ngân hàng để đạt 65%, sau đó tiếp tục tăng cổ phần lên.
Mặc dù bà bị cáo Trương Mỹ Lan không quản lý tài sản SCB nhưng nắm quyền chi phối tuyệt đối nên có quyền bầu, miễn nhiệm thành viên SCB. Từ đó, bị cáo này bố trí thành phần chủ chốt giúp sức cho mình.
"Đây là điều kiện, phương thức, thủ đoạn để bị cáo lợi dụng chiếm đoạt tiền tại SCB", vị đại diện VKS nói.
Đối với quan điểm cho rằng việc ngân hàng SCB bán nợ cho Công ty VAMC là được Ngân hàng Nhà nước cho phép nhưng vẫn quy kết dư nợ đã bán cho VAMC vào hậu qủa của vụ án.
Theo đại diện VKS, dù pháp luật cho phép các tổ chức tín dụng được quyền áp dụng các biện pháp bán nợ, cấn trừ nợ…để xử lý nợ xấu nhưng trong vụ án này các bị cáo dùng biện pháp bán nợ, cấn trừ nợ đây là thủ đoạn, phương thức để cho dấu nợ xấu, che dấu hành vi phạm tội để chiếm đoạt tiền rút ra từ SCB nên các bị cáo vẫn phải có trách nhiệm đối với các khoản nợ này.
Theo đại diện VKS, mặc dù hành vi của Trương Mỹ Lan là xuyên suốt trong một thời gian dài với cùng phương thức, thủ đoạn nhưng VKS truy tố về hai tội danh khác nhau vì trong giai đoạn từ năm 2012-2018 hành vi phạm tội của Trương Mỹ Lan và đồng phạm thỏa mãn cấu thành tội vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng Bộ luật Hình sự năm 1999.
Đến giai đoạn 2018 trở về sau, lúc này Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi bổ sung năm 2017) có hiệu lực, đồng thời căn cứ vào các văn bản hướng dẫn thi hành thì trong giai đoạn này hành vi của Trương Mỹ Lan đã đủ yếu tố để cấu thành tội tham ô tài sản. Do đó VKS truy tố về hai tội danh là có căn cứ.
Về cáo buộc Trương Mỹ Lan là chủ mưu, cầm đầu, cơ quan công tố giữ nguyên nhận định bị cáo coi SCB như một công cụ tài chính, là nơi giữ tiền, bất cứ lúc nào cần tiền sử dụng thì chỉ đạo như cáo trạng đã nêu.
Với tài liệu, căn cứ có được, mặc dù chưa có kết quả tương trợ tư pháp về xác minh làm rõ 5 doanh nghiệp nước ngoài đứng tên cổ phần cho bà Lan, nhưng đủ cơ sở xác định bà Trương Mỹ Lan là chủ thể tội Tham ô tài sản.
Việc các luật sư yêu cầu cơ quan tố tụng chứng minh 5 công ty cổ phần nước ngoài mua cổ phần của bị cáo không làm thay đổi sự thật bà Lan nắm quyền chi phối với sổ cổ phần này.
Theo VKS, một số luật sư cho rằng cần trưng cầu định giá tài sản trong tố tụng hình sự. Theo VKS, trong vụ án này, cơ quan tiến hành tố tụng không áp dụng biện pháp định giá mà áp dụng biện pháp thu thập chứng cứ khác để định giá tài sản.
Kết quả điều tra xác định thiệt hại do hành vi bà Trương Mỹ Lan gây ra là hơn 677.000 tỷ đồng, phù hợp với hệ thống hạch toán trên hệ thống phần mềm SCB, lời khai các bị cáo khác, đơn vị kiểm toán độc lập…
VKS cho rằng cơ quan công tố xem xét thiệt hại bà Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt và phải chịu thiệt hại là 677.000 tỷ đồng.
