Húng quế, loại rau gia vị được sử dụng ngoài thêm hương vị cho món ăn còn mang lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe với các đặc tính tăng cường miễn dịch.
Húng quế cũng như tinh dầu của nó đã được chứng minh tác dụng giúp ngăn ngừa nhiều loại bệnh lý, khiến húng quế trở thành một trong những loại thảo dược quan trọng nhất được biết đến ngày nay.
Húng quế là một cây thuốc quan trọng trong y học dân gian ở các nước châu Á, trong đó có Việt Nam trong hàng nghìn năm.
Húng quế ở Việt Nam (Ocimum basilicum var. thyrsiflora), là một giống húng tây bản địa của Đông Nam Á, đã được gieo trồng chọn lọc để lựa được những tính trạng đặc trưng. Loại húng quế này được sử dụng khắp Đông Nam Á để làm gia vị, có mùi thơm được miêu tả như tương tự tiểu hồi và cam thảo tây, hơi cay, mùi vị ổn định hơn húng ngọt khi nấu ở nhiệt độ cao và thời gian dài.
 |
| Rau húng quế nhiều công dụng hơn chúng ta nghĩ |
Húng quế ở Việt Nam có lá nhỏ, nhọn, thân tím và hoa màu hồng tía. Tinh dầu húng quế cũng được sử dụng để tạo ra nước hoa và trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe nhờ khả năng hoạt động như một chất kháng khuẩn và chống lại vi khuẩn, virus, nấm mốc.
Húng quế là loại dược thảo được nghiên cứu nhiều nhất về đặc tính chữa bệnh. Các nghiên cứu khoa học cho thấy húng quế có một số tác dụng như: Chống viêm, chống oxy hóa, chống ung thư, giảm đau, hạ sốt, ngăn ngừa bệnh tiểu đường, bảo vệ gan, bảo vệ mạch máu, chống căng thẳng, tăng cường miễn dịch…
Dưới đây là một số lợi ích chính của húng quế:
Chứa chất chống oxy hóa chống lại bệnh tật
Chất chống oxy hóa và tinh dầu húng quế có khả năng giúp chống lại tác hại của các gốc tự do đồng thời bảo vệ cấu trúc DNA và tế bào. Loại thảo dược này chứa chất chống oxy hóa flavonoid như orientin và viceninare, giúp bảo vệ các tế bào bạch cầu chịu trách nhiệm về chức năng miễn dịch, cũng như các cấu trúc tế bào nơi lưu trữ DNA.
Các nghiên cứu cho thấy rằng chất chống oxy hóa được tìm thấy trong húng quế bao gồm axit phenolic và ít nhất 18 loại flavonoid khác nhau, cũng giữ cho nhiễm sắc thể không bị thay đổi và dẫn đến đột biến tế bào và tăng trưởng tế bào ung thư.
Stresss oxy hóa xảy ra bên trong cơ thể do tác động của độc tố trong chế độ ăn uống, ô nhiễm môi trường và bức xạ, nhưng các hoạt chất có trong húng quế giúp chống lại quá trình oxy hóa và làm chậm tác động của lão hóa.
Hoạt động như một chất chống viêm
Húng quế có chứa các loại tinh dầu mạnh mẽ, bao gồm eugenol, citronellol và linalool. Các phát hiện từ các nghiên cứu chỉ ra rằng những loại tinh dầu giúp giảm các yếu viêm, vốn là căn nguyên của hầu hết các bệnh như bệnh tim mạch, viêm khớp dạng thấp và các tình trạng viêm ruột.
Giúp chống lại bệnh ung thư
Các nghiên cứu lâm sàng được công bố trên tạp chí Nutrition and Cancer cũng cho thấy các hợp chất hóa học của húng quế có thể giúp ngăn ngừa ung thư một cách tự nhiên, bao gồm các bệnh ung thư da, gan, vòm họng, phổi… do hóa chất gây ra.
Các hợp chất trong loại thảo dược này có khả năng tăng hoạt động chống oxy hóa, thay đổi tích cực các biểu hiện gen, gây ra quá trình apoptosis (chết theo chương trình) của tế bào ung thư và ngăn chặn các khối u ung thư lây lan.
Trong các nghiên cứu in vivo, chiết xuất húng quế đã cho thấy khả năng bảo vệ chống lại ung thư và tỷ lệ tử vong đồng thời bảo vệ có chọn lọc các mô và tế bào bình thường khỏi tác động tiêu cực của phương pháp điều trị ung thư như xạ trị hoặc hóa trị.
Điều này có nghĩa là sử dụng chiết xuất húng quế là một phương pháp điều trị ung thư bổ sung cho bệnh nhân ung thư, kể cả những người trải qua hóa xạ trị.
Chứa các đặc tính kháng vi khuẩn, virus
Tinh dầu húng quế được phát hiện có hoạt tính kháng khuẩn chống lại nhiều loại vi khuẩn, nấm men, nấm mốc và virus. Trong các nghiên cứu, chiết xuất húng quế được chứng minh tác dụng ức chế các chủng vi khuẩn kháng thuốc không đáp ứng với các phương pháp điều trị kháng sinh.
Chống lại căng thẳng bằng cách hoạt động như một Adaptogen (chất thích nghi)
Húng quế có tiềm năng mạnh mẽ, hoạt động như một chất thích nghi tự nhiên, giúp cơ thể thích ứng với căng thẳng và bình thường hóa tác hại của các tác nhân gây căng thẳng.
Ví dụ, khi các nhà nghiên cứu nghiên cứu tác dụng chống căng thẳng của lá húng quế tươi cho thỏ tiếp xúc với môi trường căng thẳng cao, họ nhận thấy sự cải thiện đáng kể mức độ stress oxy hóa sau khi sử dụng loại thảo dược này.
Sau khi thỏ được bổ sung 2g lá húng quế tươi trong 30 ngày, cho thấy tác dụng bảo vệ tim mạch và hô hấp để đối phó gới các tác nhân gây căng thẳng.
Sự giảm đáng kể lượng đường trong máu cũng được quan sát thấy, trong khi có sự gia tăng đáng kể hoạt động chống oxy hóa.
Chống lại bệnh trầm cảm
Húng quế còn có lợi ích những người bị rối loạn tâm thần hoặc các bệnh liên quan đến tâm trạng như trầm cảm và lo âu.
Loại thảo dược này được coi là thuốc chống trầm cảm vì nó có thể tác động tích cực đến chức năng não, tuyến thượng thận, giúp kích thích chất dẫn truyền thần kinh điều chỉnh các hormone làm cho chúng ta vui vẻ và tràn đầy năng lượng.
Tăng cường sức khỏe tim mạch
Với các tác dụng chống oxy hóa và chống viêm, húng quế có thể giúp bảo vệ mạch máu, điều hòa huyết áp.
Húng quế khả năng giúp ngăn ngừa sự ngưng tụ tiểu cầu để giảm nguy cơ tạo thành cục máu đông trong động mạch.
Húng quế cũng có thể làm giảm chứng viêm gây ra bệnh tim mạch bằng cách ức chế giải phóng các cytokine tiền viêm, các protein được tiết ra từ tế bào này sang tế bào khác để giao tiếp và nâng cao khả năng phòng thủ miễn dịch của cơ thể.
Khi điều này xảy ra trong thời gian dài, cơ thể trải qua một “dòng thác viêm”, gây căng thẳng cho các cơ quan và làm chậm quá trình lưu thông máu, điều hòa hormone và quá trình nhận thức.
Khi nói đến sức khỏe tim mạch, tình trạng viêm có thể hình thành mảng bám chất béo giàu cholesterol trong các mạch máu và làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Hỗ trợ chức năng gan và giúp giải độc cơ thể
Một nghiên cứu in vivo được công bố trên Tạp chí Thực phẩm Thuốc cho thấy rằng khi những con chuột ốm yếu được cho uống chiết xuất húng quế trong khoảng thời gian 5 ngày, chúng đã có những cải thiện đáng kể trong việc sản xuất các enzym giải độc, khả năng chống oxy hóa cao hơn và giảm sự tích tụ chất béo trong gan.
Giúp kiềm hóa cơ thể và cải thiện tiêu hóa
Húng quế đã được chứng minh là giúp cân bằng kiềm toan trong cơ thể và khôi phục mức độ pH thích hợp. Điều này có thể cải thiện tiêu hóa và khả năng miễn dịch bằng cách giúp vi khuẩn có lợi phát triển trong hệ vi sinh đường ruột, đồng thời làm giảm vi khuẩn có hại có thể gây bệnh.
Theo y học dân gian, húng quế cũng được sử dụng để giúp giảm đầy hơi và giữ nước, chán ăn, co thắt dạ dày, trào ngược dịch vị, và thậm chí để tiêu diệt giun hoặc ký sinh trùng trong đường ruột.
Đây cũng chính là lý do húng quế là loại rau thơm ăn kèm trong các món như thịt chó, lòng… Không chỉ có tác dụng khử mùi hôi, mà còn giúp hỗ trợ tiêu hóa, chống lại ký sinh trùng đường ruột và hàng loạt lợi ích cho sức khỏe như trên.
Có tác dụng cải thiện sinh lý tự nhiên
Ở Italia, húng quế đã được coi là biểu tượng của tình yêu trong nhiều thế kỷ. Hương thơm húng quế giúp làm hưng phấn, bằng cách tăng lưu lượng máu và mức năng lượng, đồng thời giảm viêm.
Trong tôn giáo Hindu và trong y học truyền thống Ấn Độ, húng quế được coi là “thần dược của cuộc sống” và được sử dụng để thúc đẩy chức năng sinh lý lành mạnh và tâm trạng lạc quan.
Giúp bảo vệ chống lại bệnh tiểu đường và hội chứng chuyển hóa
Các hợp chất trong húng quế có tác dụng giảm lượng đường huyết và chống viêm, giúp kiểm soát tiểu đường và các dạng hội chứng chuyển hóa khác.
Ngoài ra, tinh dầu húng quế còn khả năng giúp giảm mức triglycerid và cholesterol, những bệnh nhân tiểu đường thường kèm theo rối loạn chuyển hóa lipid.
Ngày nay, húng quế là một trong những loại rau thơm quan trọng nhất trong nhiều nền văn hóa và ẩm thực, bao gồm Italia, Ấn Độ, Thái Lan và Việt Nam.
Lá húng quế có thể được ăn cả sống hoặc nấu chín và được sử dụng theo nhiều cách như: Ăn sống, trộn salad, xào nấu với các loại thịt, là thành phần của nước sốt, trà thảo dược…
Ở dạng tươi, húng quế an toàn và thường được dung nạp tốt vì thường không gây ra phản ứng dị ứng hoặc tác dụng phụ ở hầu hết người dùng. Tuy nhiên, những người đang có kế hoạch mang thai, đang mang thai và cho con bú không nên dùng quá nhiều húng quế.
TS. Lương Y Phùng Tuấn Giang
Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam
