Bâng khuâng nuối tiếc
Như vậy, sau nửa thế kỷ trơ gan cùng tuế nguyệt, tượng tướng quân Trần Nguyên Hãn đến nay chỉ còn tính bằng giờ và người Sài Gòn đã phải ngậm ngùi chia tay một hình ảnh quen thuộc đầy ắp kỷ niệm này . . .
Tượng tướng quân Trần Nguyên Hãn
Tượng Trần Nguyên Hãn cùng nhiều pho tượng khác được đặt trên các bùng binh trong thành phố vào những năm cuối thập niên 1960. Từ đó đến nay, nói về Sài gòn không ai quên được hình ành một An Dương Vương cầm nỏ thần đứng trên cao chót vót, một Phù Đổng thiên vương mới 3 tuổi đã nhổ cây tre cưỡi ngựa sắt khạc ra đốm lửa, một Phan Đình Phùng mộc mạc chân quê cầm súng đánh quân Pháp xâm lược nước ta. Những hình ảnh đó luôn là những hình ảnh đi sâu vào lòng người Sài Gòn. . .
Rảo một vòng quanh bùng binh chợ Bến Thành. Buổi sáng ít người qua lại. Một người phụ nữ trung niên tay cầm máy ảnh cố chụp lại những hình ảnh của pho tượng. Nhìn chị, đôi mắt cố nhìn vào pho tượng như muốn ghi đậm vào trí nhớ hình ảnh quen thuộc này. Chị cho biết, chị là giáo viên dạy sử của một trường trung học cấp 2 ờ quận 10. Chị nói: “người Sài gòn đã một lần chia tay với bức tượng Lê Lợi, người anh hùng áo vải 10 năm nằm gai nếm mật chống lại với quân Minh. Nhìn pho tương một tay phất cờ, một tay giương cao thanh kiếm đã từng làm tôi nhớ lại những chiến công hách như vây hãm Vương Thông, chém Liễu Thăng ở ải Chi Lăng và một trận tán đởm kinh hồn quân Minh ở Đông Bộ Đầu do tướng Trần Nguyên Hãn cầm quân giờ đây đã lùi vào dĩ vãng”.
Chị thao thao như gặp phải tri âm, chị nói mà không cần tôi trả lời: “anh có biết tượng Trần Nguyên Hãn với áo giáp sắt phi ngựa giữa sa trường trên tay có con chim bồ câu là lấy từ câu chuyện nào không?” Tôi ngớ người ra, chị nói tiếp: đó là chuyện ông bị vây hãm tại thành Võ Ninh. Nhờ có con chim bồ câu mang thư cầu cứu đến Bình Định Vương Lê Lợi, ông và đội quân của ông được giải vây...
Một bên tượng là chợ Bến Thành hơn 100 năm tuổi.
Câu chuyện đang dở chừng, một nhóm học sinh còn mang trên người bộ đồng phục từ xa đi tới. “Chúng em là học sinh cấp 3. Thầy em nói, pho tượng này sắp di dời nên chúng em đến thăm lần cuối, chụp vài tấm ảnh để sau này còn khoe với mọi người”. Phượng – em nữ sinh trong nhóm – kể cho chúng tôi nghe về những bài báo, những trang sách về Trần Nguyên Hãn. Em nói, nhìn lên pho tượng em thấy cả một niềm tự hào dân tộc. Tiếc quá thế hệ chúng em chĩ mới biết pho tượng này trong vài năm nay, giờ phải sắp chia tay . . .
Giá như được chuyển về công viên 23/9
Sự ra đi của tượng Lê Lợi trước đây và sắp tới là tượng Trần Nguyên Hãn là điều tất yếu khi thành phố phát triển. Tuy nhiên, mất đi một hình ảnh đầy ắp kỷ niệm đã khiến cho hàng triệu con tim người Sài gòn thổn thức. Ngậm ngùi lắm bởi nó đã khắc sâu vào tâm khảm, vào lòng người niềm tự hào và sự kiêu hãnh của một thành phố đầy tình tự dân tộc.
Chúng tôi vào chợ. Chợ Bến Thành đã hơn 100 năm nay vẫn còn giữ được vẻ đẹp truyền thống. Từ cách mua bán đến những suy nghĩ của những tiều thương dường như ai cũng một niềm nuối tiếc khi pho tượng phải di dời.
“Anh biết không, khi tôi vào buôn bán tại chợ thì pho tượng đã có từ lâu rồi. Mỗi ngày ngang đây, nhìn con chim bồ câu, nhìn ông tướng cỡi ngưa từ hàng chục năm nay đã trở nên thân thuộc. Bây giờ di dời đi thay vào đó là một công trình khác cảm giác của chúng tôi là một sự lạ lẫm và trống vắng” chị Hoa tiểu thương ngành hàng ăn uống phía sau chợ trải lòng với chúng tôi. Chị nói tiếp: “Giá như pho tượng được đưa về công viên 23/9 gần đó để mỗi ngày có dịp ngang qua chúng tôi còn nhìn thấy cũng như những người đã biết đến pho tượng này còn có điều kiện ghé thăm thì hay quá”.
Quả thật vậy, Nằm ở vị trí trung tâm, giữa những con đường luôn đầy ắp xe cộ, pho tượng Trần Nguyên Hãn nhìn về một bên là chợ Bến Thành đã trên 100 năm tuổi, một bên là con đường Hàm Nghi với những tòa nhà cũ xưa đã in đậm dấu ấn trong lòng người Sài gòn.
Những đôi tinh nhân trên chiếc ghế đá dưới chân tượng đài, những đứa trẻ con ngây thơ nhìn lên trên cao, con chim bồ câu trong tay người anh hùng vỗ cánh bay đi và cứ mùa hè đến những hàng lim xẹt hai bên đường Lê Lợi rơi hoa vàng cả lòng đường vốn đã là những hình ảnh thân yêu không thể một sớm một chiều mà quên được.
Giờ đây, tượng Trần Nguyên Hãn sẽ không còn trụ lại nơi đây. Ông sẽ được đưa vào công viên Phú Lâm, nơi cách chỗ cũ gần 10km. Xót xa quá.
Mỗi hình ảnh thân quen của thành phố giờ mất đi luôn làm cho người Sài gòn ray rứt. Dường như trong tiềm thức họ luôn đọng lại những hình ảnh của một Sài gòn đầy ắp kỷ niệm – kỷ niệm của một thời đã qua . . .
Trần Chánh Nghĩa
Đã đăng trên VietNamNet ngày 1.8.2014
https://vietnamnet.vn/vnthoi-su/luyen-tiec-pho-tuong-ra-di-nhuong-cho-tau-dien-ngam-189943.html
