Vị tướng với câu nói bất hủ: “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”
Tượng Đức Thánh Trần Hưng Đạo tọa lạc trên bán đảo Phương Mai (thuộc làng chài Hải Minh, khu vực 9, phường Hải Cảng, TP Quy Nhơn, Bình Định). Tính đến nay, tượng Đức Thánh Trần ở Quy Nhơn đã có tuổi đời gần 50 năm.
Theo hồ sơ di tích, tượng Đức Thánh Trần ở Quy Nhơn được đúc bằng xi măng cốt thép, gồm 2 phần chính: bệ và tượng. Bệ tượng cao 3,9 m được tạo thành 2 cấp, 4 mặt xung quanh được ốp bằng đá cuội, giữa được tạc 4 bức phù điêu mô tả những hình ảnh, sự kiện tiêu biểu của nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên xâm lược.
Bức phù điêu trước mặt tượng thể hiện Hưng Đạo Đại Vương đang trong tư thế dũng mãnh đứng trước mũi thuyền rồng thống lĩnh ba quân trong trận chiến Bạch Đằng giang lịch sử. Phù điêu bên trái là hình ảnh Trần Hưng Đạo dâng gươm cho vua Trần với câu nói bất hủ: “Bệ hạ chém đầu tôi trước rồi hãy hàng”.
Phù điêu bên phải mô tả hình ảnh tướng Trần Bình Trọng hiên ngang trước mặt kẻ thù: “Ta thà làm quỷ nước Nam, không thèm làm vương đất Bắc”. Phù điêu ở mặt sau là bức tranh diễn tả hình ảnh các bô lão trong hội nghị Diên Hồng đang giơ cánh tay với quyết tâm “Quyết đánh” chứ không chịu đầu hàng quân giặc.
Tượng Trần Hưng Đạo được tạo dáng trong tư thế dũng mãnh, khuôn mặt quyết đoán của một vị tướng đang chỉ huy ba quân tiêu diệt quân xâm lược phương Bắc. Mặt tượng hướng về phía Bắc, mình mặc chiến bào, bên ngoài khoác áo choàng, đầu đội mũ sắt, chân trái đứng trụ, chân phải gác trên bệ thuyền, tay phải chỉ ra phía Bắc, tay trái cầm kiếm đeo ở thắt lưng trong tư thế chuẩn bị xung trận.
Phía trước tượng đài là hương án, được đúc bằng xi măng, ốp đá mài. Trước hương án là một lư hương (đỉnh) đúc bằng xi măng, trên thân lư hương có trang trí hình rồng… Lư hương và án thờ này là nơi người dân và du khách 4 mùa đến dâng hương, dâng hoa.
Ngọn hải đăng trước biển bảo vệ tàu thuyền ngư dân
Theo ông Mai Văn Xịn, trưởng khu vực 9, tượng Đức Thánh Trần ở Quy Nhơn được khởi công xây dựng vào năm 1972, khánh thành năm 1973. Kinh phí xây dựng do sự quyên góp của Hội Thánh Trần Bình Định và các mạnh thường quân.
Ban đầu, người dân gọi là Linh tượng Đức Thánh Trần Hưng Đạo, sau này chính quyền đổi tên thành Tượng đài Trần Hưng Đạo. Tượng đài này được UBND tỉnh Bình Định xếp hạng di tích cấp tỉnh vào năm 2007.
Tại TP Quy Nhơn còn có Đền thờ Đức Thánh Trần (ở số 596/17 Trần Hưng Đạo, phường Thị Nại) để người dân đến dâng hương, tưởng niệm. Tuy vậy, trước tượng đài Đức Thánh Trần (ở phường Hải Cảng) nhiều người dân và du khách vẫn thường xuyên đến thắp hương, tỏ lòng thành kính trước anh linh vị anh hùng dân tộc.
Ông Mai Văn Xịn cho biết, trong niềm tin tâm linh của người dân TP Quy Nhơn, đặc biệt là người dân ở làng chài Hải Minh xem tượng đài Trần Hưng Đạo rất linh thiêng. Nhiều người không gọi tên tuổi cụ thể của người anh hùng dân tộc này mà chỉ tôn kính gọi là tượng Đức Ông hay tượng Đức Thánh Trần.
“Người dân tin bao nhiêu cơn bão mạnh từ biển Đông ập vào nhưng TP Quy Nhơn ít bị thiệt hại hơn những nơi khác là nhờ có Đức Thánh Trần che chở, đẩy gió đi hướng khác. Những tàu thuyền của ngư dân xuất phát từ đầm Thị Nại hay Cảng cá Quy Nhơn ra khơi đánh bắt thường hướng lên tượng Đức Thánh Trần khấn vái, cầu xin được bảo hộ. Còn du khách thập phương thì khắp 4 mùa mỗi khi qua làng chài Hải Minh du lịch đều lên dâng hương, dâng hoa lên tượng Đức Thánh Trần”, ông Xịn chia sẻ.
Cũng theo ông Xịn, hàng năm, vào dịp giỗ Đức Thánh Trần (ngày 20/8 Âm lịch), Hội Đức Thánh Trần ở TP Quy Nhơn và người dân địa phương thường tổ chức lễ dâng hương tại tượng đài Đức Thánh Trần ở Hải Minh vào chiều 19/8 Âm lịch, sau đó làm lễ rước về Đền thờ Đức Thánh Trần ở đường Trần Hưng Đạo (TP Quy Nhơn).
Không chỉ có ngày giỗ, vào các ngày mùng 1, 14, 15, 30 Âm lịch hàng tháng, ngày Tết, ngày khai ấn đền Trần…, nhiều người dân cũng đến dâng hương, dâng hoa tại tượng Đức Thánh Trần ở Quy Nhơn.
“Người dân làng chài Hải Minh chúng tôi xem Đức Thánh Trần là vị thần bảo hộ của dân làng. Không chỉ có lễ, tết, ngày thường cũng có người đến dưới chân tượng dâng hương, dân hoa, khấn vái, cầu cho mọi điều được tốt đẹp…”, ông Xin chia sẻ thêm.
Điểm du lịch văn hóa, lịch sử
Ngày nay, làng chài Hải Minh (TP Quy Nhơn) đang là điểm đến của những di tích xưa, núi non trùng điệp, biển ôm núi cùng với vẻ ngoài hoang sơ tạo nên một thắng cảnh thiên nhiên đầy thú vị. Từ đường Xuân Diệu ở TP Quy Nhơn, du khách dễ dàng nhìn thấy tượng đài Trần Hưng Đạo uy nghi trên một mỏm núi cao khoảng 50m so với mực nước biển, bên dưới là làng chài Hải Minh (thuộc khu vực 9, phường Hải Cảng, TP Quy Nhơn) tuyệt đẹp.
