Bayern Munich thay huấn luyện viên ngay trước giai đoạn nước rút của mùa giải và chỉ một tuần trước khi bước vào một loạt trận đấu mang tính chất sống còn. "Hùm xám" xứ Bavaria sẽ thư hùng với kình địch Dortmund, đối thủ cạnh tranh trực tiếp trên bảng xếp hạng tại Bundesliga, chạm trán Freiburg tại cúp Quốc gia Đức và đặc biệt là kịch chiến với Manchester City ở tứ kết Champions League.
Hiếm đội bóng nào lại quyết định thay tướng vào thời điểm nhạy cảm như vậy. Ngay cả người trong cuộc, từ HLV Nagelsmann, các cầu thủ, thậm chí một số thành viên ban lãnh đạo Bayern đều bị bất ngờ.
Thực tế, việc này không hề được lên kế hoạch trước. Mặc dù đã tiến hành đàm phán với Tuchel, tuy nhiên Bayern muốn đưa nhà cầm quân 49 tuổi này về dẫn dắt "Hùm xám" sau khi mùa giải 2022/23 khép lại. Dù vậy, tình hình thay đổi nhanh chóng theo hướng ngày càng tồi tệ khiến ban lãnh đạo phải đẩy sớm kế hoạch.
Trong thất bại 1-2 trước Bayer Leverkusen, thầy trò Nagelsmann đem đến màn trình diễn tệ hại nhất từ đầu mùa giải. Các cầu thủ thi đấu thiếu mục đích rõ ràng, rời rạc và bất ổn, dẫn đến nỗi quan ngại về sự sụp đổ trong tháng Tư. Từ Giám đốc điều hành Oliver Kahn đến Giám đốc thể thao Hasan Salihamidzic đều không thể tin nổi Bayern lại có thể tệ đến thế.
Nếu thua trong cả ba trận đấu then chốt vừa nêu, Bayern Munich đứng trước nguy cơ không giành được danh hiệu nào, thành tích còn tệ hơn cả mùa trước. Ở mùa đầu tiên Nagelsmann dẫn dắt "Hùm xám", gã khổng lồ của bóng đá Đức bị loại ở tứ kết Champions League bởi Villarreal, thảm bại 0-5 trước Borussia Monchengladbach ở cúp Quốc gia và vô địch Bundesliga rất thiếu thuyết phục. Thành tích ấy đã là khó chấp nhận nổi đối với kẻ thống trị như Bayern chứ đừng nói đến chuyện trắng tay.
Dù vậy, Allianz Arena vẫn len lỏi niềm tin và hy vọng về việc vãn hồi cục diện. Tại đấu trường Champions League, thầy trò Nagelsmann vẫn duy trì thành tích toàn thắng cho đến trước vòng tứ kết. Thế nên chỉ vài ngày trước quyết định bất ngờ thay huấn luyện viên, ưu tiên của ban lãnh đạo Bayern vẫn là để Nagelsmann tại vị đến hết mùa. Vấn đề là Tuchel không sẵn lòng chờ đợi.
Đội chủ sân Allianz Arena nhận được thông điệp phải quyết định ngay bây giờ hoặc đối diện rủi ro cựu HLV Chelsea có thể ký hợp đồng với đội bóng khác.
Lần bổ nhiệm hụt Tuchel trước đây khiến Bayern cảm thấy bất an. Đầu năm 2018, Hùm xám đã tiếp cận Tuchel để đề xuất nhà cầm quân này kế tục Jupp Heynckes. Karl-Heinz Rummenigge, lúc đó là Tổng Giám đốc ủng hộ phương án Tuchel nhưng Chủ tịch Uli Hoeness lại hoài nghi.
Người đứng đầu đội bóng lo ngại tính cách nóng nảy và khó bảo của vị chiến lược gia cá tính này không phù hợp với văn hóa "Bayern là đại gia đình". Ban lãnh đạo quyết định cần thêm thời gian để cân nhắc và Tuchel gia nhập Paris Saint Germain (PSG).
Sự chần chừ ấy khiến Bayern vụt mất cơ hội chiêu mộ nhà cầm quân tài năng và thành công bậc nhất của Đức trong vài năm trở lại đây. Do đó, 5 năm sau, ban lãnh đạo đội bóng ra quyết định phải hành động kịp thời, tới nỗi Nagelsmann biết thông tin bị sa thải từ truyền thông thay vì nhận thông báo từ đội bóng chủ quản.
Nhiều thành viên Bayern cảm thấy cay đắng thay cho vị HLV trẻ tuổi này, nhưng hầu hết ủng hộ việc sa thải.
Nagelsmann quá nóng vội, chưa bao giờ kết nối được với phòng thay đồ, vốn hiện diện nhiều ngôi sao lẫn tượng đài, đặc biệt là thủ thành Manuel Neuer và tiền đạo kỳ cựu Thomas Muller. Suy cho cùng, Hoffenheim và Leipzig không thể áp lực và phức tạp như Bayern Munich.
Cú vấp tại Allianz Arena sẽ giúp vị chiến lược gia mới chỉ 35 tuổi này có thêm kinh nghiệm trong quản lý đội bóng lớn, thời gian vẫn còn dài cho sự nghiệp của ông. Tuy nhiên, với vị thế của Bayern, kiên nhẫn đợi chờ không hề có trong từ điển. Vì vậy, Thomas Tuchel được chọn.
Trước khi trở thành HLV, Tuchel trải qua quãng đời cầu thủ ngắn ngủi và dở dang. Trưởng thành ở vị trí hậu vệ từ học viện Augsburg, Tuchel sớm bị đội bóng này thải loại vào năm 19 tuổi. Ông ký hợp đồng với Stuttgarter Kickers, đội bóng thi đấu tại Bundesliga 2, nhưng chỉ có vỏn vẹn 8 lần ra sân trước khi "rớt" xuống hạng ba để đầu quân cho SSV Ulm.
Trong màu áo Ulm, Tuchel có 68 lần ra sân nhưng phải giải nghệ sớm vào năm 24 tuổi vì chấn thương đầu gối. Quãng thời gian khó khăn cho cả sự nghiệp lẫn cuộc sống này, ông phải đi làm bồi bàn tại một quán bar để mưu sinh và theo học ngành Quản trị kinh doanh tại đại học để "tìm hướng đi khác". Dù vậy, tình yêu bóng đá mãnh liệt thôi thúc Tuchel trở lại.
Nhờ mối liên hệ thâm tình với ông thầy cũ Ralf Rangnick tại Ulm, lúc bấy giờ đã chuyển sang làm HLV Stuttgart, Tuchel có cơ hội thử việc tại đội dự bị. Dù vậy, di chứng chấn thương khiến ông không thể trở lại sân cỏ. Bước ngoặt đến từ đây, Rangnick gợi ý cậu học trò theo nghiệp cầm quân, bắt đầu bằng công việc hỗ trợ cho các HLV trước khi tiếp quản đội U14 Stuttgart vào năm 2000.
Bằng sự nhạy bén chiến thuật bẩm sinh và đam mê học hỏi, Tuchel trưởng thành nhanh chóng. Ông được thăng chức làm trợ lý HLV đội U19 vào năm 2004. Một năm sau, U19 Stuttgart vô địch U19 Bundesliga, bệ phóng để Tuchel trở lại Augsburg dẫn dắt đội U19 và được đôn lên dẫn dắt đội dự bị. Sau đó, ông chuyển sang làm HLV U19 Mainz 05, nơi ông giành chức vô địch U19 Bundesliga 2008/09.
Thành tích ấn tượng ấy giúp Tuchel được Liên đoàn bóng đá Đức nhắm vào vị trí trợ lý HLV trưởng đội tuyển U21 quốc gia, song ông từ chối bởi một đề nghị hấp dẫn hơn. Đó là trở thành HLV trưởng Mainz 05 vào tháng 8/2009. 9 năm, từ anh bồi bàn đến chiến lược gia tại Bundesliga, Tuchel đã có bước tiến dài khó tin trong sự nghiệp.
Tuchel đưa Mainz từ tân binh đến đại diện cho Bundesliga dự Europa League chỉ sau 2 mùa giải. Trong 5 năm dẫn dắt đội bóng này, ông đi vào lịch sử với tư cách HLV giành điểm số trung bình cao nhất (1,41 điểm/trận), vượt qua thành tích ở mùa 2005/06 của Jurgen Klopp (1,13 điểm/trận), vị chiến lược gia lừng danh với chiến thuật Gegen-pressing. Nấc thang tiếp theo trong sự nghiệp Tuchel là kế nhiệm chính Klopp tại Dortmund. Ông giúp đội bóng này duy trì chu kỳ thành công với ngôi á quân Bundesliga 2015/16 và chức vô địch cúp Quốc gia Đức 2016/17.
Tuchel chỉ dẫn dắt Dortmund trong 2 mùa giải rồi chuyển sang PSG vào mùa hè 2018. Tại đội bóng giàu có nước Pháp này, vị chiến lược gia người Đức gặt hái thành công đáng kể với chức vô địch Ligue 1 ở mùa giải đầu tiên, cú "ăn ba" giải quốc nội trong mùa thứ hai và suýt chút nữa vô địch Champions League, khi chỉ chịu thua chính Bayern Munich trong trận chung kết.
Bỏ lỡ cơ hội đăng quang tại đấu trường danh giá nhất châu Âu với PSG, Tuchel làm nên điều thần kỳ cùng Chelsea. Được bổ nhiệm thay thế Lampard vào tháng 1/2021, nhà cầm quân người Đức đưa The Blues tiến một mạch từ vị trí thứ 9 lên vị trí thứ tư khi Premier League hạ màn và đặc biệt là giành chức vô địch Champions League. Từ phương án chữa cháy đến bước lên đỉnh châu Âu cùng Chelsea chắc chắn cũng là một trong những lý do thôi thúc Ban lãnh đạo Bayern Munich phải sa thải vội Nagelsmann để bổ nhiệm Tuchel.
Một trong những nhiệm vụ chính của Tuchel khi được bổ nhiệm sớm làm HLV Bayern Munich chính là đánh bại Man City của Pep Guardiola tại tứ kết Champions League. Giữa hai nhà cầm quân này có nhiều duyên nợ đầy thú vị. Trên sân cỏ, họ đã 10 lần đụng độ. Pep giành chiến thắng trong 2 lần chạm trán đầu tiên ở mùa 2013/14, khi nhà cầm quân người Tây Ban Nha còn làm việc tại Allianz Arena còn Tuchel dẫn dắt Mainz 05.
Guardiola tiếp tục chiếm ưu thế ở mùa 2015/16, khi giúp Bayern đánh bại Dortmund của Tuchel với tỷ số 5-1 tại Bundesliga và 4-3 ở chung kết cúp Quốc gia Đức. Trận đấu còn lại ở mùa này, hai đội hòa nhau 0-0 tại Signal Iduna Park. Mãi 5 năm sau, hai nhà cầm quân này mới tái ngộ, lần này Tuchel đã đủ thế và lực để hạ gục Pep. Đó là bán kết FA Cup 2020/21, vị chiến lược gia người Đức đưa Chelsea vượt qua Man City ở bán kết.
Tân HLV của Bayern cũng giành chiến thắng trước Guardiola ở 2 lần đấu trí tiếp theo, thắng 2-1 ngay tại Etihad ở Premier League và đặc biệt là chiến thắng 1-0 trong trận chung kết Champions League 2020/21. Đến mùa 2021/22, Guardiola phần nào phục được thù bằng 2 chiến thắng ở 2 lần chạm trán tại Premier League, đều với tỷ số 1-0.
Đã một năm trôi qua kể từ lần gần nhất hai vị chiến lược gia này đụng độ, quãng thời gian ấy đủ để đôi bên trau dồi, điều chỉnh và mày mò thêm đấu pháp. Suy nghĩ và cải tiến chiến thuật chính là điểm mạnh và đôi khi bị xem là điểm yếu của Pep. Vì toan tính và điều chỉnh quá nhiều, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha thường tự gây bất ổn cho đội bóng ông dẫn dắt, điều tối kỵ tại đấu trường vốn dĩ ẩn chứa quá nhiều yếu tố bất ổn như Champions League.
Đó là một trong những nguyên do để đến bây giờ, ông vẫn chỉ có 2 chức vô địch Champions League đã từ hơn 10 năm trước với Barcelona. Tất nhiên, 10 danh hiệu vô địch quốc gia VĐQG (4 Premier League, 3 Bundesliga và 3 La Liga) là minh định rõ nhất về tài nghệ tuyệt luân của vị chiến lược gia 52 tuổi này. Song vì ít khi thua, nên mỗi thất bại của Pep đều bị xoáy sâu và làm nghiêm trọng hóa hơn bất cứ nhà cầm quân nào khác.
Guardiola luôn ứng xử với mỗi trận đấu theo cách khác nhau. Không đơn thuần là điều chỉnh nhân sự, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha đưa ra từng đấu pháp cho những cầu thủ ông có trong tay và tùy thuộc vào đặc điểm, tính chất của đối thủ sắp tới. Ông là nhà tiên phong trong cải tiến chiến thuật bóng đá. Nhiều đấu pháp đã và đang trở thành xu thế của bóng đá hiện đại bắt nguồn từ Pep.
Tiqui-taca, phong cách chơi bóng của Barca chỉ trở nên lẫy lừng nhờ Guardiola. Đội hình Bayern Munich hiện tại cũng thể hiện dấu ấn chiến thuật của Pep. Đó là vai trò của Joao Cancelo. Tuy thi đấu ở vị trí hậu vệ biên nhưng cầu thủ người Bồ Đào Nha luôn di chuyển vào trung lộ như một tiền vệ trung tâm khi đội nhà cầm bóng. Cách hoạt động của Cancelo xuất phát từ chính ý tưởng của Pep.
Khi đẩy hậu vệ Joao Cancelo sang Bayern Munich, Guardiola nghĩ ra đấu pháp mới, cũng độc đáo không kém. Đó là sử dụng sơ đồ 3-2-4-1 với vị trí linh động của John Stones. Hậu vệ này luân chuyển thi đấu ở vị trí hậu vệ và tiền vệ mỏ neo. Khi Man City phòng ngự, Stones lùi xuống để tạo thành hàng hậu vệ 4 người. Khi Man City cầm bóng, Stones dâng lên tạo thành cặp tiền vệ kiểm soát cùng Rodri. Độc đáo và biến hóa như vậy, ngoài Pep Guardiola khó ai nghĩ ra.
Tài điều binh khiển tướng của Guardiola là điều miễn bàn. Điều đáng nói, ông dành sự tôn trọng tuyệt đối cho Thomas Tuchel. Sự tôn trọng ấy xuất hiện từ rất nhiều năm trước khi Chelsea đánh bại Man City hay vị chiến lược gia người Đức trở thành HLV Bayern để sắp sửa so tài với Pep.
Ngược dòng thời gian trở về chục năm trước, khi Guardiola còn dẫn dắt Bayern và Tuchel khởi nghiệp tại Mainz 05, vị chiến lược gia người Tây Ban Nha rất ấn tượng với Tuchel và xem ông là HLV trẻ thú vị nhất tại Đức. "Bayern đã gặp Mainz ở mùa trước, họ thật sự muốn thắng chúng tôi! Nhiều đội dựng xe buýt trước khung thành và hạnh phúc nếu không thua quá đậm. Nhưng ông ta thực sự khiến chúng tôi gặp áp lực. Với Mainz! Tôi rất tôn trọng Tuchel", Pep chia sẻ.
Ngoại trừ Dortmund của Klopp, phần đa đội bóng Bundesliga đều lùi sâu đội hình tử thủ trước Bayern của Guardiola. Vị chiến lược gia người Tây Ban Nha thất vọng về những màn đối đầu kiểu này. "Nếu tôi sử dụng lối chơi đó, coi như xong việc của một huấn luyện viện", ông nói nửa đùa nửa thật. Tuy nhiên, Mainz của Tuchel là câu chuyện khác. Mặc dù Bayern giành chiến thắng lần lượt với tỷ số 4-1 và 2-0 trước đối thủ này ở mùa 2013/14 nhưng thực tế diễn ra trên sân khác xa tỷ số.
Tại Munich, Mainz vượt lên dẫn trước trong hiệp 1 và ngăn cản hàng công "Hùm xám" bằng hệ thống 3-4-3 linh hoạt, liên tục biến hóa để thích nghi và phá vỡ tuyến giữa Bayern. Đến trận lượt về 5 tháng sau, Mainz cầm chân gã khổng lồ của bóng đá Đức cho đến tận phút 80. "Hôm nay thật vui", Guardiola mãn nguyện nói sau hồi còi mãn cuộc.
Một ngày nọ, Tuchel có hẹn với Michael Reschke, Giám đốc thể thao Bayern Munich tại quán bar trong thành phố. Vì quá ấn tượng với vị chiến lược gia trẻ tuổi người Đức, Guardiola đã xin theo chân Reschke để gặp gỡ đối thủ thú vị của mình. Cần nói thêm, đối với Tuchel, Guardiola chính là thần tượng. Ông từng vài lần đáp máy bay đến Barcelona để nghiên cứu lối chơi do Guardiola xây dựng.
Ban đầu, cuộc gặp mang hơi hướng "thầy và trò". Tuchel hỏi và Guardiola trả lời. Nhưng rất nhanh, cục diện thay đổi, hai người thảo luận bình đẳng và sòng phẳng trên cương vị những chiến lược gia. "Tôi rất thích nói về bóng đá, nhưng tôi nghĩ mình chẳng thể chen vào cuộc nói chuyện này được. Tôi chỉ là khán giả!", Reschke nhớ lại.
"Họ trao đổi bằng cả tiếng Đức và tiếng Anh, dù hoàn toàn không sử dụng thuật ngữ chuyên môn nào song thật khó để bắt kịp những gì hai người nói. Họ nhớ tường tận chi tiết hàng tá tình huống trong các trận đấu từ rất lâu, như thể từ thế kỷ trước. Cuộc thảo luận xoay quanh việc phân tích hành động và phản ứng trên sân cỏ. Cả hai đều có khả năng dự đoán kết quả của những tình huống khác nhau và thảo luận về những thay đổi có thể xảy ra để đạt được kết quả tốt hơn.
Buổi nói chuyện ấy kéo dài gần bốn giờ đồng hồ. Hai người kia hoàn toàn chìm vào thế giới riêng của họ và không đoái hoài bất cứ điều gì xung quanh. Ngay cả những người phục vụ trong quán cũng chẳng dám kinh động đến hai người đang quá tập trung này. Lọ muối, hũ tiêu hay ly rượu vàng trở thành quân cờ để đôi bên thảo luận. Kiểu như: 'Ông còn nhớ thời điểm ông di chuyển hậu vệ cánh vào trung lộ trong hiệp 2 trận đấu với Real Madrid vào năm 2009 hay không? Tại sao ông lại điều chỉnh như vậy?'.".
Và cựu Giám đốc thể thao Bayern ví von: "Cuộc thảo luận ấy giống như đang xem hai kiện tướng đánh cờ, như Fisscher đấu trí với Spassky. Hoặc Cicero và Socrates nói về triết lý bóng đá!". 10 năm sau cuộc trò chuyện thú vị tại Munich, Tuchel và Guardiola một lần nữa so tài trong màn đấu trí đỉnh cao của bóng đá châu Âu. Thay vì lọ muối, hũ tiêu, quân cờ trong tay hai vị chiến lược gia tài danh này là những ngôi sao hàng đầu đang khoác áo Bayern Munich và Man City.
Nội dung: Khải Hưng
Thiết kế: Thủy Tiên
11/04/2023
