“Tôi là bác sĩ, nếu được chọn tôi vẫn thích làm chuyên môn hơn là công việc hiện tại. Mặc dù đã nghiên cứu kỹ, kiểm tra kỹ, nhưng thật sự tôi luôn lo lắng sợ sai mà không biết vì các hướng dẫn chưa bao phủ hết các tình huống trong thực tế,…” một trưởng phòng vật tư, trang thiết bị y tế của một bệnh viện công lập bộc lộ tâm tư với lãnh đạo Sở Y tế TP.HCM về việc mua sắm thiết bị.
Lo lắng, hoang mang công việc được giao
Chiều 9/6 trong chương trình “Lắng nghe và trao đổi với nhân viên y tế” lãnh đạo Sở Y tế TP.HCM đã gặp gỡ nhân viên y tế chuyên trách công tác mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế của các bệnh viện công lập trên địa bàn TP.
Khi được lãnh đạo Sở Y tế gợi mở muốn lắng nghe những suy nghĩ, tâm tư tình cảm của nhân viên y tế trong công việc mua sắm vật tư, trang thiết bị y tế - một công việc được nhiều nhân viên y tế cho là “rất nhạy cảm” trong giai đoạn hiện nay, thì như được mở lòng.
Các bác sĩ, dược sĩ, kỹ sư đã mạnh dạn bộc lộ những suy nghĩ, nhất là những khó khăn, rất cần được sự hỗ trợ, hướng dẫn của các cơ quan chức năng, nhất là cần có một hành lang pháp lý rõ ràng hơn để bảo vệ nhân viên y tế.
Một trạng thái tâm lý phổ biến nhất hiện nay của các trưởng phòng vật tư, trang thiết bị y tế của các bệnh viện rất dễ nhận ra đó là sự lo lắng, thậm chí là hoang mang với công việc được giao. Các cán bộ y tế phụ trách cung ứng vật tư y tế, mua sắm và bảo trì các trang thiết bị y tế đều đứng giữa 2 yêu cầu chính đáng nhưng luôn đối nghịch nhau, đó là:
Một mặt, phải lắng nghe và đáp ứng yêu cầu của các nhà chuyên môn trong bệnh viện, luôn muốn có những vật tư, thiết bị y tế tốt nhất cho công tác chẩn đoán, điều trị và chăm sóc bệnh nhân.
Mặt khác, phải tuân thủ yêu cầu của ban giám đốc bệnh viện, nhất là phải giải trình với các cơ quan quản lý nhà nước như các đoàn kiểm toán, thanh tra về xây dựng giá dự toán khi đấu thầu mua sắm để đảm bảo giá mua phải là giá thấp nhất.
Cho dù là kỹ sư, bác sĩ hay dược sĩ, khi được ban giám đốc bệnh viện giao nhiệm vụ thì tất cả các cán bộ y tế phụ trách hoạt động mua sắm và cung ứng vật tư, trang thiết bị y tế đều dốc hết sức cả về tâm trí, sức lực và thời gian cho công việc không hề đơn giản này với mong muốn được đóng góp cho hoạt động chăm sóc người bệnh được kết quả tốt nhất.
Tuy nhiên, chính do hành lang pháp lý, cụ thể là các thông tư hướng dẫn cho công tác này chưa thật sự đáp ứng các tình huống đa dạng, các yêu cầu từ thực tiễn, tất cả cán bộ y tế chuyên trách hoạt động mua sắm, cung ứng, bảo trì trang thiết bị, vật tư y tế đều mong muốn sớm có những quy định pháp lý mới, giống như lĩnh vực mua sắm thuốc.
“Tôi là bác sĩ, nếu được chọn tôi vẫn thích làm chuyên môn hơn là công việc hiện tại. Nhưng vì trách nhiệm, chấp hành phân công của đơn vị tôi cùng các anh em trong phòng cố gắng hết sức làm sao để đúng quy định. Công việc hiện rất áp lực, đòi hỏi tôi phải đầu tư nhiều thời gian, kiểm tra, thẩm định hồ sơ thật kỹ…Mặc dù đã nghiên cứu kỹ, kiểm tra kỹ, nhưng thật sự tôi luôn lo lắng sợ sai mà không biết vì các hướng dẫn chưa bao phủ hết các tình huống trong thực tế…” – một trưởng phòng vật tư, trang thiết bị y tế của một bệnh viện bộc lộ tâm tư với lãnh đạo Sở Y tế.
TP.HCM sẽ có những giải pháp gì?
Sở Y tế cho biết, để tháo gỡ những vấn đề trên, trong thời gian tới, nhằm tiếp tục đồng hành, tiếp sức cho các cơ sở y tế công lập, nhất là nhân viên y tế tham gia công tác mua sắm, Sở Y tế sẽ triển khai thực hiện các giải pháp:
- Tiếp tục kiến nghị Bộ Y tế và các Bộ, Ngành liên quan sớm ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, cụ thể về quy trình xây dựng danh mục, cách lập dự toán, xây dựng cấu hình… nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc, hạn chế tình trạng sai phạm trong công tác đấu thầu, mua sắm.
- Tham mưu trình UBND TP đề án thành lập Trung tâm mua sắm tập trung. Các mặt hàng cần mua sắm tập trung bao gồm: thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế. Trong đó, danh mục hàng hóa mua sắm tập trung thực hiện theo lộ trình thời gian vừa để hoàn thiện cơ chế mua sắm mới vừa đảm bảo không làm gián đoạn cung ứng thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác khám, chữa bệnh.
- Xây dựng cơ cấu nhân lực với trình độ chuyên môn vừa đáp ứng nhu cầu chuyên môn, vừa đáp ứng yêu cầu tuân thủ các quy định pháp luật. Tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng các kiến thức liên quan đến công tác đấu thầu, mua sắm tại các cơ sở y tế công lập.
Thực tế, mới đây, Sở Y tế TP.HCM đã đề xuất UBND TP.HCM xem xét cho ý kiến về việc lập Trung tâm mua sắm tập trung thuốc, vật tư y tế, trang thiết bị y tế cho ngành y tế công trực thuộc UBND TP.HCM, hoạt động độc lập, khách quan... để thực hiện một cách minh bạch, thống nhất về giá.
Các mặt hàng cần mua sắm tập trung bao gồm: thuốc, trang thiết bị y tế, vật tư y tế. Trong đó danh mục hàng hóa mua sắm tập trung thực hiện theo lộ trình thời gian để đảm bảo đơn vị luôn được cung ứng đầy đủ, kịp thời thuốc, phục vụ công tác khám chữa bệnh. Có quy chế phối hợp giữa Trung tâm mua sắm tập trung với các cơ sở y tế trong việc mua sắm, sử dụng và điều phối.
Trước đó vào ngày 24/1/2013, UBND TP.HCM thành lập Trung tâm mua sắm hàng hóa và tài sản công của ngành y tế là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Y tế, nhiệm vụ chính là tổ chức mua sắm, trang bị, cung ứng và điều phối hàng hóa cho các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc TP và quận, huyện. Nhưng đến ngày 4/10/2017, UBND TP.HCM có quyết định giải thể trung tâm này.
Sở Y tế cho biết khi giao về cho các đơn vị tự đấu thầu, ưu điểm là đơn vị chủ động trong việc mua sắm để đảm bảo cung cấp đầy đủ, kịp thời thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác khám chữa bệnh. Nhưng năng lực tổ chức mua sắm ở các đơn vị là khác nhau và nhìn chung đa số còn có nhiều hạn chế trong công tác đấu thầu.
Trong thời gian tồn tại, Trung tâm mua sắm đã tổ chức 6 gói thầu thuốc trị giá hơn 20.000 tỉ đồng; 9 gói thầu vật tư y tế trị giá 2.813 tỉ đồng; 12 gói thầu trang thiết bị y tế trị giá 369 tỉ đồng. Tuy nhiên, khi đấu thầu thì tỷ lệ trúng thầu không đạt nhu cầu, có gói thầu chỉ đạt 50%, có gói thầu phải hủy, có gói thầu không ai tham gia…
Nhiều chuyên gia lo ngại Trung tâm mua sắm đấu thầu tập trung này có thể rơi vào "vết xe đổ" trước đó.
Theo kết quả kiểm toán, các bộ, ngành, địa phương đã mua sắm sinh phẩm, hóa chất, kit xét nghiệm, sinh phẩm xét nghiệm PCR... tổng giá trị hơn 7.970 tỉ đồng. Trong đó có nhiều địa phương, bộ ngành được kiểm toán đã mua gần 2.162 tỉ đồng kit xét nghiệm từ Công ty cổ phần công nghệ Việt Á, trực tiếp với công ty này hoặc qua đơn vị trung gian phân phối.
