Bát nháo chợ đen, tràn lan chợ mạng
Ngay sau vụ 2 nam sinh lớp 12 ở Hà Tĩnh "ngáo đá" do hút thuốc điện tử, PV. VietNamNet đã khảo sát trên thị trường lẫn một số nhóm chuyên bán thuốc lá điện tử thông qua mạng và dễ dàng đặt mua mặt hàng chưa được cấp phép này.
Điều dễ thấy là các mặt hàng được bày bán rất đa dạng với nhiều mức giá từ vài chục nghìn đến vài trăm nghìn, với đủ mùi vị như dâu dưa hấu, dâu xoài, xoài đào, cola,... Thậm chí, có những vị được người bán giới thiệu là ‘tăng lực’.
Tại một cửa hàng ở phố Xã Đàn (Hà Nội), người bán giới thiệu ở đây đang kinh doanh nhiều sản phẩm thuốc lá điện tử và tinh dầu. Thuốc lá điện tử có nhiều loại máy, tuỳ vào công suất mà mức giá từ 600.000 đến 1 triệu đồng/chiếc. Về tinh dầu, có 2 mức nicotine (nặng - nhẹ) cùng nhiều hương vị khác nhau từ cocacola, nho bưởi, nho vải, đào ổi lạnh,…
Nhân viên bán hàng cho hay, với những người chuyển từ hút thuốc lá sang thuốc lá điện tử họ hay mua loại máy có công suất cao, sử dụng tinh dầu có nicotine nặng chuyển dần sang nhẹ. Chi phí cả máy và tinh dầu trên 1,3 triệu đồng.
Khi được hỏi về nguồn gốc xuất xứ, theo nhân viên này, máy hút được nhập từ Trung Quốc, có giá thấp nhất từ 600.000 đồng. Tinh dầu nhập từ Mỹ, Tây Ban Nha, Anh và Trung Quốc. Thông tin về các thành phần quan trọng trong đó, vốn tác động trực tiếp đến sức khỏe người dùng, lại được nhân viên bán hàng nói qua loa.
Tại một điểm bán khác trên phố Nguyễn Lương Bằng (Hà Nội), một nhân viên bán hàng cho hay, người mới chơi nên mua loại tinh dầu có nồng độ nicotine thấp, các loại có vị hoa quả, kẹo,…
Giá cả của máy và tinh dầu trung bình từ 800.000 đồng - 2 triệu đồng, một số loại đắt hơn. Ngoài các loại thuốc lá điện tử có thể sạc pin còn có loại dùng một lần giá khoảng 350.000 đồng/chiếc.
Nhân viên này cho biết thêm, shop có nhiều cửa hàng ở các quận khác của Hà Nội. Khách hàng ở quận nào có thể đến hệ thống để mua. Ngoài ra, nếu khách đã chọn được sản phẩm, cửa hàng giao sản phẩm đến tận nơi.
Trong khi đó, trên mạng cũng tràn lan mặt hàng này và việc đặt mua rất dễ dàng.
Chỉ cần tìm kiếm từ khóa “thuốc lá điện tử” hoặc “Vape” trên Facebook, có thể thấy được một loạt các kết quả trong đó quảng cáo công khai các sản phẩm thuốc lá điện tử.
Các hội nhóm có hàng nghìn thành viên chia sẻ thông tin, mua bán trao đổi thuốc lá điện tử bao gồm thiết bị, tinh dầu đủ mùi mùi và hàm lượng nicotine. Một số thành viên cho rằng, hút vape và dùng vape để cai thuốc lá điếu.
Các bài quảng cáo đều chung một giọng điệu “không gây nghiện”, “cam kết bỏ được thuốc lá”,... nhưng thực tế nhiều cơ quan đã khuyến cáo sản phẩm này ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng với mức độ nguy hiểm không kém cạnh so với thuốc lá điếu thông thường. Nhiều nước như Ấn Độ, Thái Lan, Philippines... đã cấm sử dụng thuốc lá điện tử chứa hương vị. Tại Việt Nam cũng đã ghi nhận nhiều trường hợp ảnh hưởng hô hấp, có biểu hiện co giật sau khi hút thuốc lá điện tử chứa hương vị.
Liên tục bắt giữ
Theo hướng dẫn của Bộ Công Thương, hiện nay, mặt hàng thuốc lá điện tử, thuốc lá điếu loại không cháy, sử dụng cho tẩu IQOS và tương tự chưa được phân loại hàng hóa, chưa có tiêu chuẩn kỹ thuật và quy chuẩn kỹ thuật để nhập khẩu vào Việt Nam. Do vậy, tất cả hàng bày bán hoặc là nhập lậu, hoặc hàng xách tay...
Chia sẻ với PV. VietNamNet, lãnh đạo Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) cũng khẳng định đến nay thuốc lá điện tử vẫn chưa được cấp phép để phân phối ở Việt Nam và gần như tháng nào các lực lượng chức năng cũng bắt, thu giữ được trong quá trình kiểm tra, kiểm soát thị trường.
Một cán bộ QLTT kể, hồi tháng 7, trong vai người tiêu dùng, có nhu cầu tìm mua các sản phẩm thuốc lá điện tử, các kiểm soát viên Đội QLTT số 2, Cục QLTT tỉnh Thái Nguyên đã nhiều lần tìm hiểu và trực tiếp đến những nơi diễn ra hoạt động kinh doanh mặt hàng này trên địa bàn TP. Thái Nguyên. Sau thời gian dài thẩm tra, xác minh, sáng ngày 5/7/2022, ba Tổ công tác của Đội QLTT số 2, Cục QLTT tỉnh Thái Nguyên bất ngờ đồng loạt tiến hành kiểm tra.
Tại các địa chỉ kinh doanh, lực lượng chức năng phát hiện hàng trăm máy làm nóng tinh dầu có nhãn ghi bằng tiếng nước ngoài, không có nhãn phụ bằng tiếng Việt Nam. Tất cả đều khai nhận toàn bộ số hàng hóa được kinh doanh tại nhà đều không có hóa đơn chứng từ, chứng minh nguồn gốc xuất xứ.
Tương tự, đầu tháng 8 vừa qua, thông qua công tác theo dõi, nắm tình hình hoạt động kinh doanh hàng hóa trên nền tảng facebook, Đội Quản lý thị trường số 1 trực thuộc Cục Quản lý thị trường tỉnh Đồng Tháp phối hợp với Công an TP. Sa Đéc tiến hành kiểm tra đột xuất tại hộ kinh doanh thuốc lá điện tử và đã phát hiện tại hộ kinh doanh nêu trên đang bày bán hàng hóa là máy hút thuốc lá điện tử có nguồn gốc, xuất xứ từ Trung Quốc với số lượng gần 60 cái.
"Các năm trước, quản lý thị trường ở nhiều địa phương cũng thu giữ hàng nghìn đơn vị sản phẩm là thuốc lá điện tử, tinh dầu và linh phụ kiện các loại dùng trong thuốc lá điện tử không có hóa đơn, chứng từ. Chúng tôi bắt suốt đấy", đại diện Tổng cục Quản lý thị trường nói.
Trong khi đó, gần đây nhất, ngày 15/9, Công an tỉnh Yên Bái cũng đã tiêu hủy lô hàng gồm 5.280 bộ sản phẩm thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc, xuất xứ mà lực lượng này đã liên tục thu giữ trước đó.
Đại diện Vụ thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết thêm, hiện Bộ Công Thương đã giao cho Cục Công nghiệp xây dựng Đề án thí điểm để xem xét về hành lang pháp lý cho thuốc lá điện tử.
Cương Khánh Bằng
