Nguyên nhân chính là do cơ chế
Chia sẻ về những khó khăn, vướng mắc của các bệnh viện thời gian qua, PGS.TS Đào Xuân Cơ - Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai - cho rằng, nguyên nhân chính là do vướng cơ chế và vướng các văn bản pháp quy. Theo PGS.TS Cơ, bệnh viện đã hết sức nỗ lực trong điều kiện khó khăn, thiếu trang thiết bị, thiếu vật tư, thiếu thuốc trong thời gian vừa qua. Cả tập thể bệnh viện đã tập trung ngày đêm vào công tác mua sắm thuốc men để phục vụ khối lượng bệnh nhân hết sức lớn đến từ các tuyến.
“Hiện tại chúng tôi vẫn đang làm và vướng chỗ nào thì làm văn bản báo cáo Bộ Y tế và các cấp có thẩm quyền sửa đổi, kịp thời phục vụ công tác mua sắm thuốc, đấu thầu thuốc, trang thiết bị vật tư phục vụ người dân. Chúng tôi cũng mong rằng các cấp, các ngành chức năng sớm vào cuộc giúp cho ngành y tế, các bệnh viện có các văn bản pháp quy hợp lý, tạo hành lang pháp lý chuẩn để chúng tôi tự tin khám chữa bệnh cho người bệnh” - PGS.TS Cơ nói.
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, hiện nay hệ thống văn bản pháp luật dù được hoàn thiện từng bước nhưng còn nhiều vướng mắc, chưa đầy đủ, đặc biệt là trong mua sắm, đấu thầu, xã hội hoá, tự chủ, quản trị bệnh viện công. Giá dịch vụ y tế chậm điều chỉnh, chưa tính đủ chi phí thực tế.
“Việc phân bổ nhân lực y tế chưa hợp lý giữa các vùng, các tuyến, chất lượng nguồn nhân lực còn yếu ở tuyến y tế cơ sở. Tình trạng nghỉ việc, bỏ việc của nhân viên y tế, nhất là nhân lực có kinh nghiệm, trình độ tại các cơ sở y tế công lập tăng. Tình trạng thiếu thuốc, vật tư, thiết bị y tế cục bộ tại nhiều cơ sở y tế trên toàn quốc. Còn tồn đọng hồ sơ đăng ký lưu hành thuốc, trang thiết bị y tế” - Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nói.
Theo Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên, một trong những kết quả đáng kể của Bộ Y tế thời gian qua đã tập trung cho công tác hoàn thiện thể chế và đã được phê duyệt nhiều chính sách quan trọng trong phát triển ngành y: Quốc hội thông qua Luật Khám bệnh, chữa bệnh sửa đổi; ban hành Nghị quyết số 80/2023/QH15 về việc tiếp tục thực hiện một số chính sách trong phòng, chống dịch COVID-19 và sử dụng giấy đăng ký lưu hành thuốc, nguyên liệu làm thuốc hết thời hạn hiệu lực từ ngày 1.1.2023 đến ngày 31.12.2024...
Những vướng mắc cần gỡ ngay
Trong khi các bệnh viện đều bất lực trước những khó khăn vướng mắc do cơ chế gây ra, các giải pháp của bệnh viện đều... tắc thì Bộ Y tế đã ghi nhận từ báo cáo của các bệnh viện và có kiến nghị lên Chính phủ. Bộ Y tế cho rằng, nhiều quy phạm pháp luật chưa phù hợp gây khó khăn cho các đơn vị thực hiện.
Đơn cử, Nghị định 63 của Chính phủ và Thông tư 68 của Bộ Tài chính quy định mua sắm phải có quyết định mua sắm, dự toán mua sắm trong khi chưa có hướng dẫn chi tiết, do đó các đơn vị lúng túng trong việc thực hiện. Quy định tham khảo ít nhất 3 báo giá trong điều kiện chỉ có một nhà cung cấp cũng dẫn tới khó khăn khi triển khai.
Nghị định 151 của Chính phủ hướng dẫn Luật Quản lý và sử dụng tài sản công, tuy nhiên chưa quy định rõ vật tư y tế (bông, băng, cồn, gạc...) có phải là tài sản công không. Trường hợp là tài sản công thì để mua sắm phải có định mức. Thế nhưng thực tế không thể ban hành định mức do tính chất đặc thù vật tư y tế chỉ sử dụng một lần cho người bệnh.
Một số trang thiết bị sau khi kết thúc đề án liên doanh, liên kết có giá trị dưới 50%, nhưng vẫn trong điều kiện hoạt động tốt. Tuy nhiên, Nghị định 29 của Chính phủ quy định điều kiện để xác lập sở hữu toàn dân thì tài sản phải có giá trị còn lại trên 50% trong khi BHXH Việt Nam yêu cầu trang thiết bị phải được xác lập sở hữu toàn dân mới thanh toán BHYT.
Vì vậy, Bộ Y tế kiến nghị Chính phủ xem xét sớm ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 98. Cụ thể, về quản lý giá trang thiết bị y tế, bỏ quy định về thời điểm mua sắm; chuyển hình thức quản lý một số mặt hàng thuộc danh mục phải kê khai giá, thay bằng tất cả mặt hàng như hiện nay.
Về đăng ký lưu hành trang thiết bị, để tháo gỡ khó khăn cho các tổ chức, cá nhân xuất nhập khẩu, kinh doanh trang thiết bị y tế, Bộ Y tế đề nghị gia hạn thêm một năm hiệu lực của giấy phép đã cấp đến hết ngày 31.12.2023.
Bộ Y tế cũng kiến nghị Bộ Tài chính tiếp tục sửa đổi Thông tư 58, trong đó hướng dẫn cụ thể một số khái niệm như dự toán mua sắm với dự toán thu chi để tránh gây nhầm lẫn, không thống nhất. Bổ sung trường hợp chủ đầu tư đã sử dụng các hình thức tham khảo để xây dựng giá kế hoạch lựa chọn nhà thầu nhưng không thực hiện được thì được tự quyết định dự toán mua sắm (có thể chỉ cần tham khảo một báo giá).
Bộ Y tế đề nghị Bộ Tài chính sớm báo cáo Chính phủ để sửa đổi Nghị định 151 hướng dẫn Luật Quản lý và sử dụng tài sản công, với bất cập nêu trên.
Nhận định về những giải pháp mà Bộ Y tế đưa ra, một chuyên gia y tế cho rằng, đây là những kiến nghị hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay, khi mà hàng loạt các bệnh viện tuyến trung ương và địa phương gặp khó khăn, thiếu trầm trọng các loại hóa chất, vật tư y tế phục vụ người bệnh.
Về việc Bộ Y tế kiến nghị cho bệnh viện đấu thầu mua sắm không cần 3 báo giá, chuyên gia này nhận định: “Có những loại máy móc, hóa chất chỉ có duy nhất một đơn vị cung cấp, vì thế chỉ có một báo giá. Vậy các đơn vị sẽ “đào” đâu ra thêm 2 báo giá nữa để đúng với quy định. Việc quy định như vậy là làm khó cho các bệnh viện”.
“Tôi mong rằng với những kiến nghị của Bộ Y tế, Chính phủ sẽ nhanh chóng có những quyết sách hợp lý, nhằm giải quyết khó khăn cho các bệnh viện. Chúng ta không thể đợi đến lúc Bệnh viện Chợ Rẫy đóng cửa, đợi đến lúc Bệnh viện Việt Đức phải dừng mổ mới giải quyết thì sẽ là quá muộn. Nguy cơ đã hiện hữu, người bệnh không thể chờ đợi thêm nữa” - chuyên gia này lên tiếng.
Bộ Tài chính sẽ sửa đổi quy định
Liên quan đến tình trạng thiếu vật tư y tế đang diễn ra nghiêm trọng ở nhiều bệnh viện, ngày 27.2, trao đổi với PV Báo Lao Động, ông Nguyễn Đức Chi - Thứ trưởng Bộ Tài chính - cho biết, cơ quan này sẽ tiếp thu và thực hiện chỉ đạo của Chính phủ.
Trước đó, nhiều bệnh viện cho hay gặp khó khăn với quy định phải có báo giá của 3 nhà cung cấp để làm căn cứ xác định giá đấu thầu (quy định tại Thông tư 68/2022/TT-BTC). Gần đây nhất, Bệnh viện Chợ Rẫy đã phải có văn bản “cầu cứu” tới Bộ Tài chính.
“Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã có kết luận và chỉ đạo, Bộ Tài chính sẽ triển khai. Vấn đề này được giao cho Vụ Tài chính hành chính sự nghiệp xử lý” - ông Nguyễn Đức Chi cho biết.
Người phát ngôn Bộ Tài chính cũng nói thêm sau khi có báo cáo cụ thể từ cơ quan chuyên môn sẽ có trả lời cụ thể hơn về lộ trình sửa đổi các quy định.
Ngày 26.2, Văn phòng Chính phủ có chỉ đạo Bộ Tài chính khẩn trương chủ trì phối hợp với Bộ Y tế xây dựng, ban hành Thông tư sửa đổi Thông tư số 277/2016/TT-BTC ngày 14.11.2016 quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí trong lĩnh vực dược, mỹ phẩm và Thông tư số 278/2016/TT-BTC ngày 14.11.2016 quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí trong lĩnh vực y tế theo đúng Kết luận số 26/TB-VPCP.
Chủ trì phối hợp với Bộ Y tế rà soát sửa đổi Thông tư số 68/2022/TT-BTC sửa đổi bổ sung một số điều của Thông tư số 58/2016/TT-BTC quy định chi tiết việc sử dụng vốn nhà nước để mua sắm nhằm duy trì hoạt động thường xuyên của cơ quan nhà nước, đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị xã hội - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội nghề nghiệp liên quan đến quy định về giá gói thầu và yêu cầu 3 báo giá gói thầu đảm bảo phù hợp với thực tiễn, các lĩnh vực có tính chất đặc thù để ban hành trong tháng 3 năm 2023.
Trí Minh
