 |
Không khí bên trong Nhà hát Dolby (Hollywood, Mỹ) hôm 13/3 gần như bùng nổ khi Dương Tử Quỳnh vượt mặt minh tinh Cate Blanchett, để cầm chắc trên tay tượng vàng Nữ chính xuất sắc của Oscar lần thứ 95.
Vai diễn Evelyn Wang - chủ tiệm giặt là chật vật với đống hóa đơn kiểm toán, sống trong gia đình 3 thế hệ ở California - trong tác phẩm ăn khách Everything Everywhere All at Once, đã giúp cô trở thành diễn viên châu Á đầu tiên thắng giải thưởng này.
Trong bài phát biểu nhận giải, Tử Quỳnh chỉ trích ngắn gọn chủ nghĩa tuổi tác: "Và các quý cô, đừng để bất kỳ ai nói mình hết thời!".
Lập tức, câu nói chắc nịch ấy lan truyền mạnh mẽ trên mạng và nhận được sự tán dương, ủng hộ nhiệt tình. Bởi, ngay chính tại sân khấu của sự kiện điện ảnh lớn nhất hành tinh, một sao nữ đã dám đề cập trực tiếp vấn nạn nhức nhối vẫn hiện hữu muôn thuở ở Hollywood.
Độ tuổi nào cũng có quyền tỏa sáng
Quan sát những bàn tán trên mạng, The Independent khẳng định Dương Tử Quỳnh rõ ràng đang muốn đáp trả Don Lemon - phóng viên kiêm người dẫn chương trình của CNN. Hồi tháng 2, Lemon mang vấn đề tuổi tác ra chế giễu Nikki Haley, cựu Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc và hiện là ứng cử viên Tổng thống của đảng Cộng hòa.
"Xin lỗi, Nikki đã qua thời đỉnh cao. Một người phụ nữ được coi là đẹp nhất ở độ tuổi 20, 30 và có thể là 40", Lemon dám tự tin khẳng định.
Dễ dàng đoán được rất nhanh sau đó, chính Lemon cũng phải thừa nhận sự thiếu khéo léo trong lời nói đã khiến anh hứng vô số "gạch đá". Dân mạng chỉ trích Lemon bộc lộ định kiến về giới và tuổi tác.
Có thể nói, Dương Tử Quỳnh đã không ít lần truyền cảm hứng cho mọi người, đặc biệt là phái nữ, thông qua những phát biểu trên sân khấu. Cô gây xúc động khi chia sẻ về chiến thắng ở Quả cầu Vàng hồi tháng 1: "Tôi tròn 60 tuổi năm ngoái. Phụ nữ ơi, các bạn đều hiểu khi ngày tháng lớn hơn, cơ hội cho chúng ta dường như nhỏ lại. Phim Everything Everywhere All at Once là một món quà với tôi. Và tôi có thể đánh bại mọi thứ".
 |
| Dương Tử Quỳnh cúi người cảm ơn khán giả đã lắng nghe bài phát biểu của cô trên sân khấu Quả cầu Vàng. Ảnh: Townandcountrymag. |
Việc trở thành thế hệ bị chê già cỗi (nói theo cách hoa mỹ là những bậc gạo gội, lão làng) trong ngành diễn xuất chưa bao giờ làm chùn bước chân minh tinh họ Dương.
Cô đã chứng minh điều đó bằng nỗ lực cống hiến không ngừng dù ở bất kỳ độ tuổi nào. Để hôm nay, cô tự tin nói: "Tôi sẽ đứng đây và nhận lấy tất cả. 40 năm, tôi đã không buông bỏ điều này (phấn đấu thắng giải Quả cầu Vàng). Đó là hành trình tuyệt vời và là cuộc chiến đáng kinh ngạc để tôi có mặt ở đây, hôm nay. Tôi nghĩ nó xứng đáng".
Theo Sky News, chủ nghĩa tuổi tác từng là nỗi ám ảnh trong ngành công nghiệp điện ảnh. Nó cực kỳ tàn nhẫn hơn đối với phụ nữ, thể hiện qua khoảng cách tuổi trung bình (20 tuổi) giữa những người giành giải Nữ chính xuất sắc và Nam phụ xuất sắc, từ năm 1997 đến 2006.
Dương Tử Quỳnh sẽ bước sang tuổi 61 vào tháng 8, độ tuổi được Insider cho là không còn quan trọng tại Hollywood. Theo Statista, tuổi trung bình của những người thắng giải Nữ chính xuất sắc trong thế kỷ qua là khoảng 37 tuổi.
Phụ nữ nếm trải đắng cay vì "già"
Olivia Wilde chỉ 29 tuổi vào năm 2013, nhưng bị chê quá già cho vai diễn Naomi Lapaglia trong phim The Wolf of Wall Street. Maggie Gyllenhaal từng bị nhà sản xuất nhận xét không còn phù hợp để trở thành thành bạn gái của người đàn ông 55 tuổi. Elizabeth Banks, vào năm 2002, bị gạch tên khỏi Spider-Man cũng vì lý do tương tự.
Tất cả họ đều có chung chuỗi cảm xúc buồn bã, thất vọng, tức giận và cuối cùng lại cười phá lên trước định kiến lạc hậu của "kinh đô tạo giấc mơ".
 |
| Gia đình ba thế hệ làm diễn viên của Dakota Johnson. Ảnh: Vanity Fair. |
Dakota Johnson xem Hollywood là "ngàng công nghiệp tàn bạo" đối với phái đẹp khi chứng kiến mẹ mình - diễn viên Melanie Griffiths của phim Working Girl, và bà ngoại Tippi Hedren đã phải vật lộn cực khổ thế nào ở tuổi xế chiều.
Ngôi sao gạo cội Tippi Hedren cho biết: "Phụ nữ lớn tuổi bị hạn chế cơ hội do thiếu kịch bản dành cho lớp nhân vật phụ lớn tuổi. Họ chẳng thấy những phụ nữ lớn tuổi đủ hấp dẫn để viết kịch bản cho. Ý tôi là, họ chỉ đơn giản nói 'không'".
Mặc dù đã gầy dựng sự nghiệp thành công kéo dài hàng thập kỷ, Brooke Shields (sinh năm 1965) cho biết việc già đi trong mắt công chúng không hề dễ dàng.
"Tôi đã chống lại chủ nghĩa tuổi tác ngay từ khi mới 7 tuổi. Nó thực sự là gánh nặng của mọi cô gái. Gánh nặng đó càng trở nên khó khăn hơn khi chúng ta bước sang tuổi 40", diễn viên chia sẻ trên podcast Verywell Mind.
Tuổi tác chỉ là con số
Tại Hollywood, phụ nữ lớn tuổi bị xem là "hags" (mụ phù thủy) còn đàn ông được gọi bằng cụm từ "silver fox" (cáo bạc) khi già đi. Mái tóc hoa râm mang đến cho George Clooney, Tom Jones hay Colin Firth vẻ tinh tế và khác biệt. Trái lại, nghiên cứu năm 2021 cho thấy phụ nữ có tóc bạc được coi là kém năng lực.
Theo nghiên cứu của Martha Lauzen, Giám đốc điều hành Trung tâm Nghiên cứu Phụ nữ trong Truyền hình và Điện ảnh tại Đại học Bang San Diego (Mỹ), tuổi của nhân vật nữ trên phim cũng nhỏ hơn nam giới khá nhiều. Trong khi hầu hết nhân vật nữ ở độ tuổi 20 và 30, nam giới bước sang tuổi 30 và 40.
Cụ thể, tỷ lệ nhân vật nữ ở độ tuổi 30 là 29% so với 16% ở độ tuổi 40. Tỷ lệ nhân vật nam ở độ tuổi 30 là 31% và chỉ còn 28% ở độ tuổi 40.
Điều đó chứng minh nhà sản xuất chỉ ưu tiên các cô gái trẻ.
 |
| George Clooney được gọi là "gã đầu bạc" quyến rũ, còn phụ nữ thì không. Ảnh: Telegraph. |
Thống kê khác đến từ Đại học Nam California về những bộ phim được đề cử phim hay nhất từ năm 2014 đến 2016, viết rằng chỉ 11,8% diễn viên từ 60 tuổi trở lên, nhưng đáng kể là 78% phim không có phụ nữ lớn tuổi đóng chính hoặc phụ.
"Tỷ lệ đối thoại dành cho phụ nữ giảm đáng kể theo độ tuổi so với nam giới. Nam giới trên 40 tuổi có nhiều vai trò và lời thoại hơn (55 triệu từ cho nhóm tuổi 42–65) so với nữ giới cùng độ tuổi (11 triệu từ)", nghiên cứu viết thêm.
Từ năm 2019, tỷ lệ phụ nữ đóng chính và thứ chính có tăng nhẹ, song chủ nghĩa phân biệt tuổi tác vẫn rình rập Hollywood.
Chủ nghĩa tuổi tác là quy lực ngầm, thực tế đã bám rễ trong tiềm thức của những người hoạt động ở Hollywood và nhiều nền điện ảnh khác, từ xưa đến nay. Nó ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn nam giới, do sự giao thoa giữa giới tính và tuổi tác.
Một chuyên gia nêu góc nhìn trên Magdalene: "Phương tiện truyền thông phải chịu trách nhiệm về cách nó duy trì và củng cố chủ nghĩa tuổi tác thông qua ngôn từ, hình ảnh. Nhưng hơn hết, định kiến vẫn tồn tại nếu nhận thức không có sự thay đổi".
Mặc dù đủ hiểu quan niệm tiêu cực về tuổi khó có thể thay đổi khác đi trong một sớm, một chiều, nhưng chính những nỗ lực của Dương Tử Quỳnh, Jamie Lee Curtis... đã góp phần vào sự thu hẹp khoảng cách tuổi tác.
Riêng với Dương Tử Quỳnh, bằng những thành tích ấn tượng đạt được, không chỉ giải Oscar mà còn là sự công nhận ở Quả cầu Vàng, SAG Awards, Independent Spirit Awards... cô đã khuếch đại được thông điệp: "Tuổi tác chỉ là con số".
