Phát biểu khai mạc phiên giải trình, ông Đỗ Trọng Hưng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh nêu rõ: Đây là lần đầu tiên Thường trực HĐND tỉnh tổ chức phiên giải trình về tình hình cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh và được tiến hành trực tiếp tại điểm cầu của tỉnh, kết nối trực tuyến với 27 điểm cầu các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh. Xác định rõ quản lý, sử dụng đất đai có hiệu quả, tiết kiệm là nhiệm vụ quan trọng, là yếu tố quyết định sự phát triển một cách bền vững; trong những năm qua, Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo, quy định liên quan đến công tác quản lý đất đai và việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh.
Trong đó có Quy định về hạn mức giao đất ở; diện tích tối thiểu được tách thửa đất đối với đất ở; hạn mức công nhận đất ở và hạn mức giao đất trống, đồi núi trọc, đất có mặt nước thuộc nhóm đất chưa sử dụng cho hộ gia đình, cá nhân; quy định về ủy quyền cấp Giấy chứng nhận; bộ thủ tục hành chính về đất đai thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở TN&MT, Văn phòng Đăng ký đất đai, Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai,... Công tác cải cách thủ tục hành chính, trọng tâm là công khai, minh bạch, đơn giản hóa về thành phần hồ sơ, cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp được quan tâm chỉ đạo... góp phần bảo vệ quyền và lợi ích cho người sử dụng đất, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về đất đai, thúc đẩy kinh tế phát triển.
Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong việc cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất, nhằm khai thác, phát huy đầy đủ và hiệu quả việc sử dụng đất, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng cho người dân, Thường trực HĐND tỉnh quyết định tổ chức phiên giải trình nhằm đánh giá một cách khách quan những kết quả đạt được; những khó khăn, vướng mắc; làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm trong việc tổ chức thực hiện việc cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh.
Nội dung phiên giải trình có ý nghĩa rất quan trọng, là vấn đề “nóng”, thu hút sự quan tâm của đông đảo cử tri và Nhân dân trong tỉnh. Thường trực HĐND tỉnh đã lãnh đạo UBND tỉnh, các Ban của HĐND tỉnh và các cơ quan có liên quan chủ động phối hợp, tích cực chuẩn bị chu đáo các nội dung để phiên giải trình đạt kết quả tốt nhất, Bí thư Tỉnh ủy nhấn mạnh.
Tại phiên giải trình, Giám đốc Sở TN&MT Phạm Tiến Dũng đã báo cáo về tình hình cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất ở trên địa bàn tỉnh. Theo đó, trong những năm qua Sở Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức triển khai nhiều giải pháp, tham mưu kịp thời cho UBND tỉnh ban hành 22 văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản chỉ đạo, điều hành đối với việc cấp giấy chứng nhận; đồng thời ban hành nhiều văn bản đôn đốc, chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ, thanh tra, kiểm tra, giám sát để tháo kịp thời các khó khăn, vướng mắc trong công tác cấp giấy chứng nhận.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác cấp giấy chứng nhận còn những tồn tại, hạn chế như: Số lượng hồ sơ cần cấp giấy chứng nhận lần đầu còn tồn đọng nhiều nhưng chưa được giải quyết. Trong đó, còn 7.969/22.143 trường hợp có giấy tờ về quyển sử dụng đất và không vi phạm pháp luật đất đai (711 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa cấp giấy chứng nhận); còn 19.239/28.637 trường hợp không có giấy tờ về quyền sử dụng đất và không vi phạm pháp luật đất đai (1.345 hồ sơ đã đề nghị nhưng chưa cấp giấy chứng nhận); còn 3.189/4.163 trường hợp sử dụng đất có vi phạm pháp luật đất đai trước ngày 1/7/2014; còn 10.656/12.830 trường hợp giao đất không đúng thẩm quyền.
Việc kiểm soát thủ tục hành chính, kiểm tra, giám sát trong thực hiện thủ tục hành chính về đăng ký, cấp giấy chứng nhận còn để người dân phản ánh, kiến nghị, tạo dư luận không tốt; có 6.473/269.035 hồ sơ đã giải quyết nhưng chậm so với quy định, 943/6.321 hồ sơ đang giải quyết quá hạn.
Công tác đo đạc bản đồ địa chính theo hệ tọa độ VN 2000 đối với đất khu dân cư và đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa hoàn thành, còn 90/559 xã, thị trấn đang sử dụng bản đồ hệ tọa độ khác; việc xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính còn hạn chế, toàn tỉnh mới có 80 xã, thị trấn thuộc 3 huyện: Triệu Sơn, Yên Định, Hà Trung được triển khai thực hiện.
Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế đó là: Hệ thống văn bản pháp luật đất đai nhiều, thường xuyên sửa đổi, bổ sung, thay đổi về chính sách, đặc biệt là việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất, một số quy định về các loại giấy tờ quyền sử dụng đất, giấy tờ về việc đã thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất thực tế đang sử dụng.... chưa phù hợp với thực tế địa phương nên khó khăn khi áp dụng.
Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, tập huấn nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức Phòng TN&MT cấp huyện, viên chức Văn phòng Đăng ký đất đai, công chức địa chính cấp xã thời gian qua luôn được quan tâm thực hiện và dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp trên địa bàn tỉnh, phải thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch nên việc tổ chức trực tiếp bị hạn chế.
Một số địa phương còn buông lỏng, thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý đất đai trên địa bàn, để xảy ra vi phạm trong thời gian dài không được phát hiện xử lý kịp thời; chưa quyết liệt trong chỉ đạo trong thực hiện rà soát, thanh tra, kiểm tra, kết luận đối với các trường hợp sai phạm để có phương án, kế hoạch, lộ trình chỉ đạo xử ly đối với trường hợp cấp giấy chứng nhận lần đầu còn tồn đọng chưa được giải quyết…
Tại phiên giải trình, các đại biểu đã đặt câu hỏi đề nghị Giám đốc Sở TN&MT và lãnh đạo các địa phương giải trình những vấn đề thuộc thẩm quyền như: Nguyên nhân của việc xác định nguồn gốc sử dụng đất còn những tồn tại, hạn chế; nguyên nhân, trách nhiệm và giải pháp để cấp giấy chứng nhận cho các trường hợp có giấy tờ về quyền sử dụng đất và không vi phạm pháp luật đất đai nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận; nguyên nhân sai sót trong quá trình lập mặt bằng quy hoạch; nguyên nhân, trách nhiệm và giải pháp để cấp giấy chứng nhận cho các trường hợp không có giấy tờ về quyền sử dụng đất và không vi phạm pháp luật đất đai chưa được cấp giấy chứng nhận…
Tại phiên giải trình, ông Lê Đức Giang, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị các Sở, ban, ngành, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các đơn vị liên quan nghiêm túc tiếp thu và có các giải pháp hết sức khẩn trương, đồng bộ, quyết liệt, hiệu quả; tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ, xác định rõ lộ trình, phân công rõ trách nhiệm để khắc phục các tồn tại, hạn chế đã được chỉ ra tại phiên giải trình.
Trong đó, cần xác định công tác cấp GCNQSDĐ là nhiệm vụ quan trọng để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo; đồng thời không ngừng kiểm tra, giám sát trong thực thi công vụ trong thực hiện nhiệm vụ. Kiên quyết xử lý nghiêm cán bộ, công chức thiếu trách nhiệm trong làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Xây dựng kế hoạch cụ thể để giải quyết dứt điểm các hồ sơ cấp giấy chứng nhận còn tồn đọng kéo dài. Kiện toàn bộ máy văn phòng đăng ký đất đai, bổ sung cán bộ còn thiếu, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ nhằm đảm bảo tốt công việc được giao. Sửa đổi quy chế phối hợp, trình tự cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo tinh thần rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm và rõ quyền hạn…
Phát biểu kết luận phiên giải trình, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh nêu rõ: Với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc, trách nhiệm cao, phiên họp giải trình về tình hình cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh - phiên giải trình đầu tiên của Thường trực HĐND tỉnh khóa XVIII đã hoàn thành toàn bộ nội dung, chương trình đề ra.
Qua phiên giải trình cho thấy: Trong những năm qua vừa qua các cấp, ngành, địa phương trong tỉnh đã thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện có hiệu quả việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất. Công tác cải cách thủ tục hành chính, thanh tra, kiểm tra công vụ; tiếp công dân và giải quyết đơn thư liên quan đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được quan tâm chỉ đạo. Văn phòng Đăng ký đất đai sau khi thành lập, hoạt động đã dần đi vào ổn định và phát huy hiệu quả bước đầu. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất từng bước đi vào nền nếp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm và có hiệu quả đất đai, khai thác nguồn lực đất đai cho việc phát triển kinh tế - xã hội.
Qua phiên giải trình cũng đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế và những khó khăn, vướng mắc trong công tác cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất trên địa bàn tỉnh, đó là: Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về đất đai chưa cao. Nhiều giấy chứng nhận ghi sai hoặc thiếu thông tin về người sử dụng đất, số thửa, số bản đồ; sơ đồ thửa không thể hiện chỉ giới quy hoạch... Thông tin về thửa đất trên giấy chứng nhận đã cấp không phù hợp với hiện trạng thửa đất do quá trình biến động thửa đất không được cập nhật, chỉnh lý biến động gây khó khăn trong quá trình thẩm định, xử lý hồ sơ khi người sử dụng đất thực hiện đăng ký biến động đất đai... đề nghị UBND tỉnh, Sở TN&MT trường kịp thời hướng dẫn UBND cấp huyện phân loại, giải quyết dứt điểm các trường hợp đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận, các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện; chỉ đạo Văn phòng Đăng ký đất đai rà soát số liệu, phân loại, làm rõ các trường hợp chưa được cấp giấy chứng nhận để giải quyết theo quy định, theo kế hoạch, lộ trình cụ thể.
Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành đo đạc bản đồ, cập nhật, chỉnh lý hồ sơ địa chính và khẩn trương phê duyệt Dự án xây dựng hệ thống bản đồ, hồ sơ địa chính và cơ sở dữ liệu địa chính trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2022- 2025; tổ chức thực hiện và hướng dẫn các đơn vị chức năng tổ chức thực hiện theo quy định. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu, số hoá công tác quản lý đất đai theo hướng minh bạch, thuận tiện nhất cho người dân và doanh nghiệp.
Đẩy mạnh cải cách hành chính, rà soát, bổ sung, sửa đổi bộ thủ tục hành chính về quản lý đất đai, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản gắn liền với đất; tăng cường công tác phối hợp giữa các sở, ngành, địa phương trong việc cấp giấy chứng nhận trên địa bàn tỉnh. Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất đai và theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kết luận thanh tra, kiểm tra, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền đã ban hành. Làm rõ trách nhiệm của người đứng đầu, tập thể, cá nhân liên quan đối với trường hợp buông lỏng, vi phạm trong việc cấp giấy chứng nhận…
