Hàng trăm héc-ta bỏ hoang, dân không có đất sản xuất
Điển hình là Dự án nhà máy xi măng Thanh Sơn có diện tích 35,78 ha tại xã Thúy Sơn, huyện Ngọc Lặc với tổng mức đầu tư dự kiến 1.430 tỷ đồng, được UBND tỉnh Thanh Hóa cấp giấy chứng nhận đầu tư năm 2008, cho thuê đất năm 2009. Nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng quy mô lớn, dự án này được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích phát triển cho 11 huyện miền núi tỉnh Thanh Hoá. Tuy nhiên nhiều năm qua dự án trong tình trạng dừng thi công, bỏ hoang gây lãng phí đất đai. Đến nay dự án đã chậm tiến độ 102 tháng
Theo chính quyền địa phương, sau khi được bàn giao đất, chủ đầu tư đã xây dựng hạ tầng kỹ thuật gồm: Nhà ở công nhân, tường rào bao quanh nhà máy, ép cọc bê tông móng và một số công trình phụ trợ khác. Tuy nhiên, do thiếu vốn nên đến cuối năm 2010, hầu hết hoạt động trên công trường dừng lại. Từ đó đến nay, nhiều nơi trong khuôn viên của nhà máy thành bãi chăn thả trâu bò, ao thả cá. Đối diện cổng chính nhà máy là những dãy nhà xiêu vẹo, đổ nát, cỏ mọc um tùm.
 |
Đã hơn 10 năm nay, nhưng Nhà máy xi măng Thanh Sơn tại xã Thúy Sơn, huyện Ngọc Lặc mới xây dựng được một vài hạng mục |
Theo ông Lê Phúc Hành, Chủ tịch UBND xã Thúy Sơn, hàng trăm hộ dân trên địa bàn xã đã phải nhường những thửa ruộng màu mỡ, bãi đất bằng phẳng cho nhà máy. "Vị trí đầu tư nhà máy trước đây là vựa lúa của vùng, vì sự phát triển chung của địa phương, bà con đã di dời nhường đất, nhưng không có đổi thay như kỳ vọng, thay vào đó là nỗi bức xúc". Vừa qua địa phương tổ chức họp dân 5 thôn sinh sống quanh nhà máy, tất cả hơn 700 ý kiến từ các hộ đều không đồng ý việc tiếp tục xây dựng nhà máy xi măng trên địa bàn.
Theo Báo cáo của UBND huyện Ngọc Lặc nêu 206 hộ dân tại bốn thôn của xã Thúy Sơn bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dự án. Người dân đã bàn giao đất ở, đất nông nghiệp để giải phóng mặt bằng xây nhà máy nên không còn đất để canh tác. Số người đi học chuyển đổi nghề đã phải đi tìm việc làm khác khiến cuộc sống khó khăn, thu nhập không ổn định. UBND huyện Ngọc Lặc cũng đề nghị UBND tỉnh "không xem xét điều chỉnh công suất nhà máy, có hướng thu hồi vì vi phạm tiến độ; bỏ quy hoạch nhà máy xi măng Thanh Sơn tại khu vực trên, đề xuất điều chỉnh quy hoạch thành đất công nghiệp thu hút các ngành nghề sử dụng công nghệ cao, công nghệ sạch, thân thiện với môi trường...", ông Hành cho biết thêm
Cũng tại huyện Ngọc Lặc, dự án sản xuất Gang- Phôi thép công suất 125.000 tấn/năm và dự án sản xuất vật liệu xây dựng và đá ốp lát của Công ty Cổ phần Việt Thanh VNC được UBND tỉnh Thanh Hóa giao đất từ năm 2007, 2009 và 2010 với diện tích 51,76 ha. Nhưng đến nay dự án vẫn “dậm chân tại chỗ”, theo lý giải từ phía Công ty là do dự án không hiệu quả, hiện tại Công ty đã xin dừng triển khai dự án, chậm tiến độ 48 tháng, UBND tỉnh Báo cáo Bộ Công thương về dự án điện năng lượng mặt trời?
Còn tại Thị xã Nghi Sơn, trong tổng số 58 dự án với 3.157.381 m2 thì đã có 31 dự án chậm tiến độ, cá biệt có những dự án chậm đến 6 năm, như dự án Khu du lịch dịch vụ tổng hợp, nhà hàng và siêu thị của Công ty CP đầu tư và xây lắp Hoàng Long tại phường Hải Hòa; Dự án Khu du lịch thương mại và khách sạn Xuân Thành Công, tại phường Tĩnh Hải chậm 56 tháng; Dự án đầu tư xây dựng công trình bến xe và thương mại tổng hợp của Công ty Công ty TNHH dịch vụ thương mại và vận tải Phương Gầy tại KĐT Trung tâm KKT Nghi Sơn, có diện tích 26.542 m2 chậm 48 tháng; Dự án đầu tư khu dịch vụ tổng hợp nhà hàng của Công ty TNHH Trung Nam tại xã Tân Trường, có diện tích 13.338 m2 chậm 25 tháng…
 |
Hàng chục hec-ta đất Nhà máy xi măng Thanh Sơn tại xã Thúy Sơn, huyện Ngọc Lặc bỏ hoang, trong khi người dân không có đất sản xuất |
Tại Thành phố Thanh Hóa có 54 dự án với tổng diện tích 327.919 m2, thì đã có 23 dự án chậm tiến độ, như dự án: Khu vui chơi, giải trí thanh thiếu niên, khu dịch vụ ăn uống và bãi đỗ xe của Doanh nghiệp tư nhân Ngọc Ánh có diện tích 8.318 m2 tại xã Đông Tân, chậm tiến độ 78 tháng; Dự án khu cây xanh thể thao của Công ty Vạn Liên Việt có diện tích 10.535 m2 tại phường Quảng Hưng, chậm 60 tháng; Dự án Bảo tàng cổ vật Hoàng Long, có diện tích 13.677 m2 tại KĐT Đông Hương, chậm 42 tháng…
Nguyên nhân nào?
Theo đánh giá của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thanh Hóa thì việc Quy định của pháp luật đánh giá dự án hoàn thành, không chậm tiến độ là phải xây dựng hoàn chỉnh các hạng mục công trình theo dự án và mặt bằng được duyệt. Tuy nhiên, trên thực tế có nhiều dự án, nhà đầu tư đã xây dựng xong các hạng mục chính, đưa vào sử dụng, hoạt động có hiệu quả; chỉ còn lại một vài hạng mục phụ trợ không ảnh hưởng đến mục đích hoạt động của dự án và nhu cầu sử dụng thấp hoặc chưa cần thiết. Một số doanh nghiệp không đồng thuận khi xác định là dự án chậm tiến độ đầu tư; chỉ đề nghị điều chỉnh mặt bằng dự án hoặc xin giãn tiến độ, không đồng ý xin gia hạn
Một số dự án có thời gian thu hồi đất hoặc nhận chuyển nhượng gặp khó khăn, vướng mắc, bị kéo dài, dẫn đến khi có quyết định giao đất, cho thuê đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền thì chủ đầu tư nhận thấy cơ hội đầu tư, huy động vốn, hoạt động theo mục đích thuê đất bị bỏ lỡ hoặc không còn hiệu quả nếu tiếp tục thực hiện dự án. Cá biệt có dự án được giao đất theo Luật Đất đai năm 1993 nhưng đến nay chưa GPMB xong.
Nhiều dự án mặc dù chưa hoàn thành nhưng đã đầu tư một phần và đưa vào hoạt động. Tuy nhiên quá trình hoạt động gặp khó khăn về nguồn lao động, nguyên vật liệu, nguồn tiêu thụ sản phẩm, dẫn đến phải tạm dừng sản xuất hoặc giảm công suất, dẫn đến nếu tiếp tục đầu tư sẽ không hiệu quả và ảnh hưởng lớn đến việc duy trì hoạt động của doanh nghiệp.
Cá biệt, những dự án có hạ tầng giao thông xung quanh thuộc trường hợp Nhà nước đầu tư, nhưng đến thời điểm thanh tra hạ tầng vẫn chưa đầu tư dẫn đến nếu triển khai dự án thì không hoạt động được theo mục đích thuê đất, nhất là những dự án thương mại. Nhiều dự án mặc dù đã được bàn giao đất trên thực địa nhưng không thể đầu tư do ảnh hưởng của công trình xung quanh (như công trình quốc phòng, khí tượng thủy văn…)
Điểm i, Điều 64 Luật Đất đai 2013 quy định
Đất được Nhà nước giao, cho thuê để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa phải đưa đất vào sử dụng; trường hợp không đưa đất vào sử dụng thì chủ đầu tư được gia hạn sử dụng 24 tháng và phải nộp cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với thời gian chậm tiến độ thực hiện dự án trong thời gian này; hết thời hạn được gia hạn mà chủ đầu tư vẫn chưa đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước thu hồi đất mà không bồi thường về đất và tài sản gắn liền với đất, trừ trường hợp do bất khả kháng.
Bài 2: “Tối hậu thư” cho những dự án chậm tiến độ
