Theo quan niệm của dân gian, Dịp Tết Đoan Ngọ (5/5 Âm lịch) là lúc tiết trời nóng bức nhất. Đây là lúc chuyển mùa, sâu bọ, côn trùng cũng được dịp phát triển gây bệnh cho người, vật nuôi và cây cối. Vì vậy, người dân thực hiện các nghi lễ diệt sâu bọ và dâng hương cầu tai qua nạn khỏi, được mùa.
Tết Đoan Ngọ là ngày gì?
Tết Đoan Ngọ một trong những ngày lễ Tết truyền thống ở Việt Nam. Tết Đoan Ngọ được tổ chức vào ngày mùng 5/5 âm lịch.
Tết Đoan Ngọ là cái Tết chung của một số nước chịu ảnh hưởng văn hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, ở Việt Nam, Tết Đoan ngọ còn mang những ý nghĩa khác biệt.
Hằng năm cứ đến mồng 5 tháng 5 (âm lịch) dân ta lại tổ chức ăn Tết Đoan ngọ. Tết Đoan ngọ còn gọi là Tết Đoan dương.
Đoan ngọ là bắt đầu giữa trưa (Đoan: mở đầu, Ngọ: giữa trưa) còn dương là mặt trời, là khí dương, Đoan dương có nghĩa là bắt đầu lúc khí dương đang thịnh.
Dưới đây là gợi ý một số món ăn ngày Tết Đoan Ngọ:
Bánh tro
Bánh tro (bánh gio), bánh ú tro hay bánh nẳng là một loại bánh được làm với thành phần chính là gạo nếp ngâm qua nước tro và gói lá đem luộc chín trong nồi, khi ăn chấm với mật.
Loại bánh này trước kia thường xuất hiện trong lễ cúng gia tiên của người Việt vào ngày Tết Đoan Ngọ 5/5, hiện nay thì được làm và bán quanh năm.
Ăn bánh tro vào ngày Tết Đoan Ngọ được tin là giúp tiêu tan bệnh tật trong người.
Mâm quả
Cũng như bao các nghi lễ, ngày tết khác. Mâm quả dâng lên bàn thờ tổ tiên để lẫy lễ là điều không thể thiếu trong mỗi gia đình. Việc ăn trái cây đầu mùa, đặc biệt là cái loại trái cây như: mận, vải, xoài, chôm chôm, dưa hấu… không chỉ với mong muốn tiêu trừ mầm bệnh mà phần nào còn thể hiện được mong muốn hoa trái đầy nhà, sinh sôi nảy nở.
Người xưa quan niệm, trong ngày này, các loài sâu bọ đều hoảng hốt, trốn chạy vì nhà ai cũng có bữa cỗ “giết sâu bọ” vào sáng sớm với hoa quả đầu mùa. Bởi thế, lễ cúng ngày này không thể thiếu những hoa quả như các loại: vải, mận, quất hồng bì, đào, chuối, dưa hấu, dứa...
Các loại xôi chè
Các món xôi chècó lẽ đã quá quen thuộc, nhưng vào ngày Tết Đoan Ngọ thì tùy mỗi vùng miền sẽ ăn các loại xôi chè khác nhau. Ví như miền Bắc sẽ ăn chè đậu xanh, chè mật gạo nếp. Miền Trung sẽ nấu chè kê, chè hạt sen trong khi người miền Nam thì ăn chè trôi nước...
Các món ăn sẽ được đem cúng tổ tiên và sau đó cả nhà quây quần bên nhau cùng ăn vui vẻ.
Đeo vòng trường thọ: Dùng dây ngũ sắc kết thành vong, sau đó đeo trên cổ, trên tay hay treo trước cửa nhà để tránh bệnh tật, phù hộ cuộc sống được bình an.
Đeo túi thơm: Người ta sử dụng túi thơm với mong muốn có thể đẩy lùi bệnh tật, xua đuổi tà khí.
Tắm nước hoa tươi: bất luận là già, trẻ, gái, trai đều có thể thực hiện tắm hoa tươi thanh lọc cơ thể. Mong sao cho sức khỏe được dồi dào.
Phóng sinh: nhân dịp Tết Đoan Ngọ, gia chủ có thể thực hiện phóng sinh để tăng thêm phúc đức và may mắn.
Ngoài ra ở nhiều vùng miền, người dân còn ăn bánh ngũ độc để tránh tà và tiểu nhân giở trò. Bánh này là loại bánh có màu sắc khác nhau và hình thù của 5 loại động vật kịch độc là bọ cạp, ếch, nhện, rết, rắn.
