Sau khi giành được Hạ viện Mỹ sau đợt bầu cử giữa nhiệm kỳ hồi tháng 11-2022, đảng Cộng hòa đang tiến hành bỏ phiếu để bầu ra chủ tịch Hạ viện mới với ứng cử viên hàng đầu là hạ nghị sĩ Kevin McCarthy - vốn là lãnh đạo phe Cộng hòa ở Hạ viện khóa trước. Tuy nhiên, trải qua 11 vòng bỏ phiếu, đến nay ông McCarthy vẫn không đủ 218 phiếu cần thiết để giữ ghế chủ tịch bởi nhiều thành viên đảng Cộng hòa không đồng ý với một số quan điểm chính trị của ông, cáo buộc ông không đoàn kết với phần còn lại của đảng, theo hãng tin CNBC.
Nhiều bất cập khi Hạ viện không có chủ tịch
CNBC cho biết việc bầu chủ tịch Hạ viện là một thủ tục khi khóa mới của Quốc hội Mỹ bước vào phiên làm việc đầu tiên. Do đó, nếu ghế lãnh đạo để trống sẽ ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động lập pháp của cơ quan này. Kể từ năm 1923 đến nay, Hạ viện Mỹ đều bầu được tân chủ tịch ngay trong vòng bỏ phiếu đầu tiên và ông McCarthy là một trường hợp rất đặc biệt.
Theo đài CNN, Hạ viện Mỹ có thể cân nhắc thay đổi quy định cho phép ứng cử viên giành được nhiều phiếu bầu nhất trở thành chủ tịch Hạ viện thay vì bắt buộc giành được 218 phiếu bầu. Tuy nhiên, đây có thể là chiến lược đầy rủi ro khi phe Dân chủ tại Hạ viện có thể giành chiến thắng.
Đầu tiên, các nghị sĩ Mỹ thắng cử trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sẽ chỉ có thể nhậm chức sau khi có tân chủ tịch Hạ viện bởi theo thủ tục, chủ tịch sẽ là người đánh giá cuối cùng và xác nhận năng lực của các nghị sĩ này. Việc chưa tuyên thệ khiến những nghị sĩ này không đủ tư cách pháp lý để làm việc với những cơ quan khác, chẳng hạn như cơ quan tình báo. Bên cạnh đó, mỗi quốc hội khóa mới đều phải thông qua một bộ quy tắc hoạt động mới của Hạ viện, vì vậy nếu không có chủ tịch giám sát, về mặt kỹ thuật sẽ không có quy tắc nào được đưa ra.
Tờ The New York Times cho hay không có nghị sĩ mới cũng làm gián đoạn hoạt động của các ủy ban trực thuộc Hạ viện. Đảng Cộng hòa đã dự kiến phân bổ ghế lãnh đạo tại một số ủy ban trực thuộc Hạ viện nhưng khi ông McCarthy chưa được bầu, ông vẫn chưa thể bổ nhiệm các chức danh này.
 |
| Nghị sĩ Kevin McCarthy chuẩn bị họp riêng với một số thành viên đảng Cộng hòa ngày 4-1. Ảnh: AP |
Những ủy ban chưa có tân lãnh đạo sẽ được điều hành bởi thành viên cấp cao nhất của đảng Cộng hòa trong quốc hội khóa trước, cho đến khi tình thế bế tắc lúc này được giải quyết. Tuy nhiên, với việc các ủy ban trực thuộc không hoạt động đầy đủ, Hạ viện sẽ không thể xem xét và sửa đổi dự luật đúng cách, có khả năng cản trở chương trình nghị sự của đảng Cộng hòa, trong đó có các cuộc điều tra mà họ tuyên bố sẽ khởi động về hàng loạt vấn đề như chiến dịch phòng chống dịch COVID-19 ở Mỹ, vấn đề Trung Quốc, hay quyết định rút quân khỏi Afghanistan của chính quyền Tổng thống Joe Biden.
Nếu Hạ viện Mỹ tiếp tục không có chủ tịch sau ngày 13-1 (hạn chót cho việc thông qua bộ quy tắc hoạt động và phê duyệt ngân sách hoạt động) thì ngay cả việc trả tiền lương cho các nghị sĩ và nhân viên hỗ trợ cũng sẽ rất khó khăn.
Đảng Cộng hòa chia rẽ nặng nề
Đảng Cộng hòa mới ăn mừng chiến thắng ở Hạ viện cách đây không lâu nhưng hiện tại chính chiến thắng này đã làm bộc lộ rõ những rạn nứt bên trong đảng này. Người được chọn để lãnh đạo phe đa số trong Hạ viện lại bị chính những người cùng đảng không chấp nhận. Dù nhận được phiếu của phần đa nghị sĩ Cộng hòa nhưng khoảng 20 thành viên bảo thủ nhất quyết không ủng hộ ông McCarthy.
Tình thế bế tắc hiện nay buộc một số nghị sĩ đảng Cộng hòa phải tính đến khả năng đề cử một ứng cử viên khác thay thế ông McCarthy. Một lựa chọn đang được cân nhắc là ông Steve Scalise, hạ nghị sĩ quyền lực thứ hai trong đảng Cộng hòa, có thể là ứng cử viên tiềm năng cho ghế chủ tịch Hạ viện.
Dù vậy, ông McCarthy được cho là vẫn chưa từ bỏ tham vọng của mình, theo tờ Newsweek. Các đồng minh của ông đang nỗ lực đàm phán ở hậu trường nhằm giúp ông lấy đủ 218 phiếu cần thiết. Ông McCarthy cũng duy trì tâm lý lạc quan trước những thất bại vừa trải qua. “Chúng tôi sẽ có đủ 218 phiếu khi giải quyết được vấn đề và cùng đồng lòng” - ông McCarthy chia sẻ trong một cuộc họp báo ngày 4-1, dù không nêu rõ biện pháp để dàn xếp bất đồng với những thành viên phản đối ông trong đảng Cộng hòa ra sao.
Hạ viện Mỹ từng gặp sự việc tương tự
Năm 1923, Hạ viện Mỹ đã trải qua những rắc rối tương tự khi phải tiến hành chín vòng bỏ phiếu trong ba ngày để bầu ra tân chủ tịch. Vào thời điểm đó, đảng Cộng hòa cũng giành được Hạ viện nhưng chỉ hơn phe Dân chủ 18 ghế. Đảng Cộng hòa đã đề cử nghị sĩ Frederick Gillett cho ghế chủ tịch nhưng trong quá trình bầu cử, một số nghị sĩ của đảng lại bầu cho ứng cử viên khác khiến ông Gillett không hội đủ đa số phiếu cần thiết.
Tình huống dẫn đến hàng loạt cuộc bỏ phiếu tiếp theo, trước khi lãnh đạo phe Cộng hòa ở Hạ viện Nicholas Longworth tổ chức một cuộc họp khẩn với những người phản đối trong đảng Cộng hòa, theo đài ABC News.
Mối quan tâm của họ, tương tự những gì nhóm phản đối ông McCarthy lúc này là về một loạt thay đổi trong quy tắc làm việc mà họ cho rằng cần được thảo luận kỹ càng hơn. Ông Longworth nhượng bộ với yêu cầu này và hôm sau, ông Gillett giành được đủ phiếu bầu cần thiết để trở thành chủ tịch Hạ viện.
