Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tỉ lệ mổ lấy thai chỉ nên giới hạn dưới mức 15% để tránh tai biến và nếu không vì lý do y khoa thì không nên mổ lấy thai trước 39 tuần. Tỉ lệ mổ lấy thai vượt trên 15% sẽ xảy ra nhiều tai biến hơn cho mẹ và con.
Tuy nhiên, trong 20 năm qua, đã có hiện tượng gia tăng sử dụng các biện pháp can thiệp mà trước đây chỉ sử dụng để tránh nguy cơ hoặc điều trị biến chứng như truyền oxytocin để thúc đẩy cuộc đẻ hoặc mổ lấy thai.
Việc gia tăng sử dụng các biện pháp can thiệp, bên cạnh làm gia tăng chi phí y tế không thật sự cần thiết, còn làm suy yếu khả năng sinh đẻ bình thường.
Nhiều sản phụ sợ đau, sợ xấu…
Phần lớn các sản phụ trong đó có nhiều sản phụ từ các tỉnh lên, tìm đến các bệnh viện trên địa bàn TP.HCM yêu cầu các bác sĩ cho sinh mổ dù không có chỉ định với những lý do như: sợ đau, sợ xấu, sinh đúng ngày giờ…
Hàng ngày Bệnh viện Từ Dũ đã tiếp nhận nhiều sản phụ đến khám và tư vấn với mong muốn có thể sinh mổ, mặc dù không có chỉ định của bác sĩ.
Một sản phụ 27 tuổi, đến bệnh viện Từ Dũ thăm khám với mong muốn được sinh mổ. Sau khi gặp các bác sĩ kể rằng muốn sinh thường, nhưng gia đình chồng lại muốn sinh theo khung giờ đã đi coi bói.
Sau khi được các bác sĩ tư vấn việc sinh mổ nếu không có chỉ định của bác sĩ sẽ nguy hiểm cho cả mẹ và bé, chính bản thân sản phụ là người trực tiếp bị ảnh hưởng đến sức khỏe, chứ không phải là chồng hay gia đình chồng. Chị quay trở lại thuyết phục gia đình và lựa chọn phương pháp sinh thường.
Trường hợp khác, một sản phụ đến bệnh viện thăm khám với mong muốn được sinh mổ, tuy nhiên lại không có chỉ định y khoa của bác sĩ. Sản phụ này kể rằng nghe đồng nghiệp nói sinh thường là phải đi trùng tu tầng sinh môn phía dưới sẽ xấu.
Do e ngại đến vấn đề thẩm mĩ, sẽ xấu đi cả vẻ bề ngoài lẫn bên trong, chuyện giường chiếu bị ảnh hưởng nên chị lo sợ đến bệnh viện yêu cầu sinh mổ. Dưới sự tư vấn của các bác sĩ về việc sinh mổ sẽ không có lợi cho cả mẹ và con nên chị đã đồng ý sinh thường.
Theo ThS.BS Đinh Thế Hoàng – khoa y, Đại học Quốc gia TP.HCM – tổng hợp từ các nghiên cứu cho thấy, tỉ lệ mổ lấy thai tăng nhanh qua từng năm. Tại Việt Nam tỉ lệ mổ lấy thai 20 năm trước chỉ là 10%, trong những thập kỉ gần đây tỉ lệ mổ lấy thai đã tăng lên gần 40-50%.
Một nghiên cứu của tác giả Mizuki Takegeta và Nam Giang (năm 2020), đã thống kê được tỉ lệ mổ lấy thai trong dân số Việt Nam hiện nay đã lên đến gần 60%. Đặc biệt là cao ở những nhóm bệnh viện tư nhân là hơn 70%.
Tiềm ẩn nhiều nguy cơ
ThS. BS Trần Thị Ngọc – Phó trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp, Bệnh viện Từ Dũ (TP.HCM) - cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn đến tăng tỉ lệ mổ lấy thai, do xã hội ngày càng phát triển, sản phụ có nhiều cơ hội tiếp cận với các dịch vụ y tế, sản phụ được thăm khám thai định kỳ và được phát hiện sớm các trường hợp cần can thiệp sinh mổ.
Thêm vào đó do tuổi kết hôn ở phụ nữ tăng, nhu cầu sinh con giảm, mỗi gia đình chỉ có từ 1-2 con nên sản phụ và gia đình muốn sinh con theo ngày giờ, tâm lý ngại sinh con theo ngả tự nhiên, nghĩ rằng sinh mổ sẽ an toàn cho mẹ và bé hơn sinh ngả âm đạo…
Tỉ lệ tử vong mẹ khi sinh mổ cao hơn 4 lần so với sinh ngả âm đạo. Ngoài ra bà mẹ còn gặp những nguy cơ trong mổ lấy thai như: tai biến do gây mê, gây tê, chảy máu, nhiễm trùng sau mổ, tổn thương tiết niệu, thời gian nằm viện ở sản phụ sinh mổ dài hơn, phục hồi sức khỏe chậm hơn, tăng chi phí chăm sóc y tế, sự chăm sóc cho bé và nuôi con bằng sữa mẹ cũng bị ảnh hưởng.
Về lâu dài, các sản phụ sinh mổ có thể có nguy cơ bị tắc ruột, dính ruột, ảnh hưởng đến tương lai sản khoa sau nay như tăng tỷ lệ sinh mổ lần có thai sau, tăng nguy cơ nhau tiền đạo, nhau cài răng lược, thai ở sẹo mổ lấy thai, …
Về phía thai nhi trẻ được sinh mổ có nguy cơ suy hô hấp tăng 2.6 lần so với trẻ được sinh ngả âm đạo, giảm khả năng miễn dịch của trẻ,…
Theo bác sĩ Ngọc, chỉ nên sinh mổ khi có chỉ định về chuyên môn, một số chỉ định như: Do thai và phần phụ của thai (ngôi thai bất thường, thai quá to (>4000g), nhau tiền đạo, nhau cài răng lược, nhau bong non, sa dây rốn, thai suy...
Do mẹ có khung chậu hẹp, có vết mổ cũ trên thân tử cung (vết mổ bóc nhân xơ tử cung, vết mổ cũ mổ lấy thai từ 2 lần trở lên, …), mẹ có bệnh lý nội khoa nặng chống chỉ định với sinh ngả âm đạo,…
“Sinh ngả âm đạo mang lại nhiều lợi ích cho mẹ và trẻ sơ sinh: mẹ phục hồi nhanh, đi lại và tự chăm sóc con ngay sau sinh, tăng tỷ lệ nuôi con bằng sữa mẹ, giảm tai biến so với sinh mổ, mẹ xuất viện sớm, …. Trẻ sơ sinh giảm nguy cơ chậm hấp thu dịch phổi, giảm tỉ lệ suy hô hấp sau sinh, tăng cường hệ miễn dịch của trẻ, ....”, bác sĩ Ngọc nói.
.png "Văn bản mới của Bộ Y tế gây thiệt thòi cho người bệnh, TP.HCM nói gì?")
