Sheriff Tiraspol là đội bóng, tập đoàn kinh tế, cũng là đảng chính trị

Sheriff Tiraspol có một lịch sử độc đáo. Về nguyên tắc họ đại diện cho Moldova, nhưng xem đó là ĐTQG Transnistria cũng chẳng sai. Họ đại diện cho một nền bóng đá hoặc chỉ là đội bóng “vô chính phủ”, không ai thừa nhận, hiểu thế nào cũng đúng luôn.

Trans-Dniester, thường được biết đến với cái tên Transnistria, với thủ phủ Tiraspol nơi Sheriff Tiraspol đóng quân, vốn là một dải đất nhỏ nằm giữa Moldova và Ukraine. Theo luật thì thuộc về Moldova, nhưng nước này chỉ coi đây là vùng tự trị. Bản thân khu vực này coi trọng tinh thần độc lập của mình khi từng tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý, nhưng không được Moldova công nhận.

Tên chính thức của Transnistria là Cộng hòa Moldova Pridnestrovia, chỉ có khoảng 600.000 dân, kinh tế phụ thuộc khá nhiều vào Nga. Từ năm 1992, với sự hỗ trợ của Moscow và sự hiện diện lính Nga hùng hậu trong khu vực đã cho phép Transnistria đẩy mạnh ly khai, mặc dù trên giấy tờ vẫn là một phần của Moldova và không được chính thức công nhận bởi bất kỳ quốc gia nào.

Sự lấp lửng về mặt pháp lý này đã kéo dài hơn ba thập kỷ, khu vực này vẫn in đậm dấu ấn của Liên Xô, nơi cảnh quan đô thị vẫn nhan nhản các biểu tượng cũ vẫn được trưng bày: xe tăng, tượng đài Lenin.

Tình trạng bán bí mật của Transnistria cũng khiến nó trở thành mảnh đất màu mỡ đặc biệt cho các hoạt động bất hợp pháp như buôn người và buôn lậu. Thuốc lá, xăng dầu , và đã có lúc, vũ khí lẫn đạn dược đều được chuyển đi khắp nơi.

Sheriff Tiraspol ra đời trong hoàn cảnh này. Cũng cần nói qua một chút về ông chủ Viktor Gushan của Sheriff, một nhà tài phiệt và một cựu cảnh sát, cựu điệp viên của KGB – Cơ quan tình báo thuộc Uỷ ban an ninh quốc gia Liên Xô.

Từ những năm 1990, Gushan đã trở nên giàu có nhờ quá trình tư nhân hóa kinh tế ở Transnistria mới được thành lập. Ông và một đồng nghiệp KGB khác là Ilya Kazmaly đã thành lập Sheriff năm 1993, hoạt động như một tập đoàn đa ngành.

Mức lương trung bình hàng tháng của Transnistria chỉ 200 euro, vậy làm thế nào để câu lạc bộ có thể đến được Champions League? Câu trả lời đơn giản là câu lạc bộ bóng đá, kiểm soát 60% nền kinh tế, từ nhập khẩu đến chính trị, mặc dù không có mối liên hệ chính thức nào với Chính phủ lẫn cơ quan quản lý bóng đá.

Sheriff Tiraspol chỉ mới thành lập vào năm 1997. Điều khá ngạc nhiên là mặc dù không công nhận nhưng Moldova lại cho phép Sheriff Tiraspol tham dự giải VĐQG của mình.

Rất nhiều CĐV, nhất là những người ủng hộ Moldova thường không hài lòng khi phải vượt biên sang Transnistria để xem các trận đấu của giải VĐQG. Với sự hậu thuẫn về tài chính, Sheriff đã vô địch đến 19 lần. Thế nên, theo quy định của UEFA, đội bóng này tham dự Champions League đương nhiên với vai trò đại diện cho Moldova.

Biểu tượng của câu lạc bộ là một ngôi sao vàng, giống như một lá cờ đại diện lãnh thổ và được treo ở hầu hết các góc phố. Theo nghiên cứu báo chí và giới học thuật, Sheriff sử dụng quyền bá chủ của mình trong nền kinh tế pháp lý để kiểm soát phần lớn hoạt động kinh doanh bất hợp pháp béo bở này.

HLV người Tây Ban Nha Juan Ferrando, đang cầm quân tại CLB Goa của Ấn Độ, đã từng huấn luyện Sheriff Teraspol năm 2013 kể lại: “ở đây thương hiệu của Sheriff có mặt ở khắp nơi., từ nhà hàng, siêu thị hay trạm xăng... Tôi luôn có cảm giác mình đang sống ngay trong CLB”

Toàn bộ đội hình của Sheriff quy tụ cầu thủ đến từ 14 quốc gia khác nhau, có cả Uzbekistan, Bắc Macedonia, Guinea hay Colombia với tổng trị giá khoảng 13,6 triệu USD, chỉ bằng bằng một nửa của cầu thủ làng nhàng cỡ Lucas Vazquez bên phía Real. Theo Transfermarkt, số tiền mà Real chi ra cho một cầu thủ trong đội hình chính, nhiều hơn tất cả các khoản chi mà Sheriff đã chi cho toàn đội…suốt 25 năm qua.

2 cầu thủ đắt giá nhất của đội đến từ Colombia là tiền vệ Hansen Zapata và tiền đạo đội trưởng Frank Castaneda được định giá 1 triệu euro mỗi người. Một số gương mặt đáng chú ý khác như: Adama Traore từng 35 lần khoác áo ĐT Mali, thủ môn Giorgos Athanasiadis từng khoác áo AEK Athens.

Năm 2021 là lần đầu tiên Sheriff Tiraspol tham dự vòng bảng Champions League Đội bóng của HLV Yuriy Vernydub sẽ nhận về ít nhất 16 triệu euro từ việc tham dự vòng bảng, một khoản tiền đáng kể. Sheriff Tiraspol xếp thứ 66 trong bảng xếp hạng UEFA, với hệ số 19.500 điểm, trong khi Real Madrid đứng thứ sáu với 100.000 điểm.

Sheriff Tiraspol đã phải vượt qua bốn vòng loại để góp mặt tại vòng bảng danh giá. Họ đi từ vòng sơ loại thấp nhất, bắt đầu với chiến thắng trước Teuta (Albania), Alashkert (Armenia) rồi hạ luôn hai đối thủ mạnh là Star Belgrade (Serbia), Dinamo Zagreb (Croatia).

Ở trận ra quân bảng D, đội bóng của HLV Yuriy Vernydub đã đánh bại một tên tuổi lớn của Ukraine là Shakhtar Donetsk với tỷ số 2-0. Và với “cơn địa chấn” ở Santiagio Berbabeu đêm qua, Sheriff đang chễm chệ trên ngôi đầu bảng với 6 điểm.

Không chỉ có bóng đá hay kinh tế, Sheriff Tiraspol cũng “thò chân” vào chính trị với việc thành lập đảng của riêng mình vào năm 2000 có tên là Obnovlenie, dịch từ tiếng Nga là “Đổi mới”.

Obnovlenie đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử đầu tiên vào năm 2005, và giành được 29 trong số 33 ghế tại Quốc hội Transnistrian vào tháng 11 năm ngoái.

Sự cộng sinh hiệu quả giữa nhóm của Gushan và tầng lớp chính trị của Transnistria đã gặt hái một trong những kết quả ngoạn mục nhất với việc Sheriff lọt vào vòng bảng Champions League.

Nhà báo điều tra Madalin Necsutu ở Moldova đã nhận xét Sheriff Tiraspol là một thắng lợi về mặt ngoại giao: "Thể thao cũng là một dạng quyền lực mềm. Trong trường hợp này, nó sẽ giúp hỗ trợ khu vực ly khai Transnistria có được tầm nhìn quốc tế. Những gì mà chế độ ly khai đã không đạt được thông qua ngoại giao truyền thống, thì giờ đây đã đạt được ở cấp độ toàn cầu thông qua bóng đá với việc Sheriff đánh bại một đội như Real Madrid”.