Chỉ có trách nhiệm cung cấp thông tin
Cụ thể, Nghị định mới quy định tổ chức là chủ sở hữu sàn TMĐT có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, chính xác và đúng hạn cho cơ quan thuế thông tin của thương nhân, tổ chức, cá nhân có tiến hành một phần hoặc toàn bộ quy trình mua bán hàng hóa, dịch vụ trên sàn giao dịch TMĐT.
Nhóm thông tin này bao gồm tên người bán hàng; mã số thuế/số định danh cá nhân/chứng minh nhân dân/căn cước công dân/hộ chiếu, địa chỉ; số điện thoại liên lạc; doanh thu bán hàng thông qua các chức năng đặt hàng trực tuyến của sàn.
Hoạt động cung cấp các thông tin được thực hiện định kỳ hằng quý, chậm nhất vào ngày cuối cùng của tháng đầu quý sau. Các sàn TMĐT sẽ cung cấp thông qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế theo định dạng dữ liệu do cơ quan này công bố.
Điều này đồng nghĩa, các sàn TMĐT không phải nộp thuế thay người bán, mà chỉ có trách nhiệm cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng.
Trước đó, cho tới tháng 9 vừa qua, sàn TMĐT được dự kiến sẽ vẫn nộp thuế thay người bán. Cụ thể, trong tờ trình của Bộ Tài chính, những sàn TMĐT có chức năng đặt hàng trực tuyến sẽ phải thực hiện nhiệm vụ này.
Thị trường tăng trưởng mạnh
Sách trắng TMĐT Việt Nam năm 2022 vừa công bố đã dự báo quy mô thị trường TMĐT bán lẻ (B2C) của Việt Nam năm 2022 sẽ đạt 16,4 tỉ USD, tăng trưởng 20% so với năm trước.
Theo thống kê của Tổng cục Thuế, Việt Nam đang có 139 đơn vị chủ sở hữu sàn giao dịch TMĐT. Trong đó, 41 sàn bán hàng, 98 sàn cung cấp dịch vụ; 3 công ty đối tác của các nhà cung cấp nước ngoài được thay nhà cung cấp nước ngoài trả tiền cho các tổ chức, cá nhân có giao dịch. Số lượng khách hàng trung bình truy cập các sàn ước tính khoảng 3,5 triệu lượt mỗi ngày.
Nhưng cũng chính từ việc tăng trưởng "nóng", việc thu thuế TMĐT luôn là vấn đề nan giải với cơ quan chức năng. Suốt trong khoảng 1 năm trở lại đây, vấn đề sàn TMĐT thu thuế thay người bán được nâng lên đặt xuống nhiều lần, gây ra nhiều tranh cãi.
Quan điểm "nộp thuế thay" của Tổng cục Thuế đưa ra, nhằm thay vì hàng trăm nghìn cá nhân trực tiếp khai thuế với cơ quan thuế thì chỉ cần một đầu mối là sàn TMĐT khai, nộp thuế để cắt giảm thủ tục hành chính cho cơ quan thuế và người nộp thuế.
Tuy nhiên, quan điểm đó vấp phải nhiều ý kiến phản biện. Phía Hiệp hội TMĐT Việt Nam cho rằng, các sàn giao dịch TMĐT không phải là đơn vị “trả thu nhập” mà chỉ cung cấp hạ tầng công nghệ để kết nối người bán và người mua, giúp họ thực hiện giao dịch. Vì vậy, không thuộc đối tượng có nghĩa vụ kê khai, khấu trừ thuế thu nhập của người bán theo quy định. Trong khi đó, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) từng phản biện rằng, nhiều sàn TMĐT có chức năng đặt hàng không thu nhận toàn bộ dòng tiền trong tất cả các giao dịch qua sàn, vì sàn sẽ không nhận được tiền của người mua hàng nếu họ thanh toán bằng tiền mặt nên khó nộp thuế thay.
Ngoài ra, một khó khăn khi kê khai thay đó là các cá nhân kinh doanh sẽ phải kê khai và nộp thuế tại cơ quan thuế nơi họ đặt địa điểm kinh doanh, trong khi các sàn TMĐT lại có thể có địa điểm kinh doanh ở tỉnh khác. Do đó, việc kê khai và nộp thay dẫn đến mâu thuẫn với quy định hiện hành (trong trường hợp cá nhân kinh doanh có trụ sở tại tỉnh khác).
Rõ ràng, với Nghị định 91 mới ra đời, câu chuyện thu thuế trên sàn TMĐT sẽ vẫn là một nhiệm vụ gian nan để tránh việc gian lận, thất thu thuế.
Ông Đặng Ngọc Minh - Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế đã chỉ ra những khó khăn khi thu thuế TMĐT đó là việc trong điều kiện nền kinh tế số, các tổ chức, cá nhân có thể tiến hành hoạt động kinh doanh xuyên biên giới mà không thuộc đối tượng đánh thuế của bất kỳ quốc gia nào dựa theo nguyên tắc quản lý thuế truyền thống hay đơn cử như kiểm soát dòng tiền trên sàn TMĐT vẫn đang là một thách thức.
Theo thông tin từ cơ quan chức năng, sau 9 tháng của năm 2022, gần 1.900 tỉ đồng là số tiền thuế 37 nhà cung cấp nước ngoài nộp qua cổng thông tin điện tử. Còn trong nước, 531 tỉ đồng là số tiền thuế từ các tổ chức, cá nhân Việt Nam có thu nhập từ TMĐT, cung cấp dịch vụ số.
