Rào cản rất lớn đối với người bệnh HIV hiện nay

Trên 50.000 người nhiễm HIV mắc viêm gan C mạn tính

Đến hết ngày 30.11.2022, trong số người bệnh hoàn thành điều trị đã thực hiện xét nghiệm tải lượng virus viêm gan C lần 2 (là xét nghiệm cần thiết để đánh giá kết quả điều trị viêm gan C) thì tỉ lệ khỏi điều trị viêm gan C là 96,6%. Việc lồng ghép điều trị viêm gan C tại các cơ sở y tế điều trị người nhiễm HIV khả thi, hiệu quả.

Tại Hội thảo sơ kết triển khai điều trị Viêm gan C cho người nhiễm HIV và người đang điều trị Methadone, PGS.TS Phan Thị Thu Hương - Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) - cho biết: Bệnh viêm gan virus C là một vấn đề sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng ảnh hưởng tới 185 triệu người trên thế giới. Mỗi năm trên thế giới có khoảng 3% dân số mắc và có khoảng 130-170 triệu người bị nhiễm viêm gan C. Trong số này, có 70% người chuyển thành viêm gan C mạn tính. Năm 2019, toàn cầu có 1,5 triệu người nhiễm mới viêm gan virus C và 290.000 người tử vong vì viêm gan virus C.

Tại Việt Nam, theo kết quả giám sát được Bộ Y tế thực hiện năm 2018, tỉ lệ nhiễm virus viêm gan C mạn tính ở người nhiễm HIV khoảng 30% (22-44%), ở người tiêm chích ma túy từ 40-90%. Như vậy, có thể thấy viêm gan virus C đang là một vấn đề sức khỏe ở người có hành vi nguy cơ cao hiện nay tại Việt Nam.

Trong những người đồng nhiễm HIV/viêm gan C có xơ gan giai đoạn đầu, tỉ lệ sống được 3 năm là 87%. Ngược lại, nếu có xơ gan giai đoạn cuối, tỉ lệ sống được 2 năm chỉ có 50%. Việc điều trị viêm gan C cho các bệnh nhân đồng nhiễm HIV đã giúp cho họ sống vui khỏe, tiếp tục ổn định điều trị ARV.

Hiện nay, Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn xét nghiệm viêm gan C (năm 2020) để cán bộ y tế ở tuyến huyện có thể thực hiện sàng lọc, xét nghiệm viêm gan C. Ngoài ra, các hướng dẫn điều trị cũng liên tục được cập nhật, trong đó có phần  hướng dẫn chẩn đoán điều trị đồng nhiễm HIV/viêm gan C.

Tình trạng nhiễm virus viêm gan C ở người nhiễm HIV có thể làm tăng nhanh quá trình tiến triển đến xơ gan so với người không nhiễm HIV. Ngay cả ở những người bệnh đồng nhiễm HIV/viêm gan C đã được điều trị thuốc ARV và có tải lượng HIV dưới ngưỡng ức chế thì nguy cơ xơ gan mất bù vẫn cao hơn ở người không nhiễm HIV.

Cơ sở y tế tuyến huyện chưa được phép chi trả điều trị viêm gan C theo BHYT

Mặc dù hiện nay BHYT đã chi trả 50% tiền thuốc điều trị viêm gan C và các xét nghiệm liên quan khẳng định nhiễm viêm gan C, đánh giá xơ hóa gan, xơ gan, không ít người bệnh mong muốn được điều trị ở tuyến huyện cho thuận tiện đi lại, tiết kiệm thời gian, nhưng hiện nay các cơ sở y tế tuyến huyện chưa được phép chi trả điều trị viêm gan C theo BHYT.

Và giá thành điều trị viêm gan C ở Việt Nam còn cao cũng như bảo hiểm y tế chỉ thanh toán cho các trường hợp điều trị viêm gan C từ tuyến tỉnh trở lên.

Đây là rào cản rất lớn đối với người bệnh HIV cũng như người đang điều trị Methadone vì phần lớn trong số họ là có điều kiện kinh tế khó khăn và đang điều trị tại các cơ sở y tế tuyến huyện. Việc điều trị viêm gan C cho các bệnh nhân đồng nhiễm HIV đã giúp cho họ sống vui khỏe, tiếp tục ổn định điều trị ARV.

Bệnh viện tuyến huyện mới chỉ hỗ trợ chi trả BHYT cho bệnh nhân làm các xét nghiệm phát hiện, đánh giá xơ hóa gan và chuyển lên tuyến trên làm các xét nghiệm khẳng định viêm gan C.

Đáng lo ngại hơn, tỉ lệ người tiêm chích ma túy có BHYT còn rất thấp, trong khi đó nhận thức của người dân về sự nguy hiểm của bệnh viêm gan C nói chung và ở người đồng nhiễm HIV/viêm gan C, người sử dụng ma túy còn rất hạn chế.

Mặc dù, đã có những dấu hiệu tích cực cho việc điều trị viêm gan C cho người bệnh đồng nhiễm, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc tiếp cận các dịch vụ chẩn đoán và điều trị viêm gan C đối với người bệnh.

Phần lớn xét nghiệm chẩn đoán viêm gan C chỉ được thực hiện tại các bệnh viện tuyến tỉnh gây khó khăn cho nhiều bệnh nhân trong việc tiếp cận với xét nghiệm chẩn đoán bệnh.

Bên cạnh đó, giá xét nghiệm còn cao, mức hưởng từ Quỹ Bảo hiểm y tế đối với thuốc kháng virus trực tiếp cho bệnh nhân điều trị còn thấp cũng là một cản trở cho việc tiếp cận điều trị của người bệnh.

Đây là những rào cản ảnh hưởng đến việc tiếp cận chẩn đoán và điều trị viêm gan C của người bệnh đồng nhiễm HIV/viêm gan C nói riêng và các bệnh nhân nhiễm viêm gan C nói chung. Ngoài ra, việc người bệnh tuân thủ điều trị và dự phòng tái nhiễm sau khi được chữa khỏi cũng là những vấn đề cần quan tâm trong công tác điều trị.