Bộ trưởng là người quyết định 70% thành công chuyển đổi số ở một bộ

Năm 2024 là một năm mà Bộ Nội vụ bộn bề rất nhiều công việc. Công việc của hàng chục năm được làm trong một năm. Nhiều khi làm một năm thì được, làm 5 năm lại không được. Xin chúc mừng các thành quả của Bộ Nội vụ trong năm qua.

Bộ Nội vụ cũng giống như các tổ chức khác, thường có 2 loại việc cần đến công nghệ, loại thứ nhất là những việc tốn nhiều công sức và thời gian, loại thứ hai là những việc khó.

Những việc tốn nhiều công sức, tốn nhiều thời gian thì có thể ứng dụng CNTT để tự động hoá, thí dụ như quản lý hồ sơ công chức bằng công nghệ số. Vừa qua, Bộ Nội vụ đã xây dựng CSDL công chức, tích hợp hệ thống quản lý tập trung, cập nhật thời gian thực. Ứng dụng CNTT là làm cái cũ theo cách cũ nhưng được tự động hoá.

Những việc khó thì cần đến chuyển đổi số (CĐS), tức là cần đến cả công nghệ và cả sự thay đổi cách làm. CĐS là dùng công nghệ số để làm việc cũ theo cách mới hiệu quả hơn.

CĐS thì 70% là thay đổi cách làm, 30% là công nghệ số.

Đánh giá cán bộ, đánh giá hiệu quả và năng lực công chức vốn là việc khó của chúng ta lâu nay, qua nhiều nhiệm kỳ, đã có nhiều giải pháp, nhiều cố gắng nhưng vẫn chưa có bước tiến đột phá. Đánh giá người bằng người thì có cái khó là khó khách quan, ít số liệu, thiếu minh bạch. Nhưng nếu dùng công nghệ thì khách quan, minh bạch, dựa trên số liệu. Bộ Nội vụ có thể triển khai hệ thống đánh giá tự động, sử dụng các công cụ trực tuyến để giám sát, theo dõi tiến độ và kết quả công việc của từng người, đánh giá hiệu suất làm việc, như KPI hoặc các chỉ số định lượng khác. Dùng AI để trợ giúp phân tích dữ liệu, đưa ra các đánh giá khách quan về hiệu quả công việc. Một phần mềm như thế này đã có sẵn. Nước ngoài cũng có, trong nước cũng có.

Có một việc nữa cũng khó nhiều chục năm nay là nâng cao chất lượng công chức. Cách làm truyền thống vẫn là đào tạo và đào tạo. Nay, cách làm mới là cung cấp cho mỗi công chức một trợ lý ảo. Mỗi khi làm việc gì, cần thông tin gì thì hỏi trợ lý ảo. Cung cấp toàn bộ tri thức của tổ chức cho trợ lý ảo. Bổ sung, cập nhật các tri thức mới cho trợ lý ảo. Khi đó, trợ lý ảo giống như một công chức xuất sắc nhất của tổ chức. Có trợ lý ảo thì người kém nhất của mỗi tổ chức ít nhất cũng bằng người khá giỏi. Trợ lý ảo đang là ứng dụng hiệu quả nhất của trí tuệ nhân tạo. Các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam đã làm chủ công nghệ này và có thể triển khai nhanh trợ lý ảo cho Bộ Nội vụ.

CĐS một tổ chức phụ thuộc chủ yếu vào 2 người. Người thứ nhất là bộ trưởng, là người ra quyết định, thực ra chỉ là quyết định hành chính. Đó là quyết định đưa mọi hoạt động của mỗi cán bộ công chức lên môi trường số, công việc gì chưa lên môi trường số được (chưa thể làm được trên máy tính) thì phải nhập kết quả vào máy tính (theo mẫu), việc này được làm vào 15-30 phút cuối ngày, khi đó, mọi công việc hàng ngày của cán bộ công chức được biến thành dữ liệu. Đã có đủ dữ liệu thì có thể dùng công nghệ số để giám sát toàn diện, có thể làm mọi phân tích, đánh giá.

Quyết định thứ hai của bộ trưởng là thay đổi cách thức hoạt động, thay đổi quy trình, thí dụ, khi đánh giá cán bộ thì phải dựa trên dữ liệu từ hệ thống, hoặc thay vì đào tạo thì làm trợ lý ảo. Trong 2 quyết định trên thì quyết định thứ nhất, biến mọi thứ thành dữ liệu là quan trọng nhất và mang tính quyết định. Ra được 2 quyết định này là 70% thành công của CĐS. Vậy bộ trưởng chính là người quyết định 70% thành công CĐS tại một bộ.

Người thứ hai là giám đốc CĐS, mà ta hay gọi theo cách cũ là giám đốc CNTT. Đây là người dùng công nghệ để hiện thực hoá các quyết định của bộ trưởng. Người này tuy quan trọng về công nghệ, nhưng cũng chỉ quyết định 30% thành công của CĐS. Bộ Nội vụ nếu thiếu người này thì Bộ TT&TT sẽ cử sang một người.

Nếu chúng ta nhìn CĐS dưới góc nhìn này thì sẽ thấy CĐS dễ làm hơn, có thể làm được. Tất nhiên, cũng có nhiều góc nhìn khác nữa, CĐS sẽ phức tạp hơn nhiều, khó làm, khó thành công.

Luôn có nhiều góc nhìn, có nhiều cách tiếp cận khác nhau đối với một vấn đề. Trong khi nguồn lực của chúng ta còn hạn chế thì nên chọn cách nào dễ hơn để làm.

Xây dựng bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, thì ngoài đổi mới mô hình tổ chức, con người, còn phải có công nghệ nữa. Công nghệ thì dễ làm hơn, hiệu quả nhanh hơn, nhưng chúng ta lại chưa quan tâm nhiều. Công nghệ số, nhất là AI đã chín muồi để tạo ra những thay đổi lớn trong bộ máy nhà nước. Bộ TT&TT có thể trợ giúp đắc lực cho Bộ Nội vụ về công nghệ số.