Nạn nhân như bị thôi miên khi nghe cuộc gọi lừa đảo

Sáng 13/11, Thanh tra Bộ TT&TT tổ chức hội thảo chuyên đề về thực trạng và giải pháp ngăn chặn quảng cáo, tin nhắn rác, cuộc gọi rác để lừa đảo.

Theo ông Nguyễn Thành Chung, Chánh Thanh tra Bộ TT&TT, số liệu từ Thanh tra Bộ và Cục An toàn thông tin cho thấy, trong năm 2023, tổng số tiền người dân bị các đối tượng lừa đảo, chiếm đoạt trên mạng ước tính khoảng 8.000 – 10.000 tỷ đồng, tăng nhiều so với các năm trước đây. Trong đó, 91% vụ việc liên quan đến lĩnh vực tài chính, 73% là người dùng thiết bị di động, mạng xã hội.

Việc lợi dụng mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản diễn ra mạnh mẽ và đã trở thành xu thế, lớn hơn nhiều so với các công cụ và phương tiện khác.

“Đặc biệt hơn, nếu như trước kia các cuộc gọi lừa đảo tập trung vào người cao tuổi, trẻ em, cán bộ hưu trí thì nay các cuộc gọi lừa đảo, cuộc gọi rác lại hướng vào cả những người đang đi làm, kể cả các lãnh đạo có vị trí cao, các doanh nhân”, ông Nguyễn Thành Chung chia sẻ.

Không chỉ tại Việt Nam, trên thế giới, việc lợi dụng mạng viễn thông để lừa đảo cũng diễn ra rất phức tạp. Trong các năm 2023 – 2024, tình trạng này diễn ra mạnh mẽ, tập trung ở nhiều châu lục, châu Á là một trong những nơi chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Theo Chánh Thanh tra Bộ TT&TT, các hình thức lừa đảo hiện nay rất tinh vi, phức tạp. Ngoài sử dụng phương thức truyền thống như gọi điện thoại, nhắn tin, các đối tượng còn chuyển sang sử dụng công nghệ AI, giả giọng nói, giả mạo số điện thoại.

“Người dân khi nhìn một số điện thoại giống như số điện thoại thông thường sẽ rất khó để phân biệt. Hơn nữa, các đối tượng còn kịch bản hoá đến tận từng cá nhân, dùng điện thoại gọi để lừa đảo với mỗi người là một kịch bản khác nhau. Nhiều trường hợp sau khi bị lừa đảo xong thì cho biết như bị thôi miên”, ông Chung nói.

Trước thực trạng trên, Bộ TT&TT đã chỉ đạo rà soát, cắt hủy, xử lý hàng chục triệu thuê bao có thông tin không đầy đủ, không chính xác theo quy định.

Đồng thời, Bộ TT&TT đã chỉ đạo triển khai các giải pháp, công cụ để ngăn chặn cuộc gọi rác, tin nhắn rác, cuộc gọi lừa đảo, thực hiện các biện pháp bảo vệ thông tin cá nhân, ngăn chặn các hành vi lừa đảo.

Theo Thanh tra viên chính Nguyễn Tiến Dũng (Thanh tra Bộ TT&TT), trong 2 năm 2023 và 2024, ngành TT&TT đã triển khai 97 đoàn thanh, kiểm tra về thông tin thuê bao, SIM rác, tin nhắn rác, dịch vụ nội dung (VAS).

Các đoàn thanh tra đã ban hành tổng cộng 75 quyết định xử phạt, trong đó, xử phạt về dịch vụ VAS là 1,85 tỷ đồng, xử phạt về SIM rác là 5,6 tỷ đồng. Có những doanh nghiệp viễn thông bị xử phạt đình chỉ phát triển thuê bao với thời gian 2 tháng.

Chia sẻ về tình trạng SIM rác, một trong những nguyên nhân dẫn đến các cuộc gọi rác, cuộc gọi lừa đảo, ông Giang Văn Thắng, Trưởng phòng Thanh tra Cục Viễn thông, cho hay Cục Viễn thông đã trực tiếp đi khảo sát thị trường SIM tại 2 địa bàn lớn là Hà Nội và TPHCM, kết hợp với mua qua mạng.

Kết quả cho thấy, từ khi siết chặt quản lý, tình trạng SIM rác vẫn còn nhưng đã giảm nhiều. Tuy nhiên, vẫn còn hiện tượng các đại lý lách luật để kích hoạt sẵn SIM.

Cục Viễn thông cũng ghi nhận hiện tượng bán SIM du lịch, SIM data dùng để truy nhập dữ liệu thời gian ngắn. Ở một số nước, loại SIM này không cần đăng ký thông tin thuê bao, nhưng theo quy định hiện hành của Việt Nam, SIM du lịch vẫn cần đăng ký thông tin thuê bao. Tuy nhiên, hiện nay một số doanh nghiệp không thực hiện việc này, vi phạm quy định pháp luật.

Trong năm nay, Cục Viễn thông đã tiến hành thanh tra, kiểm tra tại 6 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông di động. Thực tế cho thấy hiện vẫn còn tình trạng nhân viên của doanh nghiệp viễn thông di động lách, làm sai quy định vì áp lực doanh số, thu nhập,…

Cục Viễn thông đã thực hiện xong việc gắn brandname (tên định danh) cuộc gọi của các cơ quan quản lý nhà nước. Cục sẽ tiếp tục triển khai việc gắn brandname và yêu cầu doanh nghiệp xây dựng tiêu chí nhằm ngăn chặn tin nhắn rác, chặn cuộc gọi rác.