Phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp và lời dặn 'buộc con dê dưới gốc mít'

Bà Đặng Bích Hà, Phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp, qua đời là mất mát khiến ông Đặng Bá Hương (82 tuổi, xóm Kim Hoa, xã Thanh Xuân, Thanh Chương, Nghệ An) những ngày qua khôn nguôi ngậm ngùi, thương tiếc.

Sinh thời, do hoàn cảnh công tác, bà Đặng Bích Hà không có nhiều dịp trở về thăm quê hương, nhưng tình cảm chị em, họ hàng vẫn được giữ gìn bền chặt qua năm tháng.

Theo ông Hương, bà Đặng Bích Hà là con gái đầu của Giáo sư Đặng Thai Mai, còn ông là con của người em trai cụ Đặng Thai Mai, thuộc chi khác trong họ Đặng tại xã Thanh Xuân.

Cụ Đặng Thai Mai cũng như nhiều vị tiền bối trong dòng họ sớm tham gia cách mạng và thoát ly quê hương. Khoảng năm 1952-1953, Giáo sư Đặng Thai Mai đưa gia đình trở về quê hương, sinh sống một thời gian. Từ đây, mối quan hệ họ hàng, dòng tộc càng trở nên gắn bó, keo sơn.

Sau đó, do yêu cầu công tác, Giáo sư Đặng Thai Mai và gia đình rời xã Thanh Xuân, ra Hà Nội sinh sống.

Bà Đặng Bích Hà do điều kiện công tác, sau này tuổi tác và sức khỏe, không có nhiều dịp về thăm quê.

"Năm 1986, vợ chồng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về thăm quê, thắp hương phần mộ ông nội là cụ Đặng Nguyên Cẩn, ông chú Đặng Thúc Hứa... Đợt đó, con út của tôi vừa chào đời, chị Hà trìu mến thăm, động viên chúng tôi nuôi nấng cháu thật tốt", ông Hương nhớ lại.

Mặc dù không có nhiều thời gian gặp gỡ, tâm sự, nhưng trong tâm trí ông Hương, bà Đặng Bích Hà là người sống chân tình, rất trọng tình, trọng nghĩa.

Có lần bà Đặng Bích Hà cùng đoàn công tác về thành phố Vinh (Nghệ An) tặng sách tới các cháu học sinh Trường THCS Đặng Thai Mai. Lịch công tác kín mít, bà không thể tranh thủ về thăm quê nên nhắn ông Hương xuống thành phố Vinh để chị em gặp nhau trò chuyện.

Trong những lần về quê hay gặp gỡ ngắn ngủi, bà Đặng Bích Hà luôn dặn dò các em, các cháu phát huy truyền thống hiếu học, yêu nước của dòng họ Đặng, đoàn kết, giúp nhau nuôi dưỡng chí hướng.

"Lần vợ chồng Đại tướng Võ Nguyên Giáp về dựng nhà lưu niệm của cụ thân sinh Đặng Thai Mai, chị Hà dặn chúng tôi rằng quê ta còn nghèo, phải cố gắng tăng gia sản xuất cho mạnh.

Quanh nhà, trong vườn phải trồng thêm cây ăn quả, như cây mít, dưới gốc cây mít buộc thêm con dê, tức là phải kết hợp trồng trọt và chăn nuôi để phát triển kinh tế gia đình, từ đó mới giúp quê hương phát triển được", ông Hương nhớ lại.

Trong trí nhớ của người đàn ông đã hơn 80 tuổi vẫn canh cánh một điều gửi gắm của người chị họ.

"Chị Hà tâm sự với tôi, cả gia đình theo bố thoát ly, nay không có ai ở nhà để hương khói, thờ phụng các cụ, cũng như chăm sóc vườn tược, nhà cửa. Chị là phận con gái, cũng có tuổi rồi, không thể chu toàn được, nên có nhờ tôi và anh em trong họ coi sóc vườn tược, nhà thờ họ Đặng, cũng như căn nhà lưu niệm của cụ Đặng Thai Mai.

Mặc dù đã được nhà nước, chính quyền địa phương cũng như con cháu trong dòng họ hết sức quan tâm, chú trọng bảo quản nhưng các công trình này, đặc biệt là nhà lưu niệm cụ Đặng Thai Mai đã xuống cấp, hư hỏng. Đây là điều tôi hết sức băn khoăn, khi chưa làm tròn được lời hứa với chị", ông Đặng Bá Hương tâm sự.

Hoàng Lam