Nhà ngoại giao kỳ cựu Indonesia phân tích 'chìa khóa' cho căng thẳng ở Biển Đông

Thời gian qua, tình hình Biển Đông có nhiều diễn biến phức tạp khi căng thẳng Trung Quốc và Philippines leo thang. (Nguồn: Euro Asia Review)

Trong một bài phân tích gần đây trên Euro Asia Review, nhà ngoại giao kỳ cựu của Indonesia, thạc sĩ về khoa học chính trị so sánh tại Đại học New York (Mỹ), ông Simon Hutagalung đã tập trung vào phân tích các giải pháp tiềm năng cho xung đột ở Biển Đông. Ông Simon Hutagalung nhấn mạnh tới việc đàm phán hòa bình theo tinh thần của luật pháp quốc tế, các kênh liên lạc mở cũng như các biện pháp xây dựng lòng tin, hợp tác phát triển nguồn lực, tuân thủ Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 và sự tham gia của các bên hòa giải. Báo Thế giới & Việt Nam lược dịch bài phân tích.

Đàm phán hòa bình theo tinh thần UNCLOS

Luật pháp quốc tế, cụ thể là UNCLOS tạo ra một khuôn khổ vững chắc để giải quyết các tranh chấp trên biển. UNCLOS được thành lập năm 1982 quy định rõ quyền cũng như trách nhiệm của các quốc gia trên các đại dương. UNCLOS thúc đẩy sử dụng hòa bình các nguồn tài nguyên biển và giải quyết xung đột một cách công bằng.

Điều 279 của UNCLOS 1982 nêu rõ các tranh chấp cần được giải quyết bằng biện pháp hòa bình, khuyến khích trật tự hàng hải quốc tế mang tính hợp tác.

Xung đột ở Biển Đông có thể sử dụng các cơ chế giải quyết tranh chấp được nêu trong UNCLOS, chẳng hạn như giải quyết bằng trọng tài và tư pháp quốc tế.

Vụ kiện trọng tài năm 2013 do Philippines đưa ra chống lại Trung Quốc trước Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague là một ví dụ điển hình và được coi như một tiền lệ.

Phán quyết năm 2016 đã vô hiệu hóa yêu sách “đường chín đoạn” mở rộng của Trung Quốc, qua đó củng cố các nguyên tắc được quy định trong UNCLOS (PCA, 2016).

Bất chấp việc Trung Quốc bác bỏ phán quyết, phán quyết của PCA nhấn mạnh tầm quan trọng của khuôn khổ pháp lý trong việc giải quyết tranh chấp.

Rõ ràng, việc tham gia vào các cuộc đàm phán dựa trên tinh thần của UNCLOS có thể nâng cao tính hợp pháp và sự chấp nhận của bất kỳ thỏa thuận nào đạt được.

Trao đổi cởi mở và xây dựng lòng tin

Giải quyết xung đột hiệu quả đòi hỏi phải có sự trao đổi minh bạch và cởi mở cũng như các biện pháp nhằm xây dựng lòng tin giữa các quốc gia có yêu sách chủ quyền ở Biển Đông.

Đối thoại có thể giúp giảm thiểu những hiểu lầm và thúc đẩy sự tin cậy, hợp tác. Ngoại giao kênh 2, với sự tham gia của các tổ chức và chuyên gia phi chính phủ, có thể bổ sung cho các cuộc đàm phán chính thức bằng cách cung cấp các kênh đối thoại không chính thức.

Các biện pháp xây dựng lòng tin có thể bao gồm thiết lập đường dây nóng để liên lạc ngay lập tức khi xảy ra sự cố, tiến hành các cuộc tập trận hải quân chung và chia sẻ thông tin về các hoạt động quân sự.

Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) và các cuộc đàm phán đang diễn ra về Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) giữa Trung Quốc và ASEAN đóng vai trò nền tảng, có thể tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc tiếp xúc cởi mở, xây dựng lòng tin.

ARF thúc đẩy đối thoại và hợp tác an ninh, trong khi COC có mục tiêu ngăn chặn xung đột ở Biển Đông bằng cách thiết lập các quy tắc và quy định đã được các bên thống nhất.

Một phiên làm việc tại toà PCA. (Nguồn: PCA)

Phương Hằng