Trẻ em Nhật được cha mẹ trang bị kỹ năng gì để có thể đi học một mình ngay từ khi còn nhỏ

Một cảnh mà bạn sẽ thường thấy nếu đang sinh sống ở Nhật là những đứa trẻ nhỏ tầm 6-7 tuổi đi một mình trên các phương tiện giao thông công cộng. Chúng tự tin ngồi một mình trên một toa xe lửa hoặc đi theo nhóm nhỏ hoặc đang loay hoay tìm chỗ ngồi cho mình.

Những đứa trẻ tầm 6-7 tuổi trong trang phục học sinh gồm giày da bóng, đi tất dài, mặc váy kẻ sọc, đội mũ rộng vành có quai kéo xuống cằm và đeo cặp sách trên lưng.

Có thể bạn sẽ ngạc nhiên đặt câu hỏi: "Bố mẹ của những đứa trẻ này đâu?" hay "Tại sao chúng lại có thể một mình đi lại nơi công cộng khi còn nhỏ mà không sợ sệt bất cứ điều gì?"

Khám phá những điều thú vị dưới đây chắc chắn bạn sẽ có câu trả lời.

Việc để trẻ tự đến trường là điều rất bình thường ở Nhật.

Trẻ em Nhật Bản được "đào tạo" tính tự lập từ rất sớm

Tại Nhật Bản, chương trình truyền hình thực tế First Go (Bước đi đầu tiên) đã có thâm niên 29 năm. Các nhân vật chính của chương trình là nhóm trẻ từ 2-7 tuổi.

"First Go" quay lại trải nghiệm của nhóm trẻ khi ra ngoài một mình. Đó là lần đầu các em đến cửa hàng để mua đồ hay mua thức ăn cho gia đình.

"Siêu cảm động, năng lượng rất tích cực và những đứa trẻ thật dễ thương", "Đứa trẻ quá dũng cảm", "Giáo dục của các bà mẹ Nhật Bản thực sự nghiêm ngặt và trẻ em được giáo dục rất tốt", đó là lời nhận xét của nhiều khán giả Trung Quốc khi xem chương trình. Ngay cả những ngôi sao nổi tiếng trong vai trò khách mời nhiều lần phải bật khóc khi xem hành trình của những đứa trẻ trong "First Go".

"Tôi đã không ngừng khóc khi thấy sự cố gắng của đứa trẻ 3 tuổi tự mình đến cửa hàng mua hoa tặng mẹ", ngôi sao điện ảnh Rimi Ishihara của Nhật đã thốt lên như vậy trong một lần tham gia chương trình.

Đứa bé mà Rimi Ishihara nhắc tới có tên LiLi. Nhiệm vụ của cô bé là ra ngoài một mình lấy thức ăn được đặt hàng trước đó và chuẩn bị quà cho Ngày của Mẹ - một bó hoa cẩm chướng.

Lần đầu ra ngoài và làm mọi thứ một mình, cô bé đã khóc và chạy đi tìm cha - người cùng tham gia chương trình.

Trước khi để con thực hiện nhiệm vụ, người cha đã nhét rất nhiều kẹo vào túi của LiLi và nói "Con phải tiến lên phía trước".

Người cha lặng lẽ nhìn LiLi rời đi. Cô bé quay đầu khóc nấc nhưng rồi can đảm tiến lên phía trước như lời dặn dò của bố. Mỗi khi ngừng khóc, LiLi lại lấy kẹo trong túi ra ăn.

Cứ từng bước như vậy, cô bé 3 tuổi cuối cùng cũng hoàn thành nhiệm vụ. Một bó hoa cẩm chướng được mua để tặng mẹ. Khi thấy con gái tay xách nách mang nhiều đồ về chỗ hẹn, người cha ôm mặt. "Dù rất thương con, nhưng tôi vẫn muốn để cháu tự làm mọi thứ, từ mua bán cho tới xách đồ", bố LiLi chia sẻ.

Nhóm làm chương trình đã sử dụng các máy quay ẩn để ghi hình. Thế nên trong quá trình quay, bọn trẻ hoàn toàn không nhận thức được điều này và những gì chúng thể hiện trong chương trình là trạng thái chân thật nhất.

Cô bé Satoshi 3 tuổi sống tại Tokyo trở nên mạnh dạn hơn khi có em trai đi cùng thực hiện nhiệm vụ trong chương trình "First Go".

Hành trang tự lập của trẻ em Nhật Bản

Tương tự, năm 2015, đài truyền hình SBS của Úc đã quay bộ phim tài liệu dài 8 phút "Những đứa trẻ độc lập của Nhật Bản" (Japan's Independence Kids) ghi lại cảnh một bé gái 7 tuổi Noe Ando tự mặc quần áo, gội đầu, buộc tóc và đến trường bằng tàu điện ngầm.

Ga Shinjuku, nơi Noe chuyển tuyến giữa chừng, là một trong những ga tàu điện ngầm nhộn nhịp nhất thế giới với lượng hành khách đông đúc vào giờ cao điểm buổi sáng và buổi tối, chưa nói đến trẻ em 7 tuổi mà ngay cả người lớn cũng dễ dàng bị lạc trong dòng người xếp hàng chằng chịt.

Nhưng mẹ của Noe nghĩ: "Con bé sẽ không bao giờ học được cách tự giải quyết mọi thứ nếu lúc nào cũng có bố mẹ ở bên. Nếu bị lạc hoặc lên nhầm xe, con phải tự xoay xở".

Câu nói này khiến nhiều bậc phụ huynh không khỏi thắc mắc: Tại sao cha mẹ Nhật lại để con đi học một mình?

Ở Nhật Bản, ngay từ ngày đầu tiên dưới mái trường tiểu học, đa số học sinh đều phải tự túc đi học. Những em ở gần nhà phải đi bộ đến trường, những em ở xa thì phải đi phương tiện giao thông công cộng đến trường. Để giúp các em đến trường thuận lợi, cần chuẩn bị nhiều công việc trước ngày tựu trường như:

Mũ và túi xách

Chắc hẳn mọi người đều có ấn tượng về những chiếc mũ vành nhỏ màu vàng mà nhân vật cô bé Maruko và Cậu bé bút chì Shin-chan thường đội. Ở Nhật Bản, chiếc mũ màu vàng bắt mắt này có chức năng chính là tránh tai nạn giao thông.

Màu vàng tượng trưng cho sự cảnh báo và chú ý, giúp các em học sinh tiểu học nổi bật khi di chuyển trên đường, các phương tiện và người đi bộ cũng sẽ chú ý hơn.

Ngoài mũ, học sinh tiểu học Nhật Bản còn quen dùng "cặp da đi học hình hộp" có đệm ngồi, dây đai tiện dụng và khả năng xoay 360 độ và các chức năng khác.

Ở Nhật Bản, chiếc mũ màu vàng bắt mắt này có chức năng chính là tránh tai nạn giao thông.

Làm quen với lộ trình đi học

Để đảm bảo an toàn cho trẻ em trên đường đến trường và về nhà, nhà trường sẽ đưa ra một tuyến đường được vạch sẵn.

Một tháng trước khi khai giảng, cha mẹ sẽ đưa con đi làm quen đường đi giữa nhà và trường nhiều lần để trẻ ghi nhớ.

Trong 6 năm học tiểu học, trẻ em phải đi theo lộ trình đã định và không được tự ý thay đổi lộ trình. Nếu chuyển trường, chuyển chỗ ở thì cần làm đơn xin chuyển tuyến.

Biết quy tắc qua đường

Vì chiều cao đang còn khiêm tốn, trẻ em thường ở trong điểm mù của người điều khiển phương tiện giao thông. Để người lái xe có thể nhìn thấy, học sinh tiểu học ở Nhật Bản sử dụng hai cách thức khi sang đường: Giơ hai tay lên cao hoặc giơ cờ ngang.

Giơ tay có thể giúp người lái xe trong xe nhìn thấy đứa trẻ dễ dàng hơn, một số đứa trẻ sẽ quay đầu lại và cúi đầu sau khi băng qua đường để tỏ lòng biết ơn.

Ngoài ra, ở hai bên phần đường dành cho người đi bộ có mặt đường rộng, lưu lượng xe cộ qua lại đông đúc sẽ đặt một chiếc xô nhỏ, bên trong thường cắm một lá cờ chữ thập, khi trẻ cầm lá cờ này sang đường, tài xế phải dừng lại để các em di chuyển.

Còi báo động

Ở Nhật Bản, cặp học sinh tiểu học được trang bị còi báo động tương tự như móc chìa khóa, nếu có nguy hiểm xảy ra, các em có thể nhấn nút để phát ra âm thanh báo động.

Bên cạnh đó, một số công ty còn tài trợ cho học sinh tiểu học các thiết bị an toàn như chip định vị giúp phụ huynh và giáo viên biết chính xác vị trí của con em mình trên đường đi học.

Ngoài ra, để phòng chống tội phạm xâm hại và bắt cóc trẻ em, lực lượng chức năng còn cắm biển "Ngôi nhà bảo vệ trẻ em 110" trên khắp các tuyến phố. Đây là biện pháp do cảnh sát Nhật Bản và các tổ chức địa phương cùng phát động nhằm bảo vệ trẻ em.

"Ngôi nhà bảo vệ trẻ em 110" được bố trí ở những nơi có học sinh tiểu học qua lại. Những ngôi nhà hay cơ sở kinh doanh có biển hiệu này đều là những người tình nguyện tự nguyện tham gia hoạt động. Ngoài bấm số 110, trẻ em có thể đến những nơi như thế này để được giúp đỡ khi gặp trường hợp khẩn cấp.

Các biện pháp khác nhau đã làm giảm đáng kể việc xảy ra tai nạn, cho nên khả năng xảy ra sự cố đối với trẻ em Nhật Bản trên đường đến trường là rất nhỏ. Chính vì vậy, việc cha mẹ Nhật Bản dám cho con di chuyển một mình không chỉ vì sự tin tưởng vào con cái mà còn vì sự tin tưởng vào cộng đồng.

Xã hội tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ, để trẻ được lớn lên một cách an toàn và tiếp tục cống hiến cho xã hội trong tương lai. "Tin tưởng" và "trách nhiệm" là hai yếu tố phát triển ý thức độc lập và tính tập thể của trẻ. Trẻ sẽ nhận ra hình phạt khi vi phạm trật tự là phải tự giải quyết những lộn xộn kéo đến.

Học sinh tiểu học Nhật Bản tự đi học, quá trình này diễn ra suôn sẻ như vậy cũng nhờ vào một “mạng lưới an toàn” được kết nối bởi gia đình, nhà trường và cộng đồng.

Cha mẹ Nhật 'buông tay' con từng chút một, ngày này qua ngày khác

Một đứa trẻ tên Wakamatsu tự thức dậy hàng sáng đi học mẫu giáo. Để tự vệ sinh cá nhân, cô bé trèo lên một chiếc ghế nhỏ rồi đánh răng, rửa mặt. Gấp chăn màn, tự mặc đồng phục là những việc tiếp theo cô bé 4 tuổi này thực hiện trước khi bước đến trường với đống túi được mẹ chuẩn bị sẵn. Wakamatsu tự tay xách đồ ăn, đồ chơi của mình mà không cần sự trợ giúp của mẹ.

Mẹ của Wakamatsu nói rằng dù không thể hoàn hảo nhưng cô bé học được nhiều điều từ khi tự làm mọi việc. "Con bé đang cố gắng trở thành người hữu ích nhất trong một ngày", người mẹ nói.

Nhiều người đặt câu hỏi cách dạy con của mẹ Wakamatsu có nguy hiểm tới cô bé không? Chắc chắn là không. Điều cốt lõi là nhiều phụ huynh không đủ tự tin buông tay, để con tự làm mọi việc giống người mẹ đó mà thôi.

Thái độ dạy dỗ của các bà mẹ Nhật có thể được gói gọn trong câu: "Nuôi dưỡng đứa trẻ 18 tháng giống như 18 tuổi". Khi đối mặt với một "người mới lớn" 18 tuổi, bố mẹ tin tưởng con thì nên cũng dành thái độ như vậy với một đứa trẻ 18 tháng tuổi.

Ví dụ khi trẻ làm việc nhà, cha mẹ khuyến khích và tin rằng trẻ có thể làm được. Hoặc khi trẻ học cách mặc quần áo cho đúng, bố mẹ cũng không nên can thiệp. Nên tin rằng con bạn rồi sẽ có bộ quần áo chỉnh tề. Hãy tin nếu con không làm tốt ngay từ đầu, chắc chắc những lần sau sẽ tốt hơn.

Trên thực tế, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái là một hành trình trải nghiệm từ từ. Học cách "buông tay" cũng là một kiểu tăng trưởng với bậc làm cha mẹ. Và con bạn cũng hiểu được cách trưởng thành và lên đường với chỉ một mình.

Bố mẹ ở Nhật thường tin tưởng "gửi con vào cuộc hành trình" từ khi còn rất nhỏ.

Đằng sau sự độc lập là một xã hội đồng thuận giáo dục tinh tế

Ở Nhật, việc trẻ nhỏ tự đi học hoặc đi mua sắm không phải là hiếm. Và đằng sau điều này là sự đồng thuận giáo dục của phụ huynh và toàn xã hội.

Ngay từ năm 2008, Nhật Bản đã đặt "năng lực sống" của học sinh là mục tiêu cơ bản của giáo dục bắt buộc của Nhật Bản. Cha mẹ cũng đồng ý rằng "để con xa rời vòng tay" và tin tưởng thực sự là một loại sức mạnh. Chỉ bằng cách buông tay và để trẻ có không gian tự do lớn hơn, chúng mới có thể phát triển độc lập.

Mặt khác, Nhật Bản nghèo tài nguyên thiên nhiên và nhiều thiên tai như bão và động đất xảy ra thường xuyên. Trong cuộc đấu tranh chống lại thiên nhiên, người Nhật nhận ra rằng sức mạnh cá nhân không thể chiến thắng, cảm nhận sâu sắc tầm quan trọng của sự hợp tác giữa mọi người và trân trọng sự cùng tồn tại và giúp đỡ lẫn nhau.

Nhà nhân chủng học văn hóa Dwayne Dixon, người đã nghiên cứu về thanh thiếu niên Nhật Bản, cho biết: "Trẻ em Nhật Bản học từ rất sớm rằng, điều lý tưởng nhất là bất kỳ thành viên nào trong cộng đồng đều có thể được giúp đỡ hoặc giúp đỡ người khác".

Trẻ em Nhật Bản sẽ có xu hướng tìm đến người lạ, đặc biệt là người lớn tuổi, để được giúp đỡ khi gặp khó khăn. Trong khi đó trẻ em ở các quốc gia khác, bao gồm cả Úc, hoàn toàn ngược lại. Trẻ thường được dạy không nói chuyện với người lạ trên đường đến trường và phải luôn cảnh giác.

Dwayne Dixon giải thích: "Nền giáo dục Nhật Bản rất đặc biệt. Ngay từ khi còn nhỏ, trẻ em đã được thấm nhuần quan niệm tập thể: hướng về người khác và phục vụ người khác. Quan niệm này cho phép chúng hướng về người lạ một cách an toàn".

Nếu chúng ta tiếp tục đi sâu giải mã nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt trong hành vi của trẻ em, từ khóa chính là "sự tin tưởng xã hội". Nhật Bản đã tạo ra cảm giác tin tưởng này, từ đó có thể làm cho các bậc cha mẹ ở Nhật cảm thấy thoải mái với việc cho con cái tiếp xúc với xã hội xung quanh.

Theo GĐXH