Tổng thư ký ASEAN: Những nỗ lực đáng ghi nhận và sự kiên định của Việt Nam

Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn và các nhà lãnh đạo ASEAN tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 43 tại Jakarta, Indonesia, tháng 9/2023.

Tổng thư ký nhận định thế nào về tầm quan trọng của việc thảo luận về tương lai đối với con đường phát triển phía trước của ASEAN? Diễn đàn Tương lai ASEAN – sáng kiến của Việt Nam có ý nghĩa như thế nào trong bối cảnh đó?

Sáng kiến này của Việt Nam rất hay vì thời điểm của Diễn đàn là yếu tố khá quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh ASEAN đang soạn thảo và xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 với bốn kế hoạch chiến lược. Chúng ta đang nhìn vào tương lai của ASEAN. Điều quan trọng là phải có sự tham gia của tất cả các bên liên quan khác nhau vào quá trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Chúng ta đã thấy nhiều sáng kiến bên ngoài khu vực về quỹ đạo và sự phát triển trong tương lai, vì vậy tầm quan trọng của sáng kiến về tương lai ASEAN do Việt Nam tổ chức có khác biệt. Sự tham gia của các đại diện quan chức cấp cao các nước thành viên ASEAN tại diễn đàn thể hiện sự ủng hộ và tán thành đối với sáng kiến của Việt Nam.

Khi nói về chủ đề “tương lai” trên con đường phát triển phía trước của ASEAN, chúng ta phải tiến hành thông qua tư duy và kế hoạch chiến lược nhằm giúp ASEAN định hướng và thực hiện lộ trình tương lai của mình. Tôi tin tưởng Diễn đàn Tương lai ASEAN sẽ thúc đẩy điều này. Do vậy, sáng kiến của Việt Nam là kịp thời, táo bạo và có ý nghĩa.

Trước tình hình khu vực và thế giới phức tạp như hiện nay, theo ông, đâu là những giá trị cốt lõi mà ASEAN cần phải duy trì tại bất kỳ dấu mốc phát triển nào?

Trong quá trình phát triển, ASEAN phải duy trì các giá trị và nguyên tắc cốt lõi của mình vì đây là một phần bản sắc của ASEAN. Một giá trị và nguyên tắc cốt lõi quan trọng là sự đồng thuận khi ASEAN đưa ra quyết định. Bên cạnh đó là nguyên tắc đoàn kết, thống nhất. Có thể khẳng định, ASEAN mạnh khi đoàn kết.

Ngoài ra, ASEAN phải duy trì nguyên tắc của mình. Chúng ta phải duy trì và củng cố các mối quan hệ hợp tác và đối tác của ASEAN. Đây là một trong những thế mạnh của ASEAN, chúng ta có mối quan hệ tốt đẹp, quan hệ đối tác vững chắc với các nước lớn, các nước, các tổ chức khu vực và quốc tế. Mức độ duy trì nguyên tắc có thể được nhận diện thông qua các loại hình quan hệ đối tác khác nhau với ASEAN, chẳng hạn như Đối tác đối thoại, Đối tác đối thoại theo ngành và Đối tác phát triển.

Quan hệ đối ngoại của ASEAN cũng được thể hiện thông qua các hình thức khác, là các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS). Hơn nữa, một số quốc gia không phải là đối tác chính thức của ASEAN thực sự có thể tham gia với ASEAN theo các cơ chế do ASEAN dẫn dắt, chẳng hạn như trong khuôn khổ Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF). Điều quan trọng là các quốc gia đó phải tham gia và ủng hộ các giá trị cốt lõi của ASEAN. Chúng tôi cũng nhận thấy rằng các tổ chức khu vực đang có xu hướng tăng cường hợp tác với nhau. Chúng tôi cũng đang thực nghiệm điều này với ASEAN khi năm ngoái ASEAN đã ký các biên bản ghi nhớ với Diễn đàn quần đảo Thái Bình Dương (PIF) và Hiệp hội vành đai Ấn Độ Dương (IORA).

Ngoài những giá trị cốt lõi về sự hợp tác tích cực và mang tính xây dựng, ASEAN cần duy trì nguyên tắc minh bạch, cởi mở và bao trùm. Lý do là sự minh bạch, cởi mở và bao trùm giúp kiến tạo lòng tin và tôi nghĩ hiện tại chúng ta cần rất nhiều lòng tin trong khu vực. Chúng ta không thể cho phép tình trạng thiếu hụt lòng tin diễn ra. Vì vậy, ASEAN phải không ngừng hợp tác với tất cả các đối tác để có thể duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong khu vực. Đồng thời, chúng ta phải hướng tới bảo đảm rằng Đông Nam Á hoàn toàn không có vũ khí hạt nhân và vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn gặp Tổng thư ký ASEAN Kao Kim Hourn bên lề của Hội nghị AMM-56 và các cuộc họp liên quan tại Jakarta, Indonesia, ngày 11/7/2023. (Ảnh: Tuấn Anh)

Nhìn nhận về những nỗ lực của Việt Nam khi cùng các thành viên ASEAN khác xây dựng và phát triển Cộng đồng ASEAN, điều Tổng thư ký ấn tượng là gì?

Chúng tôi ghi nhận những nỗ lực kiên định của Việt Nam trong hợp tác với các nước thành viên ASEAN nhằm phát triển và xây dựng Cộng đồng ASEAN. Chúng ta đã thấy rất nhiều văn kiện mang tính bước ngoặt của ASEAN mang tên Việt Nam, như Kế hoạch hành động Hà Nội, Tuyên bố Hà Nội về Tầm nhìn sau năm 2025 của Cộng đồng ASEAN, cùng nhiều văn kiện khác.

Đóng góp của Việt Nam vào việc xây dựng Cộng đồng ASEAN một mặt thể hiện thông qua sự phát triển của chính đất nước Việt Nam, mặt khác là vai trò của Việt Nam trong hợp tác tiểu vùng cũng như các lĩnh vực khác. Hợp tác tiểu vùng đại diện cho các phần phát triển của Cộng đồng ASEAN.

Kể từ khi trở thành thành viên chính thức của ASEAN vào năm 1995, Việt Nam tích cực tham gia mọi cơ chế trong ASEAN, bao gồm cả các cơ chế do ASEAN dẫn dắt. Vì vậy, chúng tôi mong muốn Việt Nam tiếp tục nỗ lực và đóng góp vào việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, đặc biệt trong bối cảnh xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 và bốn kế hoạch chiến lược, vốn đòi hỏi các quốc gia thành viên ASEAN phải thực hiện nhất quán và hiệu quả.

Một trong những điểm nhấn của Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024 là Phiên đối thoại giữa Tổng thư ký ASEAN và đại diện giới trẻ ASEAN. Ông kỳ vọng gì về phiên đối thoại này và nhận định gì về vai trò của thanh niên đối với Cộng đồng?

Thật tuyệt vời khi Việt Nam đã dành thời gian cho một phiên họp đặc biệt để trực tiếp giao lưu với thanh niên ASEAN trong khuôn khổ Diễn đàn Tương lai ASEAN. Chúng tôi kỳ vọng thanh niên ASEAN sẽ tích cực và tham gia vào bất kỳ cuộc thảo luận nào về ASEAN vì họ có lợi ích lớn trong tương lai của ASEAN. Tôi kỳ vọng buổi giao lưu với giới trẻ sẽ thành công. Vai trò của thanh niên ASEAN là vô cùng quan trọng và tôi cho rằng có bốn ưu tiên:

Thứ nhất, chúng ta phải không ngừng nỗ lực để trao quyền cho thanh niên ASEAN. Song song với việc trao quyền, họ phải được đào tạo và giáo dục tốt hơn. Thanh niên ASEAN phải có những kỹ năng cần thiết để tham gia vào tất cả các lĩnh vực và trụ cột của Cộng đồng ASEAN. Thế giới ngoài kia rất cạnh tranh. Thanh niên ASEAN phải sẵn sàng đảm nhận trách nhiệm, góp phần định hình tương lai của Cộng đồng ASEAN.

Thứ hai, theo hướng đi đó, chúng ta phải khuyến khích giới trẻ ASEAN có ý chí và sự cam kết. Nếu không có sự cam kết, họ sẽ không có động lực lớn để đóng vai trò tích cực.

Thứ ba, chúng ta phải đề cập sự tham gia của thanh niên ASEAN. Đối với mỗi quốc gia thành viên ASEAN, chúng ta phải tạo điều kiện cho thanh niên ASEAN có thể tham gia vào tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN càng nhiều càng tốt. Bằng cách tham gia vào tiến trình ASEAN, họ sẽ có ý thức làm chủ, nghĩa vụ và trách nhiệm.

Thứ tư, chúng ta phải khuyến khích thanh niên ASEAN trong việc thúc đẩy bản sắc, tinh thần đoàn kết của ASEAN. Do đó, chúng ta cần có nhiều hoạt động, chương trình và dự án hơn nữa để thu hút sự tham gia của giới trẻ ASEAN. Điều quan trọng là thanh niên ASEAN phải tương tác với nhau, nuôi dưỡng và trau dồi các giá trị cốt lõi của ASEAN vì tương lai của chính họ. Chúng tôi mong muốn giới trẻ nỗ lực và đầu tư thời gian tìm hiểu về ASEAN để hiểu rõ và trân trọng ASEAN hơn.

Hà Phương